مسکن مهر، آرزوهایی که در پیچ و خم مشکلات در هاله‌ای از ابهام فرو رفته است

گروه اجتماعی:مسکن مهر یکی از ابتکارات خوب و درخور توجه دولت های نهم و دهم بود که با گذشت نزدیک به هشت سال هم اکنون با کوهی از مشکلات و نارسایی ها رو به رو شده و آرزوی خانه دار شدن متقاضیان در در هاله ای از ابهام فرورفته است.
تامین مسکن برای اقشار مختلف مردم بخصوص اقشار کم درآمد از جمله وظایف مهم حکومت ها در جهان است که برنامه ریزی های بسیاری نیز برای آن در کشورهای مختلف جهان صورت گرفته و هم اکنون نیز در کشورهای دارای رشد جمعیت بالا ادامه دارد.
تجربه های موفقی به ویژه در سال های پس از وقوع جنگ جهانی دوم در کشورهایی نظیر آلمان، شوروی سابق، انگلستان و جمهوری خلق چین در راستای ایجاد مسکن دولتی و کمک به اقشار کم درآمد و کم برخوردار وجود دارد که تاثیرات زیادی در کنترل قیمت مسکن داشته و زمینه رضایت شهروندان آن کشورها را پس از دوران جنگ فراهم کرده بود.
در ایران اسلامی و به تبع آن در آذربایجان غربی نیز مشکل مسکن با توسعه فرهنگ شهرنشینی در سالهای دور به ویژه در شهرها خود را نشان داد و از آن پس ، روز به روز بر حجم این مشکل افزوده شد به طوریکه امروزه بخش قابل توجهی از مردم شهرهای استان فاقد مسکن ملکی هستند.
با وقوع انقلاب شکوهمند اسلامی ایران دولتهای مختلف در ۳۴ سال گذشته، برآن شده اند تا مسکن لازم برای مردم را از راههای مختلف تامین کنند که تاکنون توفیقی در این خصوص حاصل نشده است.اما مسکن مهر که در ابتدا با قوت و سرعت به پیش می رفت به یکباره در طوفان های مدیریتی، مالی و بوروکراسی اداری دچار مشکل شد و نتوانست به سرمنزل مقصود برسد.آمارهای اعلام شده از سوی اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان غربی نشان می دهد که تا کنون افزون بر ۵۰ درصد از واحد های مسکن مهر که از آغاز اجرای طرح شروع شده بودند به متقاضیان واگذار شده اند ، ولی این آمار دلیل بر بهره برداری صاحبان خانه ها نیست زیرا بسیاری از همین واحد ها با مشکلات عدیده ای رو به رو هستند که سکونت درآنها عملا غیر ممکن است.
بسیاری از واحدهای واگذار شده از سوی صاحبانشان رها شده اند و خانه هایی که افراد در آنها سکونت دارند با مشکلات عدیده رو به رو هستند.علاوه بر عدم توفیق در اتمام تمامی واحدهای مسکونی مهر در آذربایجان غربی شرایط نامطلوب واحد ها از قبیل کوچک بودن واحدها ، عدم استحکام لازم، احداث در محدوده های خارج از شهر، مسیل ها، دوری از مراکز آموزشی، خدمات بهداشتی و درمانی، نبود بانک ها، مراکز عرضه کالاهای مورد نیاز خانوارها و دیگر خدمات شهری، متقاضیان مسکن مهر در استان را ناامید و دلسرد کرده است.
یکی دیگر از عمده مشکلات پیش روی اجرای طرح مسکن مهر، سازگار نبودن برخی از واحدها و بلوک های ساخته شده با المانهای مهندسی است که در برخی موارد نیز معضلات بسیار ناگواری را برای مسکن نشینان مهر ایجاد کرده است.
با اعلام طرح مسکن مهر در آذربایجان غربی افزون بر ۱۵۰ هزار نفر تقاضای مسکن کردند که پس از انجام پالایش های لازم ۷۰ هزار خانوار واجد شرایط شناخته شدند.
از مجموع افراد واجد شرایط ۴۰ هزار نفر مدارک مورد نیاز خود را تحویل سامانه مسکن مهر ندادند و تنها ۳۰ هزار نفر در قالب ۳۰۰ تعاونی مسکن مهر شهری متقاضی جدی مسکن بودند.در نخستین ماه های اجرای این طرح جنب جوش بزرگی در استان آغاز شد ، اداره کل راه و شهرسازی ، کار ، تعاون و رفاه اجتماعی با سرعت زمین های مورد نیاز تعاونی ها را تامین و کار نیز با سرعت آغاز شد.
در همان روزهای آغازین به رغم تعریف و تمجید عمومی از این حرکت امید آفرین، تعدادی نیز بودند که نسبت به این طرح به دلایل مختلف روی خوشی نشان نمی دادند و معتقد بودند این طرح اشکالات عمده ای دارد و موفق نخواهد بود.نامناسب بودن زمین های مسکن مهر و دوری آنها از مراکز شهری، ناهمگونی اعضا به لحاظ توانایی مالی و تامین آورده شخصی، تصدی افراد غیر متخصص و غیر فنی به عنوان اعضای هیات مدیره و مدیرعامل تعاونی های مسکن مهر ناتوانی سیستم اداری از ساماندهی و پاسخگویی به نیازهای تعاونی ها، بی اعتمادی منابع بانکی نسبت به تعاونی های گسترده با اعضای ناهمگون از جمله ایرادهایی بود که برخی از متخصصین و کارشناسان نسبت به طرح مسکن مهر وارد می_کردند.با تمام این ایراد های وارده تا کنون ۱۲۷۳۵ واحد در قالب تعاونی های مسکن مهر شهری در شهرستان های مختلف استان به بهره_برداری رسیده و تحویل متقاضیان شده و ۱۱۷۰۰ واحد نیز در حال ساخت است. علاو بر آن ۹۸۷۲ واحد به صورت خود مالکی و ۴۵۶۶ واحد در قالب بافت های فرسوده شهری ساخته که این واحدها نیز توانسته اند از تسهیلات مسکن مهر برخوردار شوند.در شهرهای زیر ۲۵ هزار نفر جمعیت استان نیز از ۱۱ هزار واحد مسکن مهر آغاز شده نزدیک به ۹ هزار واحد به اتمام رسیده و تحویل متقاضیان شده ولی بقیه نیز همانند واحد های شهری با مشکلات عدیده ای دست به گریبانند. بسیاری از واحدهایی که به متقاضیان واگذار شده ، قبل از تکمیل کامل تحویل شده و خود متقاضیان بسیاری از عملیات ساختمانی را انجام داده و در آن ساکن شده اند.مسکن مهر شهرک جانباران در شهر سردشت به رغم آنکه مدت مدیدی است تحویل متقاضیان شده ، هنوز بسیاری از امکانات مورد نیاز آن تامین نشده محوطه این شهرک مخروبه رها شده و کسی مسوولیت آن را بر عهده نمی گیرد، هنوز یکسال از بهره برداری این واحد نگذشته که ترک های بسیار زیادی در تمام بلوک ها دیده می شود و در برخی از نقاط ساختمان ها، نمای اجرا شده فروریخته است.جوانمرد علیزده یکی از ساکنان این شهرک به خبرنگار ایرنا گفت : ساختمان را نیمه تمام تحویل دادند به نحوی که بعد از تحویل گرفتن ۱۶۰ میلیون ریال هزینه کردم تا خانه قابل سکونت شود، محوطه ساختمان به حال مخروبه رها شده ، آسانسور مشکل اساسی دارد، وقتی به مسوولین تعاونی مراجعه می کنیم می گویند پول نداریم از راه و شهرسازی پی گیری کنید مسئولین این اداره نیز می گویند، مسوول تمام اقدامات عمرانی به عهده تعاونی ها است.
وی می افزاید: وجود ترک های بزرگ در ساختمان ها همه ساکنان را نگران کرده، وقتی سوال می کنیم می گویند نگران نباشید ترک ها سطحی است و ساختمان ها ایرادی ندارند.
واحد های در حال احداث آذربایجان غربی داستان دیگری دارند ، مسائل و مشکلات این واحد ها به حدی بغرنج و پیچیده شده که بسیاری از متقاضیان امید خانه دار شدن را از دست داده اند.در آغاز اجرای این طرح که گفته می شد با ۱۰۰ میلیون ریال افراد خواهند توانست خانه دار شوند ، ولی حالا دیگر امیدی نیست که بتوانند با این ارقام صاحب خانه شوند، طولانی شدن روند ساخت ساز موجب افزایش بسیار زیاد قیمت مصالح ساختمانی، دستمزد گارگر و بنا شده که برخی از افراد بی بضاعت و کم درآمد توان تامین آورده شخصی را از دست داده اند.
تصدی افراد بی اطلاع و گاها سودجو و فرصت طلب بر امور تعاونی ها به عنوان مدیر عامل و یا اعضای هیات مدیره ، باعث شده برخی از تعاونی ها از آغاز اجرای طرح تا کنون نتوانند حتی ۵۰ درصد از عملیات ساختمانی واحدها را اجرا کنند و حالا که قیمت ها نیز سرسام آور بالا رفته است ، کار به کلی لنگ و متقاضیان مسکن دچار ناامیدی و سرخوردگی شده اند. علی تقی پور یکی از متقاضیان مسکن مهر و عضو تعاونی شماره ۴۰ شهرک گلمان ارومیه است که می_گوید: تا کنون بیش از ۱۱ میلیون تومان پرداخت کرده ام، ولی حجم کار انجام شده کمتر از ۵۰ درصد است.وی اضافه می کند: اجرای ۵۰ درصد در حالی است که هیات مدیره بخش عمده از وام ها را نیز از بانک های عامل گرفته اند و حالا پشت سرهم نامه می نویسند که پول بدهید.
احمد توسلی رییس سازمان نظام مهندسی ساختمان آذربایجان غربی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، با بیان دغدغه هایی در خصوص ساخت مسکن مهر در شهرهای مختلف استان وجود دارد، گفت: عدم وجود صلاحیت فنی در تعداد زیادی از کارفرماهای مسکن مهر که در اکثر موارد مسوولین تعاونی ها هستند، مهمترین مشکل در راستای ساخت فنی مسکن در این طرح است.وی اضافه کرد: بیشتر اشخاصی که به عنوان کارفرما در کنار پیمانکار و مشاور ساخت مسکن مهر قرار دارند، اشخاص حقیقی هستند که با شغل های متفاوت برای ساخت مسکن وارد شده اند.
وی اظهار کرد: اداره کل راه و شهرسازی آذربایجان غربی باید در این خصوص وارد عمل شده و نظارت ویژه ای به اجرای طرح ها و فعالیت کارفرمایان می کرد که به نظر می رسد تا کنون چندان نظارتی نشده است.
رئیس سازمان نظام مهندسی ساختمان آذربایجان غربی گفت: این اداره کل در سطح استان و طرح های مسکن مهر، نظارت عالیه ای دارد ولی این نظارت عالیه به صورت انتخابی و رندومی است و نمی تواند زیاد اثر بخش باشد.
توسلی در ادامه با اشاره به وجود برخی مشکلات فنی در مسکن مهر گلمان و ایثار ارومیه، افزود: با وجود اینکه اقدامات فنی خوبی در مساکن مهر گلشهر و طرزیلوی ارومیه اتفاق افتاده است ولی در گلمان شاهد مشکلاتی بوده ایم که بخشی از آن نیز به نظارت ناظران حقیقی و عدم نظارت مشاور مربوطه است.
وی محل ساختمان های ساخته شده در منطقه ایثار را نامناسب ارزیابی کرد و ادامه داد: این منطقه، محلی است که سیل زیادی را به خود می بیند و باید مکان های بهتری برای این امر در نظر گرفته می شد.
وی وضعیت شهرستان ها را به دلیل کمبود نیروی فنی نسبت به مرکز استان، ضعیف تر دانست و گفت: به همین دلیل است که کیفیت ساختمان های ساخته شده در شهرستان های دیگر استان پایین تر است.
غلامرضا شکری یکی از مسکن نشینان مهر ارومیه که نمایندگی کارفرمای یکی از تعاونی های مسکن مهر در گلشهر را بر عهده دارد در گفت و گو با خبرنگار ایرنا گفت: مشکلات عدیده ای در راستای اجرای مسکن مهر پیش پای تعاونی های قرار دارد، مشکل اصلی در این راستا پرداخت به موقع وام است که در این خصوص اداره کل راه و شهرسازی همکاری لازم را ندارد.
وی اضافه کرد: در برخی موارد پس از مراجعه مداوم چهارماهه به اداره راه و شهرسازی و دستور مدیر، کاری از پیش نرفته است.
وی با انتقاد از زیربار نرفتن بانک ها از پرداخت وام ۳۰۰ میلیون ریالی به اعضای تعاونی های مسکن مهر افزود : به رغم اعلام رسمی افزایش وام ها از ۲۵۰ میلیون ریال به ۳۰۰ میلیون ریال بانک ها زیربار نمی روند و حتی در پرداخت وام ۲۵۰ میلیون ریالی نیز تعلل و وسواس خسته ای کننده ای دارند.
شکری یاد آور شد: پرداخت نشدن بموقع وام ها، تعاونی ها را در اجرای سریع ساخت و ساز با مشکل روبه رو کرده که با توجه به افزایش بی رویه مصالح ساختمانی، دستمزد کارگر و بنا هزینه های بیشتری بر اعضای تعاونی ها تحمیل می شود.وی افزود: البته در صورتی که همین امروز این واحدهای مسکونی برای سکونت آماده شوند، هیچگونه زیرساختی برای آن ایجاد نشده و راه، آب، گاز و فاضلاب واحدهای مسکونی هنوز آماده نیست.وی افزود: این تعاونی که در قسمت بالایی مجتمع مسکن مهر گلشهر ارومیه قرار دارد، فاقد گاز و آب بوده و فاضلاب نیز برای آن هنوز در نظر گرفته نشده است.
وی ادامه داد: برای رساندن برق به این محل نیز بیش از ۲۰۰ میلیون ریال به حساب این شرکت واریز شده در حالی که باید این رقم، رایگان می بود.با این اوصاف و گفته های کارشناسان و اعضای تعاونی های مسکن مهر، شاهد وجود مشکلاتی در حوزه اجرای طرح مسکن مهر در آذربایجان غربی هستیم که باید این مشکلات در ابتدای اجرای طرح احصا می شد تا مردم درگیر این مشکلات نشوند.