فقر مالی علت اصلی ترک تحصیل دانش‌آموزان استان است

رقیه قربانی
گروه گزارش: فقر یکی از مهمترین دلایلی است که کودکان علاوه بر بازماندن از تحصیل مجبور به کار شده و علاوه بر بی سوادی به کودکان کار نیز تبدیل می شوند.
سال‌های سال است در لابه‌لای خبرهای مربوط به دانش‌آموزان و فرهنگیان مطالبی هم به کودکان خارج از چرخه تحصیل اختصاص پیدا می‌شود اما گویی توجه به این کودکان در حوزه مسئولان نیست زیرا که زود به فراموشی سپرده و در جامعه رها می‌شوند.
کودکان بازمانده از تحصیل واقعیتی خاموش در جامعه هستند، واقعیتی که شاید در بسیاری از اوقات به چشم‌مان می‌آید اما همواره راحت از آن چشم‌پوشی می‌شود. آمار واقعی از کودکان بازمانده از تحصیل در کشور وجود ندارد و مسئولان مربوط آمارهای متفاوتی ارائه می‌دهند طبق آخرین سرشماری مرکز آمار ایران تعداد ۴میلیون کودک بازمانده از تحصیل در ایران وجود دارد.
منظور از کودک بازمانده از تحصیل، آن گروه سنی از جمعیت است که در سنین مدرسه یعنی بین شش تا ۱۸سال باید در طول سال تحصیلی در چرخه‏ آموزشی کشور حضور داشته باشد اما به هر دلیلی وارد چرخه‏ آموزش نشده‏اند یا بعد از مدت کوتاهی از آن خارج شده‏اند البته آمار دقیقی از ترک تحصیل کودکان در پایه‌های تحصیلی نیز وجود ندارد و برخی از مسئولان نیز نرخ گذر از دوره ابتدایی به راهنمایی و راهنمایی به متوسطه را با عددهای متفاوت اعلام می‌کنند اما با این وجود می‌توان گفت که تعداد زیادی از دانش‌آموزان هستند که یا در دوره ابتدایی مدرسه را ترک می‌کنند یا با اتمام ابتدایی وارد دوره راهنمایی نمی‌شوند.
براساس یافته‌های پژوهشی بیش از ۲۵ درصد از دانش‌آموزان سالانه از مدارس ترک تحصیل می‌کنند که این آمار بسیار نگران‌کننده است و سرنوشت این دانش‌آموزان معلوم نیست.
یکی از علل بسیار مهم خارج شدن کودکان از چرخه‏ تحصیل این است که خانواده‏ها به درآمد کودکان خود نیاز دارند.
آذربایجان غربی به عنوان یکی از محروم ترین استان کشوراز این معضل رنج بیشتری برده و با توجه به اینکه از سرانه آموزشی در این استان در رتبه آخر کشور قرار دارد لذا تعداد کودکان بازمانده از تحصیل به مراتب بیشتر از سایر استان ها خواهد بود.معاون اجتماعی بهزیستی آذربایجان غربی در خصوص تعداد کودکان بازمانده از تحصیل آذربایجان غربی، گفت: هم اکنون ۴۰۰۰ کودک بازمانده از تحصیل در استان شناسایی شده است.
این مسئول با بیان اینکه فقر مالی یکی از مهمترین دلایل مهم بازماندگی فرزندان این استان از تحصیل است، گفت: درحال حاضر ۱۷۰۰ کودک دوره ابتدایی با کمک بهزیستی به کلاس درس بازگردانده می‌شوند.
وی ادامه داد: فقر یکی از مهمترین دلایلی است که کودکان علاوه بر بازماندن از تحصیل مجبور به کار شده و علاوه بر بی سوادی به کودکان کار نیز تبدیل می شوند.
معاون اجتماعی بهزیستی آذربایجان غربی از ساماندهی ۸۴ کودک کار در سه ماهه نخست امسال در استان خبر داد و تصریح کرد: از کل کودکان ۵۴ نفر مورد آزار جسمی و دو نفر نیز مورد آزار جنسی قرار گرفته شدند.
سعید فریور در نشست بررسی راهکارهای رفع بیسوادی در بین کودکان بازمانده از تحصیل که با حضور مدیرکل امور آسیبهای اجتماعی وزارت تعاون و کلینک های مددکاری و موسسات خیریه برگزار شد به نقش سبد حمایتی در فرایند آموزش پذیری کودکان بازمانده از تحصیل اشاره کرد و گفت: به طور قطع حمایتهای اجتماعی از جمله ورود کلینک های مددکاری برای بازگرداندن کودکان بازمانده از تحصیل به چرخه آموزش می تواند موثر واقع شود.
وی افزود: در برنامه تقسیم کار ملی که بر مبنای دغدغه مندی مقام معظم رهبری به مسئله آسیبهای اجتماعی و نیز تاکید دولت بر کاهش آسیبهای اجتماعی در حوزه کودکان بازمانده از تحصیل اجرایی می شود بهزیستی عهده دار آن شده تا با کمک کلینک های مددکاری و موسسات خیریه نسبت به رفع بیسوادی اقدام نماید.مسئله مهم دیگر در رابطه با کودکان بازمانده از تحصیل، بحث سهم جنسیتی آنان به تفکیک دختران یا پسران است که آمار‌های غیررسمی‌ای تعداد کودکان دختر را بیش از پسران عنوان می‌کنند؛ مسئله‌ای که شاید بتوان علت اصلی آن را دسترسى بیشتر پسران به آموزش نسبت به دختران دانست. مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان غربی از وجود ۱۸۳ هزار نفر بیسواد در آذربایجان غربی خبر داد و تصریح کرد: بیش از ۶۰ درصد از بیسوادان را زنان تشکیل می دهند، آنان به دلیل عدم رضایت والدین از تحصیل بازماندند.
اولین و اصلی‌ترین وظیفه آموزش و پرورش پوشش تحصیلی همه کودکانی است که در ایران زندگی می‌کنند.
آموزش و پرورش نه تنها باید هرکودک ایرانی و غیرایرانی را که به مدرسه دولتی مراجعه می‌کند، ثبت‌نام کند، بلکه باید کودکانی که به دلیل فقر خانواده‌ها یا زندگی در روستاهای کم‌جمعیت و دورافتاده یا تعصبات والدین و به هر دلیل دیگری از تحصیل بازمانده‌اند، را شناسایی کرده و روی نیمکت مدرسه بنشاند. تحلیل هر مسئله‌ای از جمله کودکان ونوجوانان بازمانده از تحصیل، بدون دسترسی به آمار قابل اعتماد، مانند راه رفتن در تاریکی است. در واقع بازماندگی از تحصیل مانند دیگر آسیب‌های اجتماعی است؛ خود ناشی از علل و زنجیره‌ای از دلایل است و در نهایت نیز به بازتولید آسیب‌های دیگری منجر می‌شود، اما از جمله عللی که می‌توان بازماندگان از تحصیل را ناشی از آن دانست، شامل: مشکلات اقتصادی و گرفتن پول از دانش‌آموزان در مدارس دولتی، ناآگاهی والدین، نگاه‌های جنسیتی و عدم اهمیت به تحصیل دختران، طلاق و بی‌مسئولیتی والدین در قبال فرزند، بیکاری، مهاجرت، اشتغال کودکان در سنین کم (کودکان کار) و … است.
دلایل متفاوتی برای ترک تحصیل کودکان وجود دارد. از ناتوانی مالی خانواده ها برای فرستادن کودکان به مدرسه تا ازدواج های زودرس و کودکان مهاجر. با روی کار آمدن دولت رفسنجانی و به قول ادبیات رسمی »چابک سازی دولت«، خصوصی سازی تقویت شد و در برخی از حوزه های مسئولیت دولت، مثل آموزش و پرورش، بیمه های درمانی و خدمات اجتماعی، بخشی از کار به گردن مردم افتاد.
ممکن‌نبودن حمایت مالی از دانش‌آموزان مدارس شبانه روزی، مشکل ایاب و ذهاب دانش آموزان، ملال آور بودن محیط آموزشی از لحاظ فیزیکی و نبود برنامه های متنوع علمی- پژوهشی و تفریحی بیش از حد مدارس و اولیا به کنکور، توجه نکردن به حیطه شناختی ، تفاوت های فردی و یکنواخت بودن برنامه ها و فضای آموزشی، نیاز خانواده ها به نیروی کار و وجود شغل های کاذب ازدیگر مواردی است که سبب بازماندن کودکان و دانش آموزان از تحصیل می_شود.