فولکلورموزدا یئرله شن بوزخانالار

اکبرسعادت
درک ائتمه دیییم مین جوره حالت وار ایچیمده
عشقیمله یاشید بیر یئنی فطرت وار ایچیمده،
اوز بورجوم ایله حاققیمین ایللر ساواشیندان،
مردانه چیخان حاکم عدالت وار ایچیمده
بعضاَ ده اولور، حاققیمین اوز حاق ظفریندن
قورخوب چکیلن غملی خجالت وار ایچیمده
آنادیلیمیز: فولکلور هر بیر خالقین تاریخینی ادبییاتینی، مدنیتینی، بوتوولوکده خالقین روحونو اوزونده عکس ائتدیرن یادداش گوزگوسو‌دور…بوزخانا یئرین آلتیندا اوجا و مستطیل شکلینده قازیلار.ائنلی دیوارلاری بیشمیش کرپیج دن اولاردی…اورانین اوچ یا دورد گونبزی اولاردی.تقریبا بیر مئتیر باشیندان بیرده گونبزلری ائشیکدن باخاندا گورونردی.یئردن اوجا بولومونده گوله ساری گیلیف کیمی ایکی اوچ باجا قویولاردی.بوزلاری گولدن چیخاردیب و بو باجالاردان ایچری سالاردیلار…بوزخانانین ترکینه یئتیشمک اوچون اوتوز قیرخ پیلله ائنمه لی ایدین…
ائله کی پاییز فصلی و یا قیش فصلی اولاردی،گوله سو بوراخاردیلار…
قیش دئیینده ائله او زامانین قیش لاری ایدی…ایندی کی کیمی دئییلدی!!!
گولون سویو دوناردی…قیراقلارین سیندیدریب آچاردیلار…سو،بوزون اوستونه چیخیب و یئنه دونوب قالینلاشاردی…بوز قالینلاشان دان سونرا اونو یئکه تیکه لره بولردیلر…بئل ساپی کیمی بیر آغاجین باشیندا دمیر قارماغی اولاردی. دمیر قارماغی بوز پارچاسینا ایلیشدیریب چکیب گولدن چیخارداردیلار.دوستلار پاییزین سون گونلرین دن بو ایش باشلاناردی تااااا قیش قورتارینجا…
ائله کی هاوا یاواش یاواش ایستی لشردی،باجالاری کرپیج و پالچیق نان توتاردیلار…بوزخانانین عرضی دیواری نین باشینا یاپیشیقلی بیر دام اولاردی .بو دام یئرین اوستونده و یولا ساری طرفی آچیق اولاردی.پیلله کانلارین باشی بو دامین دیبینده اولاردی.بیر طرف ده ده بیر سکی دولدردیلر کی بوزخاناچی نین اوتوراجاغی اورا اولاردی…بوزخاناچی یایدا بوزلاری تلیسه دولدوراردی و اوتوز قیرخ پیلله نی چیخیب دامین اوراتسیندا بوزلاری بوشالدیب ساتاردی…هردن ده ساتیجی لار بوزلاری بئللرینه آلیب کوچه لرده دولاناردیلار…آی پولادی بووووز …پولادی بوووووووز….!!!!!!
شهریمیزین اونملی بوزخاناسی “دوققوز پیلله بوزخاناسی” دی…عسگرخان دروازاسیندان جنوب طرفینه گئده ن ده ائله یول اوستونده گورسه نیر…بیز اوشاقلیق واختی گئدیب بوزخانالاردا زوی گئدردیک…!!!! و اونا گوره کی یاخچی زوی گئده ک،باشماقلاریمیزین آلتینا دمیر نال-پارا چالدیراردیق…
هردن گوله قویمازدیلار.دئییردیلر:بونلارین سویون یایدا ایچه جکسیز.باشماقلاریزین پالچیغی قاریشیر بوزا…اما بو سوزلره باخان کیمی ایدی…اوشاغین نه وئجینه دیر..!!!
قدیم زامان آتا آنالار اوشاق لاری گرک ائوده باشا سالاردیلار اما بو ایش بیراز چتین ایدی!!بیر طرف دن ده او زامان آتا آنالار بو ساغلاملیق نکته لرینی اوزلری ده هئچ بیلمیردیلر کی!!!آنجاق او پالچیق لی سولارین دادی هله ده کی وار داماغیمیزدا قالیب…
بیر نئچه سوز فولکلور حاققیندا:
تاریخ بویو اینسانلارین آراسیندا و اینسانلارین واسیطه ¬سیله یارانمیش، گلیشمیش، ایشلَنمیش دیلدن – دیله، نسیلدن – نسیله کئچمیش بیلیملر سوزلر, شئعرلر, ناغیل¬لار, دئییم¬لر, اینام¬لار آرزولار, تربیه¬ وی و حتی غئیر تربیه¬ وی سوزلر عادت – عنعنه ¬لر, مراسیم¬لر, اونلارلا باغلی سوزلر آلقیش¬لار, قارغیش¬لار, دوعالار, طنزلر, لطیفه¬ لر و بیر سوزله خالقین حیات بوْیو اویرَندیگی عومومی- ایجتیماعی بیلگی¬لر و معیشت طرزی هابئله حیاتا کئچیردیگی رسم¬لر, دبلر و اویونلارا فولکلور دئییریک.فولکلور ایجتماعی حیاتدان دوغولور و هر میلتین ذوق احساس و شعورونون گوزگوسودور.
فولکلور ائلین حیات تاریخی دیر و اونون اوزل لیگینی داشیییر.دونیانین چوخ میللت لری نین بیلگین لری ،دولتلری نین یاردیملاریندان ایستفاده ائده رک علمی و فنی صورتده اوز فولکلورلارینی توپلامیشلار.آما بیزیم طالعیمیز باشقادیر.یالنیز بعضی آنادیل مدنیت و ائل وورغونلاری بو بویوک حیاتی و گرکلی ایشین اونمی نی درک ائده رک سونسوز عشق و علاقه ایله عومور صرف ائدیب فولکلور توپلاییر کیتابین چاپ خرجینی تامین ائدیر…
نیسگیل تیکه سی دییه ائل لرینه تقدیم ائدیرلر.هله ائله شهرلریمیز وار کی بیر کیتاب دا اولسون بئله اورانین فولکلوروندان چاپ اولونمامیشدیر.
هر بیر میلّتین، یاخشی، دینج، و باشی¬ اوجا یاشاماغینا گوره, اونون قاباغینا قویولمالی پلانلاری حاضیرلاماقدا دا, اونون سوموگونه اتینه، قانینا ایشله¬ میش میلّی اوزللیکلری و فولکلوروندان فایدالانماق واجیب ایشلردندیر. آچیق سوز بو کی، بیز موسلمان خالقلارین ترقّی و تعالی یولونا آیاق قویماغیمیز اوچون حاضیرلانمالی پلانلار موسلمان اولمایان خالقلارین دینلری اساسیندا حاضیرلانسا،همین پلان تورک اولدوغوموز حالدا، باشقا بیر خالقین دیلینده ایشلَدیلسه و یئنه ده همین قانونلار و پلانلار، اویرندیگیمیز و یاشاتدیغیمیز عادت عنعنعه ¬لر،مراسیملر و احوال- روحییّه¬ میزله اویغون اولماسالار، اونلار بیزی نه تکجه ایره¬ لی آپارا بیلمه¬ یه¬ جک, بلکه اوز بیلدیگیمیزدن ده قویاجاقدیر.فولکلور یا ائل بیلیملری¬ خالقین ائحتیاجی اوزره یارانمیش و یا خالق, اونلاری یارانمیش اثرلردن اوز احتیاجی اساسیندا گؤتورموش، بعضاً ده ایشله¬ میش, گلیشدیرمیش و بو گونکو زامانیمیزا گتیریب چیخارتمیشدیر.
بیز هر بیر خالق و میلّتین ائل بیلیملرینی آراشدیردیقجا, او خالقین آتا- بابالاری¬نین کئچمیش عصرلرده و حتّا کئچمیش مین ¬ایللیک¬لرده نئجه یاشادیقلاری، نه¬ لره ایناندیقلاری، نه ¬لره تاپیندیقلاری، معیشت و حیات طرزلری، باشلاریندان سوودوقلاری آجیلی- شیرینلی اولایلاری، نه ¬لری سئودیکلری نه ¬لردن چکیندیکلری، هم ده او خالقین پسیخولوگیاسی، ائله¬ جه ¬ده سوی- کوکونو اویرَنیریک.
یاددان چیخاردمایاق کی:
فولکلورو تانیمایان، اونون یارانماسی ساخلانیلماسی، و ایشلَنمه¬ سی¬نین سببلری و ندَن¬لرینی بیلمه ¬ین و معنویات ا¬یله ایلگیسی اولمایان،بیر آز دا بئله صنعتی¬لشمیش مادی¬لشمیش و هر شئیی، صنعت و مادیات اولچولری¬ ایله اولچن، بلکه ده بیر آز بئله دویغوسوز، تفکورسوز، اینسانلاری تولید ماشینی سایان، هر شئیی تجدودده گورن و تجدودله تمدون آراسیندا فرق بیلمه¬ ین آداملار.
بونلارین بعضی¬لری¬ ساوادلی و بعضی¬لری ده ساوادسیزدیرلار و هئچ بیر غَرض و پیس نییّتلری اولمایاراق، یئنی¬چی¬لیک ایدعاسی ائدیر ضیالی¬لیق ژئستی¬ ایله بو فیکیرلری ایره¬ لی سورورلر.
فولکلورو یاخشی تانییان، اونو خالقین میلّی هووییّتی¬نین ان گورکملی گورونوشو بیلَن, اوْنون یوخ اولماسی¬ ایله خالقین هووییتسیزلیگه اوغراماسینا آرخایین اولان, اوسته¬ لیک اونو خالقین کئچمیشینی اویرَنمکده ان ال وئریشلی اینانیلان، پوزولمامیش بیر وسیله حئساب ائدنلر.