کلان محوری در ادبیات کلانشهرارومیه
علی رزم‌آرای
اشاره: پیش از این در روزنامه آراز آذربایجان موضوعیت ادبیات ارومیه در چهارچوب ژورنالیستی و به عنوان یکی از مهم‌ترین ابعاد توسعه فرهنگی و انسانی، مورد چند و چون و واکاوی قرار گرفته است.در نوشتارهای متعدد پیشین تحت عناوین جمع اندیشی‌های ادبی و هنری، هویت ادبیات داستانی ارومیه، تاریخ ادبیات آذربایجان و… از دیدگاه‌های مختلف به موضوع ادبیات کلانشهرارومیه و استان آذربایجان‌غربی پرداخته شده است. در این سلسله نوشتارهای مقاله گونه سعی مولف بیشتر در کشف بزنگاه‌های تاریخی به عنوان سکوی پرتاب و پیشینه محکم جریان‌های فعلی و جریان مندی آن‌ها، معرفی آبشخورهای مختلف اجتماعی و فرهنگی ادبیات خاص ارومیه در چهارچوب زبان ترکی آذربایجانی، شناسایی وجود و مسیر انواع ادبی در شهر ارومیه و استان از ادبیات کودک تا طنز خاص ادبیات ارومیه (نظم و نثر) و ادبیات دفاع مقدس و… بوده است.یکی از مهم‌ترین جلوه‌های مورد تاکید در نوشتارهای پیشین جمع اندیشی و مسیر فکری ادبیات در جامعه فرهنگی کلانشهرارومیه بوده است. به عبارتی کشف و شناخت علل عدم جریان سازی و جریان مداری در ادبیات ارومیه و استان از منظرهای مختلف.مچنانی که در نوشتارهای مذکور و به شکلی گذرا ولی تفضیلی به علل این عدم جریان سازی در ادبیات اشارتی از سوی مولف شده است، در نوشتار حاضر نیز به چند مولفه مهم و دخیل در این امر اشاره می‌شود.
*مطبوعات و ادبیات: یکی از مهم‌ترین مولفه‌ها در زمینه عدم جریان سازی ادبی در ارومیه و نبود سویه‌های اندیشوی و فکری در آن از خلاء و نبود مطبوعات تخصصی و ویژه ادبی سرچشمه می‌گیرد. این امر در خصوص دیگر ابعاد تخصصی مطبوعات در ارومیه به مراتب شکلی آزاردهنده‌تر دارد به نحوی که مطبوعات ارومیه بیشتر محمل و واسطه اطلاع‌رسانی هستند تا محل و منبع تولید اندیشه و فکر و یا احیانا ً پالایشگاه فرهنگی آن!این امر در خصوص جمع‌های ادبی فعل حاضر ارومیه نیز صادق است، به نحوی که محافل و جمع‌های شناخته شده ادبی در ارومیه اعم از جلسات هفتگی حوزه هنری آن با برنامه‌های تمام روز هفته، جلسات نیم‌بند اداره ارشاد و جلسات نیمه رسمی و کمتر شناخته شده آن هیچ کدام حتی گاهنامه خاص خود را نداشته و در مسیر حیات آن‌ها در این زمینه، هیچ‌گونه فعالیت مطبوعاتی و ژورنالیستی انجام نمی‌گیرد.به هر حال مطبوعات و نشریات مهم‌ترین رکن ارتباط و اثرگذاری با کالبد و بدنه اصلی جامعه هستند، به‌ویژه در جامعه شهری ارومیه با تکثر فرهنگی و خواص سنتی که صورت‌بندی اصلی این شهر در زمان حاضر را تشکیل می¬دهد.
جمع اندیشی و فرد اندیشی: یکی از مهم‌ترین آفات جلسات ادبی حال حاضر در ارومیه آفت فرد اندیشی و حاکمیت سلیقه از نوع کج آن است. می‌توان کلانشهرارومیه را به لحاظ فرهنگی شهری بسته به شمار آورد. این انسداد فرهنگی از نوع مردمی است و حاصل عدم توسعه انسانی و سرمایه‌گذاری‌های فکری و فرهنگی از سوی مدیریت کلان کشوری و میانی در استان بوده است. ادیب و فرهیخته در ارومیه شانی هم طراز با یک شاعر معمولی پایتخت‌نشین ندارد شاعر پایتخت‌نشینی که روزانه اشعار و نام آثار منتشر شده‌اش در این شهر ورد زبان جوانان ادب‌دوست و هنرمند آن است. شاعر پایتخت‌نشین باز محلی مشخص و آبرومند برای خواب ابدی خود سراغ دارد ولی شاعر فرهیخته و نویسنده خلاق ارموی دوران زندگی خود را در گیر‌ودار اثبات وجود هنری و ادبی خود سپری می‌کند و وقتی چشم برهم گذاشت نه زنده‌اش شان داشته و نه اینک مرده‌اش!در چنین احوالی شاعر و نویسنده فرهیخته ارموی هنوز از تشویق شدن در جلسات مختلف ادبی شهر خود و خواندن شعری اثری و بعد هم شاید تقدیری اگر قسمت را تقدیر بود و…رفع عطش نکرده و دست و پا گم می‌کند..نکته دیگر اینکه فضای بسته فرهنگی ارومیه راه را برای بیشتر جوانان فعال در زمینه ادبیات باز گذارده تا شاهد کوچ آنان به پایتخت و دیگر شهر‌های بزرگ کشور و در مواردی خارج از کشور باشیم.
جشنواره‌های ادبی و هنری: شاید بتوان یکی از مهم‌ترین عوامل ایجاد توازن فرهنگی و هنری در نقاط مختلف کشور را برگزاری جشنواره‌ها همایش‌ها و هم‌اندیشی‌های مختلف دانست. این امر از چند منظر می‌تواند بر چرخه فعالیت‌های فرهنگی یک شهر و یک منطقه نظیر ارومیه و استان آذربایجان غربی تأثیرگذار باشد. برای مثال برگزاری دهمین جشنواره سراسری شعر و داستان جوان سوره و یا جایزه ادبی ارومیه جشنواره شعر ترکی رضوی و… در ارومیه برگزاری این جشنواره¬ها در استان آذربایجان غربی و مرکز آن کلانشهرارومیه، علاوه بر اینکه می‌تواند مدیریت استانی آن را در کل به چالش بکشد، می‌تواند مدیریت فرهنگی آن را نیز به شکل اخص به چالش کشیده و حتی آن را آسیب‌شناسی نموده و از ضعف‌های آن پرده بردارد. گو اینکه متولی برگزاری این‌گونه جشنواره‌ها همیشه سعی خواهد داشت که در برگزاری چنین همایش‌های بزرگی، سنگ تمام گذاشته و حداقل در حد و اندازه‌های این همایش‌ها از خود رفع ضعف و کمبود نماید.برگزاری این نوع همایش‌ها و جشنواره در استان آذربایجان‌غربی و کلانشهر ارومیه می‌تواند پیرامون ظرفیت‌های مختلف ادبی هنری شناخت فکری و انسانی از محیط زندگی خود، عقلانیت اجتماعی و انسانی و حتی ارتقا ء فرهنگی از سطح کنونی به سطوح فراتر و از دیگر سو فرصت مطالعه دیگر فرهنگ‌ها و خرده‌فرهنگ‌ها را به دست دهد.(همه این موارد در چهارچوب موضوعات ارائه شده در فراخوان دهمین جشنواره شعر و داستان جوان سوره از قبیل اخلاق در خانواده، فرهنگ و تمدن، دفاع مقدس انقلاب اسلامی و… قابل مطالعه است)این جشنواره‌ها محل نمود و نتیجه نهایی سرمایه‌گذاری‌های مختلف فرهنگی و اجتماعی در خصوص اهالی یک شهر و علی خصوص جوانان آن است که در صورت حصول نتیجه نهایی فارغ از موضوع میزبانی تا حدودی می‌تواند توان و ظرفیت‌های ادبی و هنری و نحوه مدیریت فرهنگی آن را مورد ارزیابی و ارزش‌یابی قرار دهد.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۱۰ شهریور ۱۳۹۳ ساعت ۵:۴۳ ق.ظ
