عمده‌ترین تنگناها و محدودیت‌های توسعه در آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: پائین بودن سرانه درآمدهای عمومی استان و کندی اجرا و تامین منابع طرح‌های عمرانی و وابستگی شدید منابع مالی بخش عمرانی به درآمدهای عمومی از مهم‌ترین تنگناهای اقتصادی استان آذربایجان غربی مطرح هستند.
ناکافی بودن تاسیسات مهار و انتقال آب برای فعالیت‌های کشاورزی و عدم تکمیل و احداث شبکه های آبیاری و زهکشی و سنتی بودن فعالیت‌های کشاورزی، پائین بودن راندمان آبیاری و ضریب مکانیزاسیون از عمده‌ترین تنگناها و محدودیت‌های توسعه در اقتصاد استان آذربایجان غربی است.
فرسودگی ماشین آلات صنعتی و توسعه‌نیافتگی بخش صنعت و معدن متناسب با ظرفیت‌های طبیعی، انسانی، تولیدی و نیازهای توسعه استان و همچنین عدم سرمایه گذاری مناسب و کافی در بخش‌های زیربنایی از جمله انرژی، راه و مخابرات و در عین حال ضعف زیر ساخت‌های سخت افزاری و نرم افزاری حمل و نقل، نگهداری و ذخیره، بسته بندی و بازاریابی برای مصرف داخلی و صادرات محصولات استان نیز به عنوان سایر علل عقب‌ماندگی آذربایجان غربی مطرح هستند.
این در حالی است که پائین بودن درآمد سرانه و بالا بودن نرخ بیکاری در مناطق شهری استان و همچنین کمبود زیرساخت‌های مناسب گردشگری و پائین بودن کیفیت تاسیسات در مراکز گردشگری نیز از سوی کارشناسان اقتصادی به عنوان تنگناهای اقتصادی استان مطرح می‌شود.
کارشناسان اقتصادی بر این باورند که توسعه‌نیافتگی خدمات برتر و توزیع نامتوازن خدمات موجود در سطح استان و از سویی بالا بودن نرخ بی‌سوادی، افت تحصیلی به ویژه دختران و توسعه‌نیافتگی آموزش و پرورش در مقاطع مختلف و توسعه‌نیافتگی کمی و کیفی آموزش عالی نیز می‌تواند یکی از دلایل توسعه‌نیافتگی استان باشند.
این در شرایطی است که پائین بودن سرانه درآمدهای عمومی استان و کندی اجرا و تامین منابع طرح‌های عمرانی و وابستگی شدید منابع مالی بخش عمرانی به درآمدهای عمومی از مهم‌ترین تنگناهای اقتصادی استان آذربایجان غربی مطرح هستند.
از سوی دیگر، وجود پیش زمینه های ذهنی عدم امنیت و برخی اقدامات عینی بازرسی‌ها و تاثیرآن در عدم سرمایه گذاری در بخش‌های مختلف اقتصادی استان به دلیل مرزی بودن استان باعث شده تا سرمایه گذاران داخلی و در عین حال خارجی رغبتی به سرمایه گذاری در این منطقه نداشته باشند.
تخریب شدید منابع طبیعی و بهره برداری نامناسب و بیش از ظرفیت از مراتع و فرسایش مداوم خاک‌های زراعی، عدم سرمایه گذاری کافی برای کنترل و مهار آب‌های سطحی و الگوی کشت ناسازگار با شرایط ویژه آب و هوایی استان زود رس و دیرپا بودن سرما از دیگر مسایل اساسی استان آذربایجان غربی در مقوله توسعه است.
این در حالی است که به گفته کارشناسان اقتصادی، پائین بودن بهره‌وری در بخش کشاورزی و سرمایه گذاری اندک دولت در پروژه های توسعه به ویژه بخش صنعت و معدن و بخش زیربنایی موجب تقلیل رتبه توسعه‌یافتگی استان در سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی شود.
عدم تشکیل سرمایه صنعتی در استان و در عین حال به کار نگرفتن ظرفیت‌های بازرگانی خارجی استان در حد مطلوب آن و تهدیدات امنیتی ناشی از مرزی بودن استان و وجود پدیده قاچاق کالا و انسان در مناطق مرزی از سایر معضلات اقتصادی آذربایجان غربی به شمار می‌روند.
این در حالی است که کارشناسان اقتصادی بر این ایده تاکید دارند که انزوای جغرافیایی و دوری از مرکز و بالا بودن هزینه های سرمایه گذاری و تولید در استان آذربایجان غربی و عدم توزیع مناسب ظرفیت‌های اشتغال در بخش‌های مختلف و پائین بودن نرخ اشتغال در بخش‌های صنعت و معدن و خدمات به نوبه خود تاثیر بسزایی در کاهش توجه‌ها به استان را باعث شده است.
از سوی دیگر، ضعف جدی در بنیان‌های اقتصادی و زیرساخت‌های شهری و گسترش پدیده حاشیه نشینی در برخی از شهرهای استان و همچنین وجود زمینه واگرایی قومی در استان و فقدان سیاست‌ها و برنامه های مشخص برای تقویت همگرایی ملی و نگاه به درون در آن‌ها در این میان نیز مهم تلقی می‌شود.
توسعه‌نیافتگی قابل توجه بخش‌ها و روستاهای استان و وجود ذهنیت منفی ناشی از عدم توجه دولت به مسائل استان بین مردم و ساکنان مناطق مرزی در مقایسه با شرائط قبل از پیروزی انقلاب اسلامی نیز در چنین شرایطی حائز اهمیت بوده و در موضوع توسعه‌نیافتگی موثر واقع شده‌اند.
این در شرایطی است که استان آذربایجان غربی با ظرفیت‌های فراوان و بالقوه در کشاورزی و دامپروری و مخصوصا برای سرمایه گذاری و گردشگری موقعیت ویژه ای برای توسعه دارد و به لحاظ موقعیت فوق‌العاده جغرافیایی شرایط خاصی برای ترانزیت کالای ایرانی به ترکیه و قلب اروپا دارد.
سرمایه گذاری و لزوم تسهیل هر چه بیشتر فرایند آن به منظور مساعد نمودن فضای کسب و کار برای سرمایه گذاران داخلی و خارجی، یکی از مهم‌ترین نیازهای استان آذربایجان غربی به سمت توسعه و آبادانی است.
فراهم نمودن زمینه های جذب سرمایه، حمایت و هدایت سرمایه گذاران، شناسایی و پیگیری رفع موانع سرمایه گذاری از وظایف مهم مدیران اجرایی استان بوده و در این راستا باید شبکه ارتباطی وسیعی از طریق تعیین رابطین جذب سرمایه گذاری در کلیه دستگاه‌های اداری استان جهت کمک به سرمایه گذاران ترسیم و ایجاد شود.
احصاء و اطلاع رسانی ظرفیت‌های موجود استان برای جذب سرمایه گذاران از مهم‌ترین وظایف حوزه سرمایه گذاری استان در شرایط اقتصادی امروز است و اهمیت جذب سرمایه گذاری به ویژه سرمایه گذاری خارجی در استان، نشان می‌دهد که یکی از اولویت‌های اساسی توسعه استان موضوع مهم جذب سرمایه گذار است. این مهم نیازمند شناسایی، تدوین و ارائه توانمندی‌ها، پتانسیل‌ها و فرصت‌های سرمایه گذاری استان در چارچوب و قالب بین‌المللی به سرمایه گذاران بالقوه خارجی است.
فرصت‌های سرمایه گذاری آذربایجان غربی در بخش‌های صنعت و معدن، کشاورزی، خدمات، توریسم و امور زیربنایی باید به مخاطبان و سرمایه گذاران داخلی و خارجی شناسانده شود.
معرفی مزیت‌ها و مشوق‌هایی که ایران و استان آذربایجان غربی را مستعد سرمایه گذاری می‌کند و می‌تواند در جذب سرمایه گذاران خارجی موثر باشد؛ باید از راه برگزاری نمایشگاه‌ها، همایش‌ها و جشنواره‌ها معرفی شود.