فرهنگ اعتماد به خرد جمعی موجب تقویت جامعه مدنی
گروه فرهنگی: تقویت زیربنای جامعه مدنی که نهایتاً هم جامعه و هم قدرت سیاسی از آن بهره خواهند برد در زمینه‌های مختلف فرهنگی اجتماعی، سیاسی و اقتصادی با نیازها و ضرورت‌های متفاوتی روبه‌روست. درهریک از این عرصه‌ها باید با درک مسائل واقعی توسعه، راه‌حلی حقیقی برای درمان آن پیدا کرد. ضرورت تقویت فرهنگ رفتار و ساختارهای حزبی مهم‌ترین جلوه‌های جامعه مدنی در این حوزه به شمار می‌روند.
در دهه‌های اخیر، سازمان‌های جامعه مدنی (CSO) در توسعه بین‌المللی نقشی شگرف داشته‌اند. آنها علاوه بر ارائه خدمات توسعه و آسایش جامعه بشری، در خدمات‌رسانی نوآوری داشته و از فقرا حمایت می‌کنند. با وجود این به‌تنهایی عمل کردن آنها از مقیاس و پایداری تاثیرگذاری‌شان می‌کاهد. بنابراین این سازمان‌ها نیاز دارند تا به طور موثرتری در فرآیندهای سیاستگذاری دولتی نقش داشته باشند.
با توجه به افزایش دموکراسی، کاهش درگیری‌های داخلی و پیشرفت‌های حاصل‌شده در زمینه‌های اطلاعات و فناوری‌های ارتباطی پتانسیل بسیار زیادی برای همکاری همه‌جانبه میان فعالان جامعه مدنی و سیاستگذاران در بیشتر کشورهای در حال توسعه وجود دارد. با وجود این، ساختار شکل‌گیری قدرت باعث شده تا نهادهای جامعه مدنی اثر بسیار محدودی بر سیاست‌ها و قوانین و در نهایت زندگی مردم عادی و فقرا داشته باشند. در
بسیاری از کشورها آنها به‌تنهایی یا در مخالفت با دولت به کار مشغولند و همین موضوع موجب ایجاد پرسش‌هایی در خصوص مشروعیت و مسوولیت‌پذیری آنها می‌شود. همچنین جایگاه آنها در سیاستگذاری یکی دیگر از مباحثی است که پرسش‌هایی را برمی‌انگیزد. با این اوصاف ایجاد یک جامعه مدنی قدرتمندتر یا تقویت جامعه مدنی موجود یک امر کلیدی برای پیشرفت یک کشور به شمار می‌رود.
ارزش توانایی ویژه سازمان‌های مدنی و داوطلبانه برای حمایت از مردم به ویژه کسانی که صدایشان به گوش سیاستگذاران نمی‌رسد بر کسی پوشیده نیست. با وجود این تلاش‌های فعالان مدنی در راستای تحت کنترل قرار دادن توان آنها و پیدا کردن راه‌حل بهتر برای مشکلات اجتماعی همواره با موفقیت همراه نیست. به منظور ثمربخش‌تر کردن تلاش‌های فعالان مدنی این افراد باید بتوانند آزادانه‌تر و مستقل‌تر فعالیت‌های خود را پیش ببرند و در این میان از حمایت دولت نیز برخوردار شوند.از آنجا که جامعه مدنی، در بستر یک دولت دموکراتیک شکل گرفته و تقویت می‌شود، انتخابات دموکراتیک، تفکیک قوا، تعهد به ارزش‌هایی چون حقوق بشر، دموکراسی، شفافیت و حسابرسی، برای دولت‌ها، امری ضروری است. دولت‌هایی که به این ارزش‌ها متعهد نباشند، اگر از طریق انتخابات هم به پیروزی برسند، به تدریج به دولت‌های اقتدارگرا تبدیل می‌شوند.
برای ارائه یک تصورِ دقیق از جامعه مدنی دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد. تا به امروز پژوهشگران تعریف مشخص و واحدی از جامعه مدنی قدرتمند ارائه نداده‌اند؛ اما می‌توان یک جامعه مدنی را کارا دانست که دارای این ویژگی‌ها باشد: مستقل و خارج از ساختار دولتی متشکل از کانون‌های شهروندی که برای بهبود روابط شهروندان با حکومت فعالیت و تلاش می‌کند، سهمی در تقسیم قدرت سیاسی نداشته ولی نقشی مهم در تاثیرگذاری بر مردم و نظام داشته باشد.
این سه مولفه مشترک بیانگر این موضوع است که جامعه مدنی، مهم‌ترین ساختار اجتماعی برای ترویج ارزش‌های حقوق بشر به شمار می‌رود. آگاه‌سازی شهروندان، یکی از مهم‌ترین پیامدهای کارکردهای جامعه مدنی است. شهروندان آگاه، با مشارکت فعال در انتخابات، چهره‌هایی را برای مهم‌ترین لایه‌های دولت انتخاب کرده و با حضورشان در نهادهای جامعه مدنی، مکانیسم نظارت بر عملکردهای دولت را تقویت می‌کنند. این نظارت بر عملکردهای دولت، دولت را وادار به پاسخگویی در برابر ملت می‌سازد. از این‌رو داشتن یک جامعه مدنی قدرتمند، اولویتی بی‌بدیل در مسیر توسعه همه‌جانبه به حساب می‌آید. اما پرسشی که در این میان مطرح می‌شود این است که چه عواملی در تقویت جامعه مدنی نقش دارند.
تقویت جامعه مدنی و افزایش مشارکت شهروندان در دولت‌های محلی و سازمان‌های غیردولتی یک مولفه اساسی دموکراسی سالم به شمار می‌رود. امروزه تمرکززدایی از دولت‌های ملی و تقویت روابط میان دولت محلی و تشکل‌های مدنی موجب توسعه و پیشرفت جامعه مدنی در کشورهای در حال توسعه شده است. برای تقویت نقش تشکل‌های مدنی در یک جامعه باید ظرفیت آنها را بهبود بخشید. افزایش مشارکت شهروندان در مسائل مدنی یکی از اصول دموکراسی سالم است. برای داشتن یک جامعه مدرن باید موارد مختلفی را مدنظر قرار داد. بهبود ارزش‌های دموکراتیک و اعمال مدنی تقویت جامعه مدنی، تشکل‌ها و کارآفرینان اجتماعی، ترویج حقوق بشر، تقویت مشارکت مردمی، و مدل‌های نوآورانه برای همکاری سرمایه‌گذاران با تشکل‌های مدنی.
آموزش حقوق بشر و ارزش‌های دموکراتیک به مردم و به ویژه جوانان، زنان و گروه‌های آسیب‌پذیر از طریق فعالیت‌های رسمی و غیررسمی می‌تواند آنها را با مسائل جامعه درگیر کند. تکنیک‌های خلاقانه‌ای نظیر هنر، رسانه‌های مجازی و دیگر فرصت‌های تعاملی می‌تواند موجب ترویج بحث و همکاری در میان مردم در خصوص مسائل روز جامعه شود. در این میان رسانه‌ها نیز می‌توانند با پوشش خبری یا تحلیل‌های مناسب در خصوص مسائل مختلف آگاهی مردم را بالا برده و نقش آزادی رسانه را در میان آنها به خوبی مشخص کنند.
مبارزه با نقض حقوق بشر، جلوگیری از قاچاق انسان، مبارزه با مواد مخدر، مبارزه با کودک‌آزاری و بسیاری از مسائل مهم دیگر بخشی از فعالیت تشکل‌های مدنی را در سال‌های اخیر تشکیل داده‌اند. البته تشکل‌های مدنی در این راه به حمایت همه‌جانبه دولت‌ها نیاز دارند چرا که آنها ابزارهای عملی و قانونی کافی را در این زمینه‌ها در اختیار ندارند. تربیت مدیرانی در زمینه برنامه‌ریزی، مشارکت شهروندی و ارائه کمک فنی و منابع دیگر بخشی از حمایت‌هایی است که دولت می‌تواند در راستای به ثمر رسیدن اهداف فعالان مدنی انجام دهد. چنین حمایتی باعث می‌شود تشکل‌های مدنی با مشکلاتی نظیر کمبود کارایی، عدم تاثیرگذاری و عدم شفافیت کمتر مواجه شده و دموکراسی در مسیر رشد و تعالی گام بردارد.
با ترویج مشارکت دادن خانواده در فعالیت‌های اجتماعی هر عضو جامعه مدنی نقشی جدی در نظارت بر اجرای قوانین و جلوگیری از فساد و جرم و جنایت خواهد داشت. از سوی دیگر تربیت معلمانی آگاه از مسائل روز می‌تواند موجب آن شود که دانش‌آموزان نسبت به نقش اجتماعی خود بیشتر آگاه شده و اعضای این جامعه از همان کودکی نسبت به مسائل جامعه مدنی آگاهی بیشتری داشته باشند تا در آینده بتوانند نقش بهتری در پیشبرد توسعه در کشور ایفا کنند.جامعه مدنی برای غلبه بر تنگناهای توسعه خود بیش و پیش از عناصر مادی به عناصر معنوی نیاز دارد. این به آن معناست که اگر برای تحرک اقتصادی باید در اندیشه تامین منابع فیزیکی سرمایه بود، باید قبل از آن به دنبال بالا بردن سرمایه اجتماعی بود، سرمایه فیزیکی و منابع اقتصادی توسعه در پرتو سرمایه اجتماعی که مرکب از اعتماد، مشارکت، انسجام ملی، امید اجتماعی و… است می‌تواند رونق بگیرد. یکی از این عناصر معنوی، مشارکت مردمی است.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایرنا، صرف نظر از هرگونه تغییرات اساسی در نگرش یا شیوه زندگی، قرار گرفتن در معرض پیام‌های مشارکتی همچنین می‌تواند اعضای جوامع را برای نشان دادن تمایل بیشتر برای همکاری مشتاق کرده یا سطوح بالاتری از اعتماد و پشتیبانی از دموکراسی را گزارش دهد. تسهیل‌کنندگان داخلی زمان قابل‌توجهی را با اعضای جامعه صرف می‌کنند تا مزایای مشارکت در جامعه، اقدام جمعی، گروه‌های خودمحور و کمک به پروژه‌های توسعه را برای آنها آشکار سازند. جدا کردن تاثیر مشارکت بر ترجیحات، اعتماد، شبکه‌ها یا همکاری حتی در یک ارزیابی با طراحی عالی، احتمالاً امری بسیار دشوار خواهد بود.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com ز
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۲۱ تیر ۱۳۹۷ ساعت ۱۲:۰۷ ب.ظ
