قوربان بایرامی
حاضرلایان: احمد اسدی
قوربان بایرامی و یا دینی قوربان کسمه بایرامی اسلام عالمینده ان محتشم بایراملاردان بیری‌دیر. بوتون مسلمان عالمینده هر ایل هجری تقویمی ایله ذی الحجه آیی‌نین ۱۰-جو گونوندن باشلاییر و عادتاً اوچ گون داوام ائدیر.
مراسم‌لرده قویون، قوچ، اینک، دانا و یا دوه کسیلیر و کاسیب‌لارا پایلانیر. هامی¬یا برابر پای وئریلیر، قوربان کسن اؤزو ده برابر پای گؤتوره بیلر. عنعنه‌یه گؤره دیلنچی و کاسیبلار بایرام گونو آج قالماسینلار دئیه بو گون مراسملره دعوت اولونورلار.
تاریخی
قوربان بایرامی ان قدیم بایراملارداندیر. دینی قوربان کسمه مراسمی اسلامداندا اول موجود اولوب، لاکن او واختلار گوناهدان تمیزلنمک غضبلنمیش آللاهین کؤنلونو آلماق و س. نظرده توتولوردو.
هجرتین ایکینجی ایلیندن سونرا دینی قوربان کسمه‌نین اسلام عالمینده باشقا مقصدلری و سبب‌لری یاراندی. بئله کی، دینی قوربان کسمه اسلام عالمینده بؤیوک روح یوکسکلیگی دیندارلیق، خئیریچی‌لیک، باشقا‌لارینا کؤمک ائتمک کیمی علامت‌لره ییه‌لندی.[۱]
دینی قوربان کسمه ابراهیم پیغمبرین حیاتیندا باش وئرن احوالاتدان سونرا یارانمیشدیر. بئله کی یوخودا آللاه ابراهیم پیغمبره اوغلو اسماعیلی قوربان وئرمگی (اونلارین آللاها ایمانینی یوخلاماق اوچون) امر ائدیر.
ابراهیم اصل دیندار کیمی آللاهین امرینی یئرینه یئتیرمگه حاضر ایدی اسماعیل اؤزو ده قوربان اولماغا راضیلاشیر. بو حاقدا قورآندا یازیلمیش‌دیر.
آللاها قلبن یاخین و صادق اولدوغونو ثبوت ائتمک ایسته‌ین ابراهیم پیغمبر اوغلو اسماعیلی قوربان کسمگه حاضر ایدی.
لاکن اوجا آللاه بونو اؤز ائلچی‌سینه روا بیلمه‌دی و قوربانلیق اوچون اونا بیر قوچ گؤندردی. بونا گؤره ده قوربانلیق بایرامیندا کسیلن قوربانا “اسماعیل قوربانی” دا دئییرلر.
چوخ سئودیگی بالاسینی آللاه یولوندا قوربان وئرمگه حاضر اولماسی پیغمبرین آللاه قارشی‌سیندا ایمانی‌نین، صمیمی‌لیگی‌نین و مطیع‌لیگی‌نین بارز ثبوتودور. اودور کی، دین تاریخینده درین ایز سالمیش بو حادثه آللاها اینامین، درین اعتقادین نمونه‌سی‌دیر. بو حادثه اونو گؤستریر کی، انسان‌لار آللاهی سونسوز ایمانلا سئومه‌لی و اؤز سئوگی‌لرینده بو جور صمیمی اولما‌لی‌دیرلار. چتین آنلاردا آللاهی دا یادا سالیب یاخشی زامانلاردا اونو اونوتماق مؤمنه یاراشان حرکت دگیل!
بو روایتین باشقا بیر فلسفی-اخلاقی معناسی اوندان عبارتدیر کی، اسلامدا انسانین آللاه یولوندا قوربان کسیلمه‌سی قبول اولونمور. اسلاما قدر بیر چوخ دینلرده انسان‌لاری قوربان وئرمه آیین‌لرینه راست گلمک ممکن‌دیر.
مثلاً، آتش‌پرست‌لر انسانی اوددا یاندیریردیلار. اونلار بو یوللا آللاها یاخین اولدوقلارینی گؤستریردی‌لر. قدیم چینده ده انسان‌لاری تانریلارا قوربان وئرمک عادتی وار ایدی. بو اؤلکه‌ده طبیعی فلاکت‌لردن، داشقین‌لاردان حفظ اولونماق اوچون اوشاق‌لاری سویا آتیردی‌لار.
قوربان بایرامی اسلامدا
اوچ سماوی دینین – یهودی‌لیک، مسیحی لیک و اسلامین هر اوچونده مختلف فورمادا قوربانلیق موجوددور. لاکن اسلامدا بو آیین خصوصی ماهیت و اهمیت کسب ائدیر. اونون اساسیندا آللاها سونسوز سئوگی، اونون قدرتینه درین اینام و ایمان ایشیغی دورور.
انسان‌لاری حلاللیغا، پاکلیغا سسله‌ین قوربان بایرامی‌نین چوخ ماراقلی تاریخی و شرط‌لری وار.
قوربان بایرامی اسلام عالمی‌نین ان محتشم و مقدس بایرامی‌دیر، درین تاریخه مالک‌دیر و هر ایل دونیا مسلمان‌لاری طرفیندن قید ائدیلیر. بو بایرام اؤزو ایله هامی¬یا صافلیق، تمیزلیک گتیریر.
مقدس قوراندا قوربان بایرامی باره‌ده
“ربین اوچون ناماز قیل و قوربان کس!”، “دئ کی “منیم نامازیمدا، کسدیگیم قورباندا، حیاتیم و اؤلومومده عالم‌لرین ربی – آللاه اوچوندور”، “بیز هر بیر امت اوچون بیر قوربانگاه معین ائتدیک کی آللاهین اونلارا روزی وئردیگی دؤردایاقلی حیوانلارین اوستونده (اونلاری کسدیک‌لری زامان) آللاهین آدینی چکسینلر” کیمی مناسبت‌لر گؤستریلیر.
انس ابن مالکدن روایت اولونان حدیثده ایسه پیغمبر دئمیشدیر:
“بایرام نامازیندان سونرا قوربان کسن عبادتینی تاماملامیش و مسلمانلارین سنتینه (یولونا) عمل ائتمیش‌دیر”.
قوربان بایرامیندا هر بیر امکانلی مسلمان قوربان کسیب، اونون اتینی امکانسیزلارا، کاسیب‌لارا پایلاما‌لی‌دیر. بوردا اساس مقصد دیندارلیغا نایل اولماقدیر. قوراندا یازیلیب: “آللاها نه ات، نه اونون قانی چاتمیر، آنجاق سیزین دیندارلیغینیز چاتیر”.
انسان آللاهین یاراتدیغی ان شرفلی و ان اوستون مخلوقدور. آللاه اؤزونون یاراتدیغینی اؤزو یولوندا قوربان کسیلمه‌سینی قبول ائتمیر. شرط‌لری
اسماعیل قوربانیندا کسیلن حیوانلاردا بیر سیرا شرط‌لر واجیب ساییلیر. قوربانلیق کیمی سئچیلن حیوان قوچ، ایری بوینوزلو دانا، یاخود دا دوه اولما‌لی‌دیر. نسیل آرتیمیندا دیشی حیوانلارین مستثنی رولو اولدوغونا گؤره قوربانلیق حیوانین ائرکک اولماسی داها اوستون توتولور. قوربانلیق قوچون یاشینا گلینجه، بو، ان آزی آلتی آیلیق حیوان اولما‌لی‌دیر. لاکن دانا، یاخود دوه‌نین بیر یاشی تامام اولسا، داها یاخشی‌دیر. قوربانلیق دوه‌نین بئش یاشی تامام اولما‌لی‌دیر.
قوربان بایرامیندا کسیلن حیوانین ساغلام اولماسی دا واجب شرط‌دیر. اعضا‌لاریندا هر هانسی نقصانی اولان، بوینوزونون، یاخود قولاغی‌نین بیری اولمایان، آختالانمیش حیوانین قوربان کسیلمه‌سی اسلامدا مصلحت گؤرولمور. کسیله‌جک قوربانلیق گؤزه گلیملی اولما‌لی‌دیر.
بو بایرامین اساس ماهیتی آللاه یولوندا کسیلمیش قوربانلیق حیوانین اتینی آللاهین امکان‌سیز بنده‌لری ایله بؤلوشمک، اونلاری سئویندیرمک و آیی‌نین ده اساسیندا، اوروجلوقدا اولدوغو کیمی، خیرخواهلیق، پاکلیق و آللاها اینام و سئوگی دورور.
بعضاً بیر نئچه آدام بیر حیوان آلیب اونو اؤز آرا‌لاریندا بؤلوشمکله، یاخود گئدیب بازاردان ات آلیب گتیرمکله اؤز قوربانینی کسمیش حساب ائدیرلر. لاکن اسلام دینینه گؤره بونلار قوربانلیق حساب اولونمور. البته، بیر نئچه نفر ییغیشیب بیر دانانی قوربان کسه بیلرلر، بو شرطله کی، هر بیر شخصه دوشموش ات پایینی ان آزی اوچ حصه‌یه بؤلمک ممکن اولسون.
بو حصه‌لردن بیری اونلارین اؤز عائله‌سینه صرف اولونما‌لی، قالان حصه‌لر ایسه فقیر-فقرایا پایلانما‌لی‌دیر.
قوربانلیغین ان گؤزل خصوصیتلریندن بیری اودور کی، بورادا دین، مذهب آیری سئچکی‌لیگینه یول وئریلمیر. بو بایرامدا ایسته¬نیلن دیندن اولان یئتیمین، کیمسه‌سیزین و یوخسولون حاققی وار کی، وارلینین امکانلاریندان بهره¬لنسین، عادی گونلرده یئیه بیلمه¬دیگی قوربانلیق اتیندن دادسین. قوربانلیق او دئمکدیر کی، انسان‌لار آللاهین خوشونا گله‌جک بیر عملی اجرا ائدیرلر.
قوربانلیغین شرط‌لریندن بیری ده بودور کی قوربان کسمک یالنیز بونا امکانی اولان وارلی آدام‌لارین بوینوندا حاقدیر. امکانی اولمایان آداما ایسه قوربان کسمک واجیب دگیل. قوربان کسمک اوچون بورج پولا حیوان آلماق اسلامدا تقدیر اولونمور، چونکو بو بایرامین اساس ماهیتی زنگینلرله امکانسیزلارین بیرلیگی، قارداش‌لیغی‌دیر. بو بایرامدا هامی سئوینمه‌لی‌دیر: وارلیلار-آللاها خوش گئدن عملی اجرا ائتدیکلری و کاسیب‌لاری سئویندیردیکلرینه گؤره، کاسیبلار ایسه-دونیا نعمتیندن الده ائتدیکلرینه و باشقالاریندان گؤردوکلری مرحمته و قایغی¬یا گؤره.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۲ مهر ۱۳۹۲ ساعت ۵:۲۲ ق.ظ
