محدودیت و مجازات، راه “افزایش جمعیت” نیست
گروه تحلیل: اخیرا فوریت طرح ” پیشگیری از کاهش رشد جمعیت” در مجلس شورای اسلامی به تصویب رسیده است.
این طرح با هدف جلوگیری از پیری جمعیت کشور نوشته شده است، اما ایراداتی اساسی درون خود دارد که مهم‌ترین آن‌ها ایجاد انواع ممنوعیت‌ها و محدودیت‌ها و نداشتن نگاهی ایجابی و تشویقی در موضوع ازدیاد جمعیت است.
همه کارشناسان بر این مسئله که باید راهکارهایی برای رشد منظم و منطقی جمعیت کشور و جلوگیری از پیری آن ارایه شود هم عقیده هستند و غالب آن‌ها نیز نگران پیر شدن متوسط سنی جمعیت کشور می‌باشند، اما اینکه با چه شیوه‌ای به این هدف رسید، محل اختلاف است.
نمایندگان ارایه دهنده طرح “پیشگیری از کاهش رشد جمعیت ” ظاهرا بر مبنای طرحی که ارایه داده‌اند، راهکار تنبیه و مجازات را در پیش گرفته‌اند و بر این گمان هستند که اگر جلوی ارایه خدمات رایگانی چون “وازکتومی” را بگیرند و مجازات مرتکبان “سقط جنین”را افزایش دهند جلوی کاهش رشد جمعیت کشور را خواهند گرفت.
البته در نگاه اینان اقداماتی از قبیل چرخاندن ۱۸۰ درجه ای فرمان تبلیغات رشد جمعیتی کشور از آنچه که در دو دهه گذشته بر مبنای ” دو بچه کافی ” بوده است، به سمت تبلیغ خانوارهای “۳ یا ۴″ فرزندی و نیز ارایه مشوق‌های کم فروغی چون کمک مالی اندک و محدود به خانوارها برای فرزند آوری و… نیز دیده می‌شود.اما بسیار بعید می‌نماید که با چنین راهکارهایی بتوان به هدف پیشگیری از کاهش رشد جمعیت رسید چه آنکه دلایل کاهش رشد جمعیت کشور در یک دهه گذشته بسیار پیچیده‌تر از این است.
عده زیادی از کارشناسان دلایل کاهش رشد جمعیت کشور را در چند عامل مشخص می‌دانند: افزایش مشکلات اقتصادی طبقات متوسط کاهش میل و انگیزه و بالا رفتن سن ازدواج، تغییر الگوی زندگی طبقات متوسط شهری و حتی روستایی، افزایش مشکلات روانی و افسردگی در بین قشر قابل توجهی از مردم و…با یک نگاه ساده به علل ریشه‌ای کاهش رشد جمعیت می‌توان متوجه این نکته شد که طرح پیشگیری از کاهش رشد جمعیت کشور نه تنها کمک عمده‌ای نخواهد بود بلکه تنها با ایجاد محدودیت‌ها و افزایش مجازات برخی اقدامات غیر قانونی، نرخ خدمات زیر زمینی و غیر قانونی همچون سقط جنین را بالا خواهد برد و از سوی دیگر کاهش خدمات در بخش‌های بهداشتی و جلوگیری از بارداری می‌تواند خطرات ناشی از بروز بیماری‌هایی چون ” اچ آی وی” و ” هپاتیت “و… را به ویژه در بین نسل جوان ازدواج نکرده تشدید کند.
اگر نگاهی اصولی و ریشه ای به مسئله کاهش رشد جمعیت کشور داشته باشیم، باید ابتدا به این سوال مبنایی پاسخ دهیم که به دنبال افزایش چه نوع جمعیتی هستیم؟
آیا تنها مراد و منظور بالا بردن جمعیت کشور به هر قیمتی است؟ و آیا این جمعیت افزوده شده نیازمند تربیت مناسب، آموزش و امکانات رفاهی و … نخواهد بود؟
اتفاقا در مطالعات کلاسیک مربوط به جمعیت یکی از علل بالا بودن میزان زاد و ولد خانوارها در اقصی نقاط جهان، مسئله “فقر” است. غالبا افراد و خانواده‌های فقیر تر فرزندان بیشتری داشته و دارند و خانواده‌های طبقه متوسط و بالای جوامع چون دغدغه‌هایی چون تامین تربیت و امکانات مناسب برای فرزندان خود را بیشتر داشته و دارند، در زمینه فرزند آوری احتیاط بیشتری به خرج می‌دهند.
با یاد آوری این نکته به بحث اصلی مطرح شده برمی گردیم. آیا طرح پیشگیری از کاهش رشد جمعیت آن گونه که در مجلس شورای اسلامی ارایه شده است خواهد توانست به هدف پیش گفته برسد؟
بسیار بعید می‌نماید. البته باید آن سوال مبنایی را از نمایندگان ارایه دهنده طرح پرسید که از نگاه آن‌ها آیا تنها کمیت جمعیتی مهم است و مسایلی از قبیل کیفیت نسل افزوده شده بعدی به جمعیت کشور نیز مهم است یا نه؟ آیا آموزش و تربیت صحیح و برخورداری نسل آینده از امکانات مناسب جهت رشد و بالندگی نیز مد نظر آقایان است یا اینکه آن‌ها تنها می‌خواهند بر لشکر بیکاران و دست‌فروشان و ده‌ها و صدها مشکلاتی که هم اکنون در حواشی شهرهای بزرگ با آن‌ها دست و پنجه نرم می‌کنیم، بیفزایند؟
در پایان ذکر این نکته ضروری به نظر می‌رسد که غالب کارشناسان نگران کاهش رشد جمعیت کشور و پیر شدن آن هستند، اما در زمینه تاکتیک‌ها و شیوه‌های درست و مناسب برای جلوگیری از پیری جمعیت کشور به نظر می‌رسد راهکارهای ریشه‌ای را باید در مسایل اقتصادی افزایش امید به آینده، ایجاد نشاط اجتماعی، ارایه مشوق‌های مناسب برای ازدواج و در نهایت فرزند آوری و… جستجو کرد نه در ایجاد محدودیت و تشدید مجازات.
یادآوری مثال ممنوعیت ماهواره برای نمایندگان محترم ارایه دهنده طرح ” پیشگیری از کاهش رشد جمعیت” در این زمینه ضروری به نظر می‌رسد. آیا تصویب طرح ممنوعیت ماهواره دو دهه پیش در مجلس توانست جلوی ورود و دریافت امواج ماهواره‌ای به کشور را بگیرد؟
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۳۰ فروردین ۱۳۹۳ ساعت ۷:۵۲ ق.ظ
