فرهنگ مبارزه با دخانیات ضامن سلامت آحاد جامعه
شهربانو جمعه
گروه اجتماعی: کاهش تولید و مصرف دخانیات از مهمترین عوامل دستیابی به رشد پایدار و شکوفایی اقتصادی است زیرا استفاده از مواد دخانی سبب هدر رفت اقتصاد ملی در مسیر رفع مشکلات ناشی از این معضل می شود و کاهش بهره وری را به دنبال دارد. پس بایستی با افزایش آگاهی همگان و برنامه ریزی های کارآمد در جهت برخورداری از جامعه ای سالم و پرنشاط کوشید.
پژوهش های سازمان جهانی بهداشت نشان می دهد در هر هشت ثانیه یک تن در دنیا به علت استعمال دخانیات، جان خود را از دست می‌دهد. این مهم تنها پیامدهای مصرف دخانیات نیست، بلکه مجموعه ای از بیماری ها و مشکل های بهداشتی همچون سرطان ریه، بیماری های قلبی، ضایعات شنوایی، سرطان پوست، پوکی استخوان، سرطان رحم و سقط جنین و … در ارتباط با مصرف مواد دخانی در افراد ایجاد می شود و سلامت جامعه را به خطر می اندازد.
این امر ضرورت افزایش آگاهی نسبت به ضررهای ناشی از مصرف دخانیات را بیش از پیش آشکار ساخت و سبب شد تا سازمان بهداشت جهانی در ۱۹۸۷ میلادی برای نخستین بار ۳۱ ماه مه را به عنوان »روز جهانی بدون دخانیات« به رسمیت بشناسد و بکوشد تا توجه جامعه بین المللی را به شیوع استفاده از دخانیات و جلوگیری از این اپیدمی مرگ بار اما قابل پیشگیری جلب کند. هدف اصلی روز جهانی بدون دخانیات نه تنها محافظت بشر در برابر خطرهای ناشی از مصرف دخانیات محسوب می شود، بلکه حفاظت از انسان در برابر مشکل های اجتماعی، اقتصادی و محیطی ناشی از مصرف دخانیات است.
امروزه در ایران مصرف برخی محصول های دخانی به ویژه قلیان در میان جوانان، نوجوانان، زنان و در بعضی از محافل خانوادگی از بزرگترین دغدغه های متولیان حوزه سلامت به شمار می رود. با توجه به اینکه تماس با دود این ماده در هر وعده مصرف قلیان معادل استعمال ۸۰ تا ۱۰۰ نخ سیگار است و در کنار آن آلودگی تنباکوهای معطر به ترکیب های سرطان زای قطعی همچون بنزن، فلزات سنگین و آلودگی برخی تنباکو ها در هنگام آماده سازی به مواد روانگردان؛ این دغدغه را دو چندان می سازد. همین آسیب های ناشی از دخانیات سبب شد تا جامعه نگاهی ویژه به سیاست های فرهنگی و پیشگیرانه برای کاهش مصرف این مواد در میان مردم داشته باشد. به همین دلیل آموزش و آگاهی بخشی های خانواده ها به وسیله رسانه های جمعی می‌تواند گام مهمی به منظور کنترل مصرف قلیان و سیگار و در نهایت کاهش استفاده از آنها در میان مردم جامعه باشد.
همچنین اجرای قانون و آیین نامه اجرایی در این زمینه ضامن حفظ سلامت آحاد جامعه به ویژه جوانان و آینده سازان خواهد بود. هر چند در سال های گذشته در حوزه فرهنگ سازی مبارزه با دخانیات اقدام های مثبت و سازنده ای انجام شده است اما همچنان عزم جدی تر همه مسوولان و دستگاه های مختلف را طلب می کند.
تحقق عدالت و ارتقای سلامت به عنوان یکی از دغدغه های دولت یازدهم در تابلوی تحول در نظام سلامت نمایان شد و امید می رود که در دولت دوازدهم نیز به اصل تقدم پیشگیری بر درمان با مبارزه ملی علیه قلیان و بنگاه های عرضه‌کننده آن توجه جدی شود تا شاهد جامعه ای با نشاط و سالم باشیم.
شعار روز جهانی مبارزه با دخانیات در سال جاری »توتون و تنباکو- یک تهدید برای توسعه« تعیین شده است تا اینگونه همگان را به اهمیت کنترل دخانیات در مسیر دستیابی به توسعه پایدار آگاه سازند. سازمان بهداشت جهانی با توجه به این مهم می کوشد توجه دولت ها را به نقش کنترل و کاهش مصرف دخانی و تاثیر آن رشد و پیشرفت کشورها برانگیزد. پس شایسته است تا برای برخورداری تمامی مردم جهان از شرایط زندگی مطلوب در راه کاهش آسیب های جهانی گام برداریم زیرا استفاده از تنباکو و توتون سبب می شود که اقتصاد ملی در مسیر افزایش هزینه های مراقبت های بهداشتی و کاهش بهره وری به هدر رود و این مقوله نابرابری در حوزه سلامت را به دنبال دارد و فقر را افزایش می دهد و اینگونه برخی از مردم، کمترین امکان استفاده از مواد غذایی، آموزش و پرورش و بهداشت و درمان را خواهند داشت.
مکری با اشاره به تاریخچه سیگار گفت: پیش از ۱۴۹۲ میلادی هیچ فردی با گیاه تنباکو آشنا نبود. برای نخستین بار »کریستف کلمب« به اروپا آورد و۶۰ پس از آن افرادی همچون »ژان نیکو« کنسول فرانسه بیشتر سبب آشنایی افراد با این گیاه شدند و مصرف آن را رواج دادند. در ۱۶۷۰ میلادی نیمی از جمعیت انگلیس تنباکو مصرف می کردند. چگونگی استعمال این ماده تا ۱۹۰۰ میلادی بیشتر به صورت جویدن آن بود. از تنباکو در چپق، پیپ و سیگار استفاده می شد و برای ساختن سیگارت، برگ های تنباکو را خشک می کردند و به صورت دست ساز، سیگارت می ساختند و در قوطی می ریختند که این کار برای نخستین با در کشورهایی مانند ترکیه، مجارستان، ایتالیا و آلمان رواج پیدا کرد. اما آشنایی با پیامدهای ناشی از مصرف آن در سال های بعد کشورهای مختلف را بر آن داشت تا با روش های گوناگون در پی کنترل این موضوع بربیایند. در غرب توجه به سلامتی کودکان و رعایت حقوق دیگران و اطرافیان، بدون اینکه حاکمیت در برابر مصرف کنندگان سیگار قرار بگیرد، سالیانه یک درصد از سیگاری ها را کم می کند.
عضو هیات علمی دانشگاه درباره مصرف دخانیات در ایران اظهار داشت: این امر در کشورمان از میانگین جهانی آن پایین تر است که دلیل این موضوع مربوط به زنان است زیرا این قشر در ایران نسبت به مردان کمتر به مصرف دخانیات روی می آورند. در نتیجه میانگین مصرف دخانیات نسبت به جمعیت آن و در مقایسه با کشورهای همجوار بسیار کمتر است. البته این رویکرد در جهان دنیا نیز به همین صورت می گیرد اما با این وجود استعمال دخانیات در میان زنان ایرانی کمتر از متوسط جهانی به شمار می رود. معاون آموزشی مرکز ملی مطالعات اعتیاد در ادامه افزود: در کشورهای پر درآمد ۶۰ درصد از مردان و ۴۰ درصد از زنان دخانیات مصرف می کنند اما در ایران این مصرف حدود ۵ الی ۱۰ درصد زنان را شامل می شود و همین امر نیز باعث شده تا میانگین مصرف پایین بیاید اما با این وجود مصرف دخانیات در مردان به ویژه جوانان بالا است.وی کشیدن سیگار و قلیان را به شدت اعتیادآور دانست و یادآور شد: مصرف سیگار و قلیان با توجه به تعداد مصرف کنندگان از نظر تخریبی که در میان افراد ایجاد می کند، نسبت به مواد مخدر باید در زمینه بهداشتی در اولویت بیشتری قرار بگیرد؛ چرا که آسیبی که سیگار به کشور وارد می کند بسیار بیشتر از آسیبی است که مواد مخدر وارد می کند. برای اینکه تعداد مصرف کننده بیشتری دارد و به همین دلیل اثرهای درازمدت آن نیز بیشتر خواهد بود. یعنی جامعه با انبوهی از بیماران قلبی و سرطانی روبرو می شود که این امر بار سنگینی بر دوش جامعه می گذارد.
مکری با اشاره به نقش فرهنگ حاکم بر جامعه در مصرف دخانیات بیان کرد: فرهنگ نقش مهمی در پایین بودن مصرف دخانیات به ویژه در میان زنان ایفا می کند؛ یعنی مناسبات فرهنگی که در میان خانواده ها وجود دارد بسیاری از آنها را از مصرف دخانیات دور نگه می دارد. در گذشته منع های اجتماعی بیشتری برای مصرف سیگار وجود داشت که امروز تا حدودی کمرنگ شده است زیرا منع اجتماعی و محدودیتی که در پیشتر نسبت به مصرف سیگار و قلیان بود تاثیر خود را تا میزانی از دست داده و همین امر زمینه ساز مصرف اینگونه دخانیات در میان پسران و دختران جوان شده است.
عضو هیات علمی دانشگاه ؛ نقش گروه همسالان و دوستان را مهم و قابل تامل دانست و گفت: برای اینکه مصرف دخانیات از سن ۱۲ تا ۱۴ سال روی می دهد، این افراد از گروه هایی الگوبرداری می کنند که بیشتر هم سن هستند. به همین دلیل استفاده از دخانیات سرایتی عرضی دارد؛ یعنی کمتر دیده می شود که فردی بگویید از پدرم یاد گرفته ام و بیشتر آنها از گروه همسالان و هم کلاسی ها یاد می گیرند زیرا با مصرف تفننی آن در این گروه ها خیلی زود به مصرف زیاد و روزمره می پردازند. به همین دلیل اگر قلیان و نمونه های مانند آن را رها کنیم، در جامعه رشد می کنند.
فرهنگ سازی در ایران ممکن است برای مواد مخدر کارساز باشد و از مصرف آن جلوگیری کند اما در ارتباط با استفاده از دخانیات تاثیر چندانی ندارد. به همین دلیل باید مانند کشورهای دیگر محدودیت های قانونی و مالیات های سنگین بر مواد دخانی اعمال شود. بایستی در ایران کشیدن سیگار و قلیان در مکان های مختلف منع و با محدودیت قانونی همراه شود تا شاهد مصرف اینگونه مواد در مغازه ها، کافی شاپ ها، قهوه ها خانه ها و… نباشیم. مکری در پایان با اشاره به استفاده از سیگارهای الکترونیک برای ترک سیگار بیان کرد: این سیگار ها کمکی به ترک دخانیات نمی کند بلکه اقدام های دیگر را نیز برای ترک مختل می کند؛ یعنی افراد از سیگارهای الکترونیک شروع می کنند اما پس از مدتی دوباره به طرف دخانیات گرایش پیدا می کنند.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۱۱ خرداد ۱۳۹۶ ساعت ۶:۴۵ ق.ظ
