علی رزم آرای
گروه فرهنگی:اشاره، در شماره پیشین آرازآذربایجان و در صفحه فرهنگی مطالبی به انتشار سپرده شد در باب ادبیات مقاومت با عنوان» ادبیات پایداری و رسالت هنرمندان آن« به قلم نویسنده و محقق جوان ارموی میر رامین هاشمی حبشی! در این نوشتار صحبت از تاریخ شناسی مقاومت، ادبیات و فرهنگ آن و نیز تولیدات ادبی و فرهنگی در این نوع از ادبیات و در نهایت مسئولیت و رسالت فردی و جمعی هنرمندان این حوزه مهم ادبی، نه فقط در ادبیات بلکه در دیگرگونه های هنری و قلمی آن رفته بود.
این نوشتار در کلیت فشردی از اصل ماجرا اما بدون تبیین و شفاف سازی از موضوع ادبیات ادبیات مقاومت و فرهنگ شناسی آن بود. نوشتار زیر که مجددا به قم نویسنده و محقق جوان ارموی میر رامین هاشمی حبشی جوان ارموی است وجه مکمل نوشتار پیشین به شکل و قامتی مستقل است.درباره چیستی، مراحل پیدایش و تکوین و تکامل ادبیات پایداری و دوره¬های تاریخی و فراز و فرود و تحولاتی که بر آن در جوامع مختلف به ویژه در ایران گذشته است تا کنون محققان سخنانی گفته و نوشته¬اند. در کشور ماحفظ دستاوردهاى دفاع مقدس و ترسیم رشادت¬هاى رزمندگان اسلام در برابر دشمنان خاک ایران در عصر حاضر همواره یک الزام محسوب مى¬شود. با توجه به ماهیت ادبیات و تاثیرگذارى آن بر روى نسل جوان، ادبیات پایدارى شاید بهترین راه انتقال پیام دفاع مقدس به نسل¬هاى بعدى انقلاب باشد. ذات ادبیات پایداری به «ادبیات دگرخواه» گرایش دارد و از آنجا که ماهیت دفاع¬مقدس از خصلتی توحیدی برخوردار است، ادبیات این حادثه بزرگ دارای گرایش دیگری درذات خود است وآن «خداخواهی» است. این دو گرایش که گاه – موازی و گاه منطبق و گاه به تنهایی در ادبیات پس از انقلاب ظهور کرد از شاخص¬های اصلی برای شناخت آثارادبی این دوره تاریخی است.با این توصیفات ادبیات پایداری، ادبیاتی است پرتحرک، پویا، فریادگونه، در خدمت اندیشه¬های سیاسی و در خدمت انسانیت، ادبیاتی واقعیت گرا که مایه¬ی آن از فرهنگ غنی اسلام است و عناصری چون عاشورا، جنگ، ایثار، شهادت و … است.نویسندگان ادبیات پایداری ما بیشتر با تأثیرپذیری از الگوهای دینی همچون آیات نورانی قرآن کریم و زندگی ائمه اطهار و علی¬الخصوص قیام حضرت اباعبدا… الحسین (ع) به پرداخت و گسترش مفاهیم ناب دفاع¬مقدس پرداخته¬اند؛ ولی ادبیات ما هیچ گاه خود را از تأثیرپذیری مثبت از آثار ارزنده جهانی محروم نکرده است. برای نمونه می¬توان به شاعر نام‌آور شیلیایی “پابلو نرودا” که تاثیر زیادی بر شاعران ما گذارده است اشاره کرده و برای نمونه یک شعر از او اشاره می¬شود. این شعر در ستایش یک انقلابی مبارز سروده شده، با این توضیح که انقلابی مورد ستایش”پابلو نرودا” می‌تواند متعلق به هر کشوری باشد:”من او را شناختم/ سال¬ها با او سر کردم/ با ذات زرین و سنگی او/ در پاراگوئه پدر و مادر خویش را ترک گفت/ پسرانش، عموزاده‌‌هایش/ نو دامادهایش/ خانه‌اش، مرغانش/ و کتاب¬های نیمه‌باز را/ گزمگان گرفتندش/ و آن‌قدر زدندش/ تا خون بالا آورد/ در سرزمین فرانسه/ در دانمارک/ در اسپانیا/ در ایتالیا…”با توجه به بینشی که نسبت به نقش و جایگاه ادبیات پایداری دست یافتیم، حال نقش مهم و رسالت عظیمی که بر دوش هنرمند متعهد و ارزشی است؛ در این میدان بس حساس مبارزه با ظلم و اشاعه فرهنگ مقاومت خود جلوه و نمود پیدا می¬کند. با تعاریفی که از ادبیات پایداری ارائه گردید جنگ تحمیلی عراق علیه ایران، نمونه¬ای بس عظیم از ظلم ستیزی یک ملت است.
فلسفة هشت سال دفاع¬مقدس ملت سربلند ما نیز چیزی جز زدن م‍ُهر تأیید بر روی این ادعای روشن نبود، که ما با اقتدا به سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدا… الحسین(ع)، نه ظلم می‌کنیم و نه زیر بار ظلم می‌رویم‏ و ادبیاتی که به این امر می¬پردازد صد البته ادبیاتی ارزشی و پایداری است که هنرمندان این عرصه باید به رسالت خود در باز شناخت و تبیین حوادث آن برهه در نشر این ارزش والا بکوشند.
اما تحقیق در حوزه شعر و ادبیات پایداری و تبیین ابعاد گوناگون دفاع مقدس ملت ایران با بهره‌گیری از زبان گویای هنر (به‌خصوص ادبیات) یکی از ضرورت¬های انکارناپذیری است که متأسفانه تا به امروز آن‌گونه که درخور این این ر‌ُخداد عظیم تاریخی است، مورد توجه جد‌ی‌‌ِ هنرمندان و اصحاب قلم قرار نگرفته است. همیشه در آثاری که با این عنوان و یا داعیه¬دار این عناوین در کشور تولید می¬شود، اغلب دارای ایرادات فرمی و یا محتوایی هستند. از این روی حضور تمامی نهادهای دولتی حمایت کننده و هنرمندان و نویسندگان متعهد و صاحب نظر در این وادی ضروری به نظر می¬رسد.
گروهی از نویسندگان در نقد ادبیات پایداری ایران می¬گویند که تاریخ جنگ تمام شده و موضوعیتی برای پرداخت به این واقعه وجود ندارد.
در پاسخ به این نقد است که می¬گوئیم ادبیات پایداری فقط محدود به دفاع مقدس هشت ساله نیست و با توصیف¬های ذکر شده در بالا همیشه ظلم¬ستیزی و آزادی¬خواهی در هر برهه با قالب¬های متفاوت وجود داشته است. در این میان ادبیات دفاع مقدس به عنوان الگوی مبارزه همواره هست و به عنوان دریای بی کران محتوا و ارزش در اختیار نویسندگان و هنرمندان برای استفاده می¬باشد. حضرت امام (ره) فرموده‌اند تا ظلم هست، مقاومت و پایداری هم هست. بنابراین باید گفت که ادبیات پایداری هم از این منظر تا زمانی که انسان بر روی این کره خاکی زندگی می‌کند، پا به‌ پای انسان به حیات خود ادامه می‌‌دهد و محدود کردن آن به یک دوره یا مقطع زمانی خاص، بی‌معناست.
باید نویسند¬گان بیایند و با الهام از حماسه‌آفرینی¬های رزمندگان اسلام در طول هشت‌سال دفاع مقدس، حماسه خلق کنند تا کارشان در زمره شاهکارهای ادبی جهان قرار بگیرد.
به اعتقاد نویسنده این نوشتار، نویسندگان ما امروز باید از این منظر به جنگ نگاه کنند، یعنی با نگاهی معرفت‌شناسانه و با به‌ کارگیری مؤلفه‌های زیبایی¬شناسانه، روایت جنگ را به شاهکاری حماسی ـ ادبی تبدیل کنند که در طول تاریخ برای همیشه ماندگار بماند.‏
برای یک هنرمند متعهد که هنر با او زاده شده، اصل مقاومت از یک شور و شوق و نیرویی باطنی و درونی سرچشمه می¬گیرد و ظهور و بروز می¬یابد و چیزی خارج از فضای هنر تلقی نمی¬شود بلکه در متن هنر قرار دارد.
حال گزافه نیست اگر بگوئیم ترویج و گسترش ادبیات پایدارى در جامعه یک الزام محسوب مى¬شود. چرا که این هنر ادبیات پایداری است که با روشنگری، روحیه مبارزه با ظلم و تجاوز و هرگونه بدی را در افراد جامعه ایجاد و افزایش می¬دهد. باشد که همه ما با درکی درست از رسالت خود با کسب علم و آگاهی، پای دراین میدان ارزشمند بگذاریم.