عمده ترین مشکلات رونق و توسعه صنعت خشکبار آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی : نبود میدان مرکزی و مجتمع ویژه ارائه محصولات در حوزه آجیل و خشکبار و عدم حمایت مسئولان برای ایجاد اشتغال برای مناسب‌سازی بسته‌بندی‌های محصولات از عمده‌ترین مشکلات رونق این صنعت در آذربایجان غربی است.
تحقیق و توسعه محور اساسی پیشرفت اقتصادی در هر جامعه است و توسعه و تحقیق یکی از ارکان اساسی اقتصاد، شاخص های تعیین توسعه و اقتصاد پایدار در کشورها بوده که می توان با آن به یک توسعه اقتصادی دانش بنیان دست یافت.
اقتصاد کشور فاقد این ویژگی است و می توان از آن به عنوان مهمترین علت رشد نیافتن اقتصاد ایران نام برد و در این بین صنعت خشکبار کشور بیشتر از هر صنعتی دچار آن شده است.
صنعت خشکبار ایران به عنوان کالایی استراتژیک با سابقه ۱۴۰ ساله، اکنون درگیر مشکلاتی است که نیاز مبرم به بررسی و نقد کارشناسانه دارد.
باقیمانده سموم از جمله مشکلات مهم این صنعت در صادرات است که آن را با مخاطرات سنگینی مواجه کرده و بر این اساس، اتحادیه اروپا از سال ۲۰۱۵ به عنوان یک آسیب جدی، نظارت سرسختانه ای بر ورود خشکبار ایران به اروپا برقرار خواهد کرد.
به طور حتم، رفع مشکلات صنعت خشکبار، نیاز جدی به عزم ملی و مدیریت جهادی از باغ تا صادرات دارد تا جریان سنتی این صنعت اشتغال زا و ارز آور را از ورطه نابودی نجات دهد.
این در حالی است که خشکبار به عنوان مواد اولیه صنایع غذایی ارزش معاملاتی معادل ۱۸۰ میلیارد دلار را در بازارهای جهانی به خود اختصاص داده است. از این حجم معاملات، تنها دو میلیارد دلار در بخش صادرات آن و کمتر از نیم میلیارد دلار در بخش تولید ناخالص داخلی به خشکبار ایران تعلق دارد.
نیم نگاهی به آمار و ارقامی رسمی منتشر شده نشان می دهد که از ۱۴ نوع تنوع کالایی خشکبار ایران در دهه ۷۰، امروز تنها پسته، کشمش، خرما و انجیر به یادگار مانده است.
روزگاری رتبه نخست تولید و صادرات این اقلام به ایران اختصاص داشت، اما امروز در تولید پسته به رتبه دوم، در تولید کشمش به رتبه پنجم و در صادرات خرما به رتبه ششم تنزل کرده ایم.این در حالی است که تقاضای بازارهای هدف رو به افزایش است، در حالیکه سهم ایران کمرنگ تر شده، کاربری باغات و زمین های کشاورزی تغییر می یابد، اما تقاضای بازار بین الملل پررنگ تر و رقبا در تلاش برای افزایش سهم بازارهای خود سرسخت تر می شوند.
از سوی دیگر، آسیب شناسی فرآیند تولید خشکبار از باغ تا صادرات، ارایه ساز و کارهای اجرایی و عملیاتی برای بهبود فرآیند خشکبار، تبیین زنجیره ارزش در چرخه تولید خشکبار ایران و تبیین جایگاه تحقیق و توسعه در این صنعت از اهداف راهبردی صنعت خشکبار در استان آذربایجان غربی است.
نبود سرمایه گذاری بخش دولتی برای توسعه و تحقیق، حمایت نکردن مستمر از بخش خصوصی، نگاه سنتی به بازار، نشناختن تولیدهای مشابه از دیگر دلایلی است که صنعت خشکبار استان آذربایجان غربی را به سمت رکود سوق می دهد.
می توان با سرمایه گذاری در توسعه و تحقیق در تمام صنعت اقتصاد کشور را به سمت یک اقتصاد پایدار دانش بنیان رهنمون کرد و همه جانبه، مستمر، پایدار، فراگیر بودن توسعه از اهداف آرمانی توسعه و تحقیق است.
کارشناسان، اقتصاد دانش بنیان را یک اقتصادی دارای فراوانی منابع عنوان می کنند و معتقدند که می توان بارها از این اقتصاد استفاده کرد بدون اینکه مستهلک شود، چرا که پایه آن علم و دانش است. اشتغالزایی و ارز آوری که خشکبار برای کشور به ارمغان می آورد، نقطه قوتی بوده که همه بر آن واقف هستند.
در حال حاضر تعداد ۷۰ واحد فعال در بخش‌های مختلف تولید، پخت و توزیع در صنف آجیل و خشکبار در استان آذربایجان غربی فعال هستند.
استان آذربایجان‌غربی و به تبع آن شهر ارومیه از مراکز عمده تولید و تهیه خشکبار و آجیل در کشور بوده و بیشتر محصولات آن به خارج از کشور صادر می‌شود و بازار کشورهای عراق، ترکیه و آذربایجان را از جمله بازار هدف محصولات استان آذربایجان‌غربی ذکر کرد.
این در حالی است که نبود میدان و مجتمع مرکزی برای تسریع در ارائه محصولات مشکل اصلی توسعه صنعت خشکبار آذربایجان‌غربی است.
نبود میدان مرکزی و مجتمع ویژه ارائه محصولات در حوزه آجیل و خشکبار و عدم حمایت مسئولان برای ایجاد اشتغال برای مناسب‌سازی بسته‌بندی‌های محصولات از عمده‌ترین مشکلات رونق این صنعت در استان است.
ایجاد میادین و همچنین توسعه صنعت بسته‌بندی خشکبار با ایجاد زیرساخت‌های مناسب از جمله مواردی است که باید مورد حمایت جدی مسئولان قرار گیرد.
ظرفیت و پتانسیل‌های بالقوه استان آذربایجان‌غربی در تولید آجیل و خشکبار توجه بر کسی پوشیده نیست و ایجاد مجتمع مرکزی این محصولات برای حمایت از کشاورزان امری ضروری و لازم است.
از سوی دیگر، نظارت بر نحوه عملکرد مراکز فعال در صنف آجیل و خشکبار توسط گروه بازرسی متشکل از بازرسان سازمان صنعت، معدن و تجارت و مجمع امور صنفی و اتحادیه به صورت مستمر برای جلوگیری از تخلفات ناشی از گران‌فروشی و کم‌فروشی به صورت مستمر انجام می‌شود.اغلب اقلام آجیل و خشکبار یا صادراتی هستند و یا وارداتی، علت اصلی عدم ثبات قیمت در این صنف وجود نوسانات در بازار است و اتحادیه و بازرسان صنف خشکبار آذربایجان غربی سعی در کنترل قیمت و یکسان‌سازی آن دارند.