محمد(ص) ان گوزل اینسان ایدی

حاضیرلایان اکبرسعادت
آنادیلیمیز:انس ابن مالیک نقل ائدیر: “رسولوللاه سیما جهتدن اینسانلارین ان گوزه‌لی ایدی. همچی‌نین کاراکتئر باخیمیندان دا ائله ایدی.
یارادیلیشی اعتباریله او، اینسانلار آراسیندا موتناسیبی ایدی؛ او نه چوخ اوزون، نه ده چوخ قیسا بویلو ایدی”. “… او ، نه سود کیمی آغاپپاق، نه ده قارابه‌ نیزدی. او، نه قیسا قیوریم ساچلی، نه ده دوز اوزون ساچلی ایدی… او، مولاییم آخیجی ساچلی ایدی.. هله باشیندا و ساققالیندا ایگیرمیجه آغ توک اولمادیغی حالدا اوجا اللهین حوضورونا دعوت اولوندو (وفات ائتدی)”.
“من حیاتیم بویو پئیغمبرین الیندن داها یومشاق هئچ بیر ایپه ‌یه، هئچ بیر مخمره راست گلمه ‌دیم. همچینین من عومرومده رسولوللاهین قوخوسوندان داها اوستون بیر عطیر ده قطعین قوخلامادیم”.
عبدالله ابن آمر ابن آس بئله دئییر: “رسولوللاه سوزونده، عمللرینده و حرکتلرینده حددی آشاجاق کاراکتئرده دئییلدی، هئچ واخت دا بونو ائتمه‌میشدیر!”
عبدالله ابن عباس موشاهیده‌سینی بئله نقل ائدیر: “رسولوللاه ساچینی همیشه آلنی ‌نین اوستونه توکوردو. موشریکلر ایسه ساچلارینی آییریب آلینلاری‌ نین هر ایکی طرفینه یاییردیلار. کیتاب اهلیندن (خریستیان و یهودیلر) اولانلار دا ساچلارینی ایکی طرفه یاییردیلار.
رسولوللاه حاقیندا وحی گلمه ‌ین مووضولاردا کیتاب اهلینه اویغون داورانماغی خوشلاییردی. سونرالار رسولوللاه دا ساچلارینی ایکی طرفه آییرماقدا بیر قباهت گورمه‌دی”.
بورادا، کیتاب اهلینی موشریکلردن اوستون توتاراق اونلاری ایسلاما دعوت ائدن حضرتی پئیغمبرین موشریکلرین موسلمان اولماسیندان سونرا کیتاب اهلی‌ نین اولکی دینلرینده ایناد گوستردیکلرینه گوره، بو دفعه‌ کیتاب اهلینه موخالیفت ائتدیگینی، ساچلارینی کئچمیش موشریکلر، یعنی یئنی موسلمانلار کیمی آییردیغینی گوروروک. بو، خیدمت اوصولو باخیمیندان اهمیتلی بیر داورانیش کیمی دقتی جلب ائدیر.
رسولوللاهین ظاهری گورونوشو ایله باغلی هیند ابی حاله ‌نین موشاهیده‌ لرینی قیساجا بئله قئید ائتمک اولار: “هئچ کیمدن گولر اوزونو و گوزل خاصیتینی اسیرگه‌ مزدی. یاخشیلیغی تعریفله ‌یر، پیسلییه نیفرت ائدردی.هر بیر ایشی دلیله اساسلاناراق موباهیسه‌ سیز ایدی. دایم موسلمانلاری خبردار ائدردی. حاقی تاپدالاماز، عکسینه، هر زامان اونو مودافعه‌ ائدردی. عبادت اوچون او، هرترفلی و طبیعی بیر ایستئدادا مالیک ایدی.
رسولوللاه دایم اللهی ذکر ائدردی. بیر مجلیسه گئتدیگی زامان باشدا دئییل، مجلیسین آخیریندا اوتورار و موسلمانلارا دا بونو تووصیه‌ ائدردی. اونون مجلیسی علم، حیات، صبر و امین-آمانلیق مجلیسی ایدی.
اونون مجلیسینده نه یوکسک سسله دانیشیلیر، نه بیر اینسانین علئیهینه سوز سویله‌نیلیر، نه ده ائدیلمیش هر هانسی بیر خطا و قوسور آراشدیریلیردی.
رسولوللاه هر زامان اطرافینداکیلارا قارشی گولر اوزلو و یومشاق داورانمیش، سرت قلبلی اولمامیشدیر. هئچ بیر اینسانلا چکیشمزدی. ق?شقیرماز، دیلینه پیس سوز گتیرمزدی. خسیس دئییلدی. اینسانلارلا چکیشمکدن، چوخ دانیشماقدان، فایداسیز و معناسیز ایشلرله مشغول اولماقدان اوزاق ایدی.رسولوللاه دایم دوشونجه‌لی داورانیردی. دانیشماقدان داها چوخ سوسوردو. سوزه باشلارکن و سوزو بیتیررکن اللهی آناردی. قیسا و ییغجام دانیشاردی. سوزلری حقیقت ایدی.رسولوللاه صوحبت ائدرکن اطرافینداکیلار باشلارینا بیر قوش قونموش کیمی سسسیز و حرکتسیز دایانار، سوزونو دینله ‌یر، سونرا ایسه ایسته ‌دیکلرینی دئیه بیلردیلر. لاکین اصلا موباهیسه ائتمزدیلر.
اونون حوضورونا گلن یاد اینسانلارین و بدویلرین سوز و داورانیشلارینداکی کوبودلوغا و سرتلییه صبرله دوزردی. حقیقته ضد اولمایینجا هئچ کیمین سوزونو کسمزدی.
اونون گولمه‌ سی یالنیز خوش بیر تبسسومدن، گولومسه ‌مه‌ دن عبارت ایدی.
گولومسه‌ یرکن آغزینداکی دیشلری میرواری دنه‌ لری کیمی پاریلدایاراق گورونوردو. حضرتی آیشه “رسولوللاهین هئچ واخت دیلی گورونه‌جک شکیلده گولدویونو گورمه ‌دیم” دئمیشدیر.
رسولوللاه یئرییرکن آیاقلارینی یئردن یئیین قالدیرار، ییرغالانماز، آددیملارینی گئنیش آتار، هوندور بیر یئردن ائنیرمیش کیمی قارشییا دوغرو یونه ‌لیر، آغیر و ساکیت شکیلده یئرییر، بئلینی ایمزدی. باخماق ایسته ‌دیگی طرفه بوتون بدنی ایله بیرلیکده چئوریلردی. سهابه ‌لرین آرخاسیندا یئرییردی. بیری ایله قارشیلاشدیغی زامان اولجه اوزو سلام وئرردی”.
ابو هورئیره “یئرییرکن یئر اوزو سانکی اونون آیاغی ‌نین آلتیندا بوکولوردو.
بیز آرخادان اونا چاتماق ایسته ‌دیگیمیز زامان چوخ چتینلیک چکیردیک. او یئرییرکن هئچ اوزونو سیخمیردی” دئییر.
انس ابن مالیک ایسه “رسولوللاه بیر اینسانلا قارشیلاشدیغی زامان ال سیخماقلا سلاملاشار، سلام وئرن اینسان الینی چکمه‌ یینجه پئیغمبریمیز الینی چکمز، همین اینسان اوزونو چئویرمه ‌یینجه، اوندان اوزونو چئویرمزدی” دئیه ‌رک بو مووضو ایله باغلی موشاهیده ‌لرینی بئله ایفاده ائدیر.
حضرتی آیشه ایسه رسولوللاهین ائوده‌کی داورانیشلارینی بئله نقل ائدیر: “او ، بوتون کیشیلرین ائوده ائتدیکلرینی ائدردی. پالتاری ‌نین ییرتیقلارینی یامایار، حتی لازیم اولدوقدا آیاققابیلارینی دا تمیر ائدردی. عائلهسی‌ نین ائو ایشلرینه کومک ائدر، ناماز واختی گلنده ایسه قالخیب نامازینی ق?لاردی”.
رسولوللاه جیهاد استثنا اولماقلا، هئچ بیر کوله ‌یه، هئچ بیر جارییه ‌یه، هئچ بیر اینسانا ال قالدیریب وورمامیشدیر.
بلی، بیر ج?مله‌ ایله دئمه ‌لی اولساق، “رسولوللاه اینسانلارین ان آلیجنابی، ان موسبت کاراکتئرلیسی و ان گولروزلوسو ایدی”.
بیلدیریلدیگینه گوره، او (س.ه.و.)، گوزگویه باخارکن، “ائی رببیم! صورتیمی گوزللشدیردیگین کیمی اخلاقیمی دا گوزللشدیر” – دئیه دوعا ائدردی.
بیز ده بونا گوره، “ائی رببیمیز! اخلاقیمیزی سئویملی رسولونون اخلاقینا بنزتمکده بیزه یاردیم ائت!” دئییر، او ایفاده ائدیله بیلمه ‌ین وارلیغین موسبت جهتلریندن بعضیلرینی سهابه‌ لری‌نین دیلیندن تانیماغا و تانیتدیرماغا باشلاییریق….