عکس‌های دفاع مقدس حافظ فرهنگ پایداری

گروه فرهنگی : هر سال روزهای نخست مهرماه که می‌رسد در همه جا، از خیابان‌ها و رسانه ملی گرفته تا فرهنگسراها و گالری‌ها، پر می‌شود از عکس‌های جنگ، عکس‌هایی که شاید فقط بخش کوچکی از یک گنج ارزشمند و در حال نابودی باشند.
حرف از جنگ تحمیلی و دفاع مقدس که بشود، خیلی‌ها درباره‌ی آن حرف می‌زنند، اما بعد از گذشت این همه سال، کسی به این فکر نکرده که همین جنگ را اگر بخواهیم برای نسل‌های بعد روایت کنیم، از چه اسنادی باید استفاده کنیم و چه تصویر واقعی‌ای برای آن‌ها داریم که روایت‌ها را باور کنند.
این روزها در سالگرد آغاز جنگ تحمیلی، اگر با عکاسان جنگ تماس بگیرید و بخواهید گفت‌وگو کنید دلگیر می‌شوند. حق هم دارند. بیشتر ما، وقتی یاد آن‌ها می‌افتیم که مناسبتی با موضوع جنگ در پیش است. غافل از این‌که درد دل آن‌ها، بی‌توجهی به گنجینه ارزشمندی است که سال‌ها با به خطر انداختن جان‌شان آن را جمع‌آوری کرده‌اند و اکنون شرایط مطلوبی ندارد.
آن‌ها برای نگاتیوهایی دل می‌سوزانند که سال‌ها پیش در سخت‌ترین شرایط از آن‌ها نگهداری می‌کردند تا بدون آسیب دیدن به دست مردم برسد و واقعیت‌ها را بیان کند، حالا همان نگاتیوها گوشه‌ی انبارها در شرایط غیراستاندارد خاک می‌خورند و کسی به فکر جمع‌آوری و نگهداری کردن از آن‌ها نیست.
خبرگزاری دانشجویان ایران شهریورماه سال گذشته پیش از آغاز هفته دفاع مقدس، به سراغ تعدادی از عکاسان جنگ رفت و با آن‌ها درباره‌ی وضعیت عکس‌های باقی‌مانده از آن دوران و لزوم داشتن موزه‌ای برای نگهداری از این تصاویر گفت‌وگو کرد. همه‌ی آن‌ها در این‌باره هم‌نظر بودند که بی‌مهری‌ها و بی‌توجهی‌ها به عکس‌های هشت سال دفاع مقدس، این گنجینه‌ی گران‌بها را درمعرض نابودی قرار داده است.
با وجود مطرح شدن آن صحبت‌ها و هشدارها، هیچ‌یک از نهادها و ارگان‌های مرتبط با جنگ و دفاع مقدس تا کنون برای نگهداری از گنجینه‌ی تصویری باقی‌مانده از جنگ پا پیش نگذاشته‌اند.عکاسانی که در روزهای حساس جنگ هم‌پای رزمندگان در خطرناک‌ترین و دشوارترین موقعیت‌ها حضور پیدا می‌کردند تا بتوانند تصویری از واقعیت را در قاب دوربین‌شان به ثبت برسانند، سال‌هاست نگران آن چیزی هستند که بیش از هر کسی، به ارزش و معنای واقعی آن واقف‌اند.
بسیاری از نگاتیوها و عکس‌های دوران جنگ در آرشیوهای شخصی پراکنده شده‌اند و در معرض نابودی هستند. هنوز اهمیت این موضوع که این عکس‌ها به‌عنوان اسنادی ارزشمند و تاریخی به نسل‌های بعد تعلق دارند و باید برای حفظ راستی و درستی تاریخ و جلوگیری از تحریف و فراموشی آن حفظ شوند، کسی را به تکاپو و تلاش جدی نینداخته است.
بسیاری از تصاویر جنگ به‌خاطر همین پراکندگی‌ها هنوز دیده نشده‌اند، در حالی که حاوی اطلاعات بسیار ارزشمندی از این برهه‌ی حساس تاریخ معاصر ایران هستند. تاریخی که برای نوشته شدن آن خون‌های زیادی ریخته و جان‌های بسیاری فدا شد.
انجمن عکاسان انقلاب و دفاع مقدس در سال‌های گذشته درصدد جمع‌آوری، نگهداری و آرشیو کردن نگاتیوها و عکس‌های جنگ بوده و تا به حال نیز تعدادی از آن‌ها را در آرشیو خود جمع کرده است. با این حال، گستردگی عکس‌ها و تصاویر باقی‌مانده از جنگ آن‌قدر زیاد است که به یک بودجه قابل توجه نیاز دارد و یک انجمن به‌تنهایی نمی‌تواند از پس جمع‌آوری و حفظ این آرشیو برآید.
با توجه به این‌که نگاتیوهای عکس‌های جنگ قدیمی هستند و چند دهه از عمر آن‌ها می‌گذرد، نمی‌توان مطمئن بود که تا چند سال دیگر بتوانند در شرایط غیراستاندارد دوام بیاورند و نابود نشوند.
همچنین مشخص نیست که تا به حال چه تعداد نگاتیو از آن دوران به‌خاطر شرایط غیراستاندارد و بی‌توجهی‌ها نابود و بخش‌هایی مهمی از حقیقت تاریخ معاصر برای همیشه از دسترس خارج شده است.فارغ از بحث جمع‌آوری و نگهداری عکس‌های جنگ، نمایش آن‌ها نیز اهمیت ویژه‌ای دارد. ایران یکی از مهم‌ترین جنگ‌های خاورمیانه را طی دهه‌های گذشته تجربه کرد. جنگی که به‌خاطر تحمیلی بودنش و شرایط ایران و مردم آن در سال‌های آغاز پیروزی انقلاب، شاهد خلق صحنه‌های تاثیرگذار و به‌یادماندنی‌ای شد.
با این حال، نسل‌های جوان این سرزمین هنوز جایی برای دیدن این عکس‌ها ندارد و موزه جامعی به‌عنوان موزه جنگ در کشور وجود ندارد که بخشی از این گنجینه در آن به‌نمایش گذاشته شود. همچنین مکانی برای آن‌هایی باشد که به ایران می‌آیند و می‌خواهند با جنگ ایران و عراق و آنچه که در هشت سال دفاع مقدس روی داد، آشنا شوند.
بحث راه‌اندازی موزه عکس‌های جنگ و نگهداری از نگاتیوها و اسناد تصویری آن دوره مدت‌هاست که مطرح شده و معلوم نیست تا کی در این وضعیت نامشخص قرار خواهد داشت، اما قطعا همه‌ی ما در برابر نسلی که چیزی از جنگ نمی‌داند و می‌خواهد بداند، مسؤول هستیم.
عکاسی جنگ یکی از متداول ترین ژانرهای عکاسی می باشد که در طول تاریخ عکاسی، عکس های باشکوه و به یاد ماندنی را در حافظه_ی خود ثبت کرده است.
عکاسی جنگ در تاریخ عکاسی ایران نیز جزو ژانرهای شناخته شده بوده است. به خصوص جنگ هشت ساله ی ایران با کشور عراق که از طولانی ترین جنگ های معاصر محسوب می شود، بستری را برای عکاسان ایرانی مهیا ساخت تا دست به تجربیاتی در زمینه ی عکاسی جنگ بزنند.
به دلیل اینکه جنگ هشت ساله ی ایران و عراق بلافاصله بعد از انقلاب اسلامی ایران آغاز گردید، جامعه ی ایران با توجه به فضای مذهبی و معنوی که در پی انقلاب در آن شکل گرفته بود، وارد جنگ شد. به همین منظور این پژوهش در پی بررسی تاثیر ارزش های مذهبی بر عکاسی جنگ ایران و عراق می باشد. در این پژوهش سعی می شود با توجه به رویکرد بیش متنیت که توسط ژرار ژانت تبیین و ارایه شده است، با بررسی دو متن مورد مطالعه در این پژوهش به این سوالات پاسخ داده شود.
آیا ارزش های مذهبی موجود در اعتقادات مردم ایران در عکس های جنگ ایران و عراق بازتاب داشته است؟ این بازتاب شامل چه بخش هایی از اعتقادات و ارزش های مذهبی ایرانیان بوده است؟ با توجه به یافته های پژوهش، عکاسی دفاع مقدس تحت تاثیر ارزش های ناشی از عقاید مذهبی بوده است و این تاثیرات در فضاهای آرام و توام با حس معنویت عکس های جنگ نمود دارد. عکس های جنگ ایران و عراق برخلاف خشونت و ویرانی ناشی از جنگ، بیانگر قداست جبهه و جهاد و انسان هایی که داوطلبانه برای جهاد در راه خدا شتافته اند، می باشد. همچنین نوع نورپردازی ها و ترکیب بندی ها بیش از اینکه بیانگر فاجعه، نابودی و صورت ناخشنود جنگ باشد، نمایشگر آرامش، حضور معنوی، شور ونشاط و فضای بدون تشویش و اضطراب ناشی از جنگ است.