عذرخواهی اصلا سخت و زجر آور نیست

گروه خانواده و سلامت: عذرخواهی صادقانه و خوب ادا شده باعث می‌شود از بیشتر مشکلات بعدی جلوگیری شده و حتی راه حل پیدا شود بنابراین ارزش‌های مشترک سر جای خود برگشته و احساسات مثبت، بازیابی می‌شوند. فقط باید بدانید چه زمانی و چطور عذر خواهی کنید. خیلی از افراد احساسات دردناک و بغرنجی در برابر عذرخواهی کردن دارند!
بعضی از ما زمانی که بچه بودیم و باعث رنجش و آزار کسی می‌شدیم، مجبورمان می‌کردند تا عذر خواهی کنیم و بعضی از ما نیز، آزادانه و طبق اراده‌ی خودمان عذر خواهی می‌کردیم و بلافاصله بعد از آن هم احساس بهتری داشتیم.
برخی از افراد به راحتی عذرخواهی می‌کنند در حالیکه برای برخی دیگر این کار بسیار سخت است.
بسیاری از کارشناسان هشدار می‌دهند که اگر عقیده داشته باشیم در رابطه‌ای که داریم نیازی نیست هرگز عذرخواهی کنیم، خودمان را در معرض شکست در آن رابطه قرار داده‌ایم.
احتمالا یاد گرفته‌ایم که اگر کسی را تصادفا ناراحت کردیم یا چیزهایی از این قبیل، لازم است عذر خواهی کنیم، اما آیا می‌دانید چرا عذر خواهی کردن واقعا اهمیت دارد و یک عذرخواهی بجا و درست، چه تاثیراتی می‌تواند داشته باشد؟
دانشمندان و روانشناسان دلایل مهمی را در این مورد ارائه کرده‌ و توجیه کرده‌اند که چرا وقتی یک ارزش یا قانون اجتماعی زیرپا گذاشته می‌شود، باید عذر خواهی کرد. برخی از نتایج مثبتی که عذرخواهی با خود به همراه دارد:
- وقتی یک هنجار اجتماعی را می‌شکنید، از رعایت نکردن نوبت گرفته تا قانون شکنی‌های بزرگ‌تر، با عذر خواهی کردن این را می‌رسانید که شما می‌دانید »قوانین« چه هستند، و موافقید که باید آنها را رعایت کرد. با این کار به دیگران اجازه می‌دهید احساس خطر نکنند، چون می‌فهمند که شما قبول دارید رفتارهای آزاردهنده، پسندیده نیستند.
- وقتی باعث رنجش کسی می‌شوید با عذرخواهی کردن می‌توانید احترام او را مجددا ارزشمند اعلام کنید و او نیز خواهد فهمید که شما قبول دارید تقصیر شما بوده، نه دیگران، در نتیجه احساس بهتری پیدا می‌کند و احترام و وجهه‌ی خودتان نیز حفظ می‌شود.
- عذر خواهی کردن به ترمیم روابط کمک می‌کند، باعث می‌شود دوباره درباره‌ی موضوع گفتگو کرده و مجددا نسبت به هم احساس صمیمیت کنید.
- عذرخواهی صادقانه و بی‌غل و غش باعث می‌شود دیگران بدانند شما بابت اشتباهی که مرتکب شده‌اید غروری ندارید و دیگر آن رفتار را تکرار نخواهید کرد. با عذر خواهی کردن به دیگران القاء می‌کنید که شما کسی هستید که مراقب است به دیگران آزاری نرساند و روی نقاط مثبت شما بیشتر تمرکز خواهند کرد تا روی اشتباهات‌تان.
روابط خوب می‌توانند مسکّن‌های قوی برای استرس‌ها و اضطراب‌های ما باشند، اما ناسازگاری و کشمکش هم می‌تواند استرس‌های بزرگی ایجاد کند.
هنر عذر خواهی کردن را به خوبی یاد بگیرید تا بتوانید اثرات منفی اختلاف‌های‌تان را به میزان چشمگیری کم کرده و از استرس در روابط خود دور بمانید، زیرا عذر خواهی کردن به ما کمک می‌کند اختلاف نظرها و کشمکش‌ها را به خوبی پشت سر بگذاریم و رابطه‌مان را مدیریت کنیم.
عذر خواهی کردن، لذت بخشیده شدن و شادی را به دنبال دارد و از استرس نیز کم می‌کند. عذر خواهی بجا، رابطه را تقویت کرده، اختلافات بعدی را کم می‌کند و خلاصه اینکه ارزشش را دارد!
بعضی‌ها فکر می‌کنند اگر عذرخواهی کنند یعنی تائید کرده‌اند که فرد ناشایستی هستند و در ذات‌شان بدی وجود دارد. برخی دیگر هم باور دارند که اگر بعد از مثلا یک اختلاف برای عذرخواهی کردن پیشقدم شوند، تمام گناهان به گردن‌شان افتاده و باید مسئولیت تمام اشتباهات را یک تنه به گردن بگیرند؛ آنها فکر می‌کنند عذرخواهی کردن آنها به فرد مقابل اجازه می‌دهد هیچ بخشی از اشتباه را مربوط به خودش نداند.
در حالیکه یک عذرخواهی صادقانه و خوب ادا شده باعث می‌شود از بیشتر مشکلات بعدی جلوگیری شده و حتی راه حل پیدا شود، بنابراین ارزش‌های مشترک سر جای خود برگشته و احساسات مثبت، بازیابی می‌شوند.
فقط باید بدانید چه زمانی و چطور عذر خواهی کنید.
اگر کاری که انجام داده‌اید باعث درد و ناراحتی فرد دیگری شده، خوب است که عذر خواهی کنید، حتی اگر کاری که انجام داده‌اید کاملا غیرعمدی بوده باشد. چون عذر خواهی کردن، راههای ارتباطی را باز می‌کند و به شما این امکان را می‌دهد تا با فرد مقابل، مجددا ارتباط برقرار کنید.
با عذر خواهی کردن، می توانید احساس تاسف و پشیمانی خود را منتقل کنید و فرد مقابل هم خواهد فهمید که شما واقعا به احساسات او احترام می‌گذارید؛ در نتیجه در ارتباط‌های بعدی با شما احساس بهتری خواهد داشت.
همچنین عذر خواهی کردن به شما اجازه می‌دهد در مورد اینکه »قوانین« آینده چه خواهند بود بحث و گفتگو کنید، مخصوصا اگر لازم باشد قوانین جدیدی وضع کنید این اتفاق روی خواهد داد.
ایجاد قوانین جدید در روابط می‌تواند به شما کمک کند شما نیز در آینده آزرده و ناراحت نشوید. ضمنا از این به بعد بیشتر مراقب هستید که رفتار آزاردهنده‌ای در برابر فرد مقابل انجام ندهید.
مثلا می‌توانید بگویید: متاسفم که بیدارتان کردم! حالا که فهمیدم شما دوست ندارید بعد از ساعت ? شب کسی با شما تماس بگیرد، از این به بعد رعایت خواهم کرد. این، درست همان جایی است که وضع یک قانون جدید، بسیار مفید خواهد بود.
پذیرفتن مسئولیت یعنی اینکه آشکارا اعلام کنید قبول دارید کاری که در آن موقعیت انجام داده‌اید اشتباه بوده، اما با متانت بیان کنید کاری که انجام داده‌اید از نظر شخص شما بد نبوده است.
به این شیوه شما به خودتان می‌قبولانید که اگرچه در عذرخواهی پیشقدم شده‌اید اما مسئولیت تمام اشتباهات را به گردن نگرفته‌اید.
خیلی مهم است که به یاد داشته باشید عذرخواهی کردنی که قول و تعهدات پوچ به همراه داشته باشد، اصلا خوب نیست.
یک از مهمترین عملکردهای عذرخواهی این است که موجب فرصتی برای بازسازی اعتماد و اطمینان شود؛ تصمیم بر عدم تکرار اشتباه گرفته شده و یا تغییرات لازم صورت گیرد؛ این بخش مهمی از عذرخواهی است.
اگر قول یک تغییر را بدهید اما اجرا نکنید، این پیام را خواهید رساند که ممکن است کاری را که می‌دانید درست نیست انجام دهید.
پس قولی ندهید که نمی‌توانید انجامش دهید، بلکه این اطمینان را به فرد بدهید که در آینده، رفتاری که موجب آزارش می‌شود انجام نخواهید داد. اگر طرف مقابل‌تان توقع نابجا یا غیرمنطقی دارد، پس حتما پیش از آن، بیشتر از حد لازم به او قول داده‌اید!
*فرزندتان را مجبور به عذرخواهی نکنید
هر انسانی باید از مراحل مختلف رشدی عبور کند تا به بزرگسالی برسد. این مراحل رشد شامل رشد جسمی، روانی و اجتماعی است. کودک از ۳ سالگی تا ۷ سالگی و بعد، از ۷ تا ۱۱ سالگی در دوران کودکی به سر می برد.
از ۳ تا ۷ سالگی یعنی سنین پیش از دبستان، کودک فکرهای عمیق ندارد و در کارهای خود بی منطق است. دلیل عذرخواهی، نشان دادن احساس ندامت ناشی از رفتاری است که به واسطه آن به شخص دیگری آسیب زده یا او را ناراحت کرده اید.
پس اگر کودک تان را که از رفتار خود احساس پشیمانی نمی کند وادار به عذرخواهی نکنید، در روش تربیتی خود ناموفق عمل کرده اید؟ بیان تاسف و عذرخواهی کردن در کودکی که احساس پشیمانی ندارد، تغییری ایجاد نمی کند.
همچنین به جبران آن نیز کمکی نمی کند. خواهر و برادر یا دوستی که از او عذرخواهی شده نیز در پشت حرف های کودکی که وادار به عذرخواهی کردن شده است، احساس پشیمانی او را نمی بیند.
اگر به محض عذرخواهی کودک بعد از یک رفتار اشتباه او را ببخشید و از کار او بگذرید، پیام نادرستی را به او منتقل کرده اید. این کار به آنها یاد می دهد که بعد از انجام هر کار غلط با گفتن »متاسفم«، حتی اگر از صمیم قلب این حرف را نزده باشند، به سادگی می توانند رفتار خود را جبران کنند.
این کار سهوا به کودک می آموزد که با یک عذرخواهی می تواند رفتار خود را توجیه کرده و آن را قابل قبول سازد.
ممکن است کودکانی که وادار به عذرخواهی کردن می شوند، تنها برای اجتناب از پیشامدهای بعدی این کار را انجام دهند.
خیلی مهم است که بچه ها متوجه شوند که رفتار آنها افراد دیگر را اذیت می کند، حتی زمانی که عذرخواهی می کنند.
گفتن متاسفم به برادر یا خواهرش به دلیل شکست اسباب بازی او، به درست شدن آن اسباب بازی کمکی نمی کند. یا عذرخواهی از دوستش برای اینکه او را احمق خطاب کرده است، با گفتن یک عذرخواهی درست نخواهد شد.
گاهی اوقات پدرها و مادرها تا زمانی که کودک عذرخواهی نکرده است، امتیازاتی را از او می گیرند و به کودک خود اجازه نمی دهند به بازی خود برگردد اما این کار شما به کودک می آموزد که عذرخواهی به جای جبران کردن برای فرد ناراحت شده، فقط برای فرار از مشکل است.
هر انسانی باید از مراحل مختلف رشدی عبور کند تا به بزرگسالی برسد. این مراحل رشد شامل رشد جسمی، روانی و اجتماعی است. کودک از ۳ سالگی تا ۷ سالگی و بعد، از ۷ تا ۱۱ سالگی در دوران کودکی به سر می برد. از ۳ تا ۷ سالگی یعنی سنین پیش از دبستان، کودک فکرهای عمیق ندارد و در کارهای خود بی منطق است.
نکته مهمتر اینکه کودک، خوب و بد را به صورت انتزاعی در نظر نمی گیرد و کارهایی را که انجام می دهد، خطا نمی داند اما از سن ۶ سالگی، به مرور زمان خوب و بد را می شناسد و منطق، کم کم در افکار و اعمالش شکل می گیرد.
در سنین کودکی، بچه ها همه چیز را بزرگتر از حد واقعی اش در نظر می گیرند و به بیان دیگر، همه چیز در نظر بچه ها غلو شده است، بنابراین والدین باید بدانند در این سنین، بچه ها را زیاد تنبیه یا تشویق نکنند چون بسیار مضر است.
بدون اینکه اجباری در کار باشد، به کودک خود عذرخواهی کردن را بیاموزید. در عوض با این رویکرد پیشگیرانه در نهایت کودک تان مشتاقانه بابت کار اشتباهش عذرخواهی خواهد کرد.در اینجا چند راهکار برای تشویق کودکان به عذرخواهی کردن بیان شده است:
به کودک نشان دهید چگونه عذرخواهی کند: به جای اینکه به او بگویید معذرت خواهی کند، به او نشان دهید که چگونه و چه زمانی باید این کار را انجام دهد.
یک نمونه نقش برای او بازی کنید و شیوه عذرخواهی را به او بیاموزید. به او بگویید که معذرتخواهی کردن همچنین به این معنی است که »من سعی می کنم این کار را دوباره تکرار نکنم چون دوست ندارم ناراحتت کنم.«
جبران کردن را به او بیاموزید: به کودک تان کمک کنید احساس پشیمانی خود را فراتر از کلمات نیز بیان کند.
برای مثال اگر یک یاز اسباب بازی های برادرش را شکسته است، اجازه دهید از پول توجیبی خودش استفاده کند و برای او اسباب بازی جدیدی بخرد یا اگر خواهر خود را ناراحت کرده است، به او بگویید اسباب بازی مورد علاقه_اش را یک روز برای بازی در اختیار او قرار دهد.
این نوع جبران ها، به کودک می آموزد که چطور باید مسئولیت رفتارش را برعهده بگیرد.
درباره احساسات شخصی که ناراحت شده صحبت کنید: هنگامی که او آرام بود درباره اینکه چطور رفتار او دیگران را تحت تاثیر قرار می دهد با او صحبت کنید. سخنرانی را کنار بگذارید و به جای آن از او سوال هایی را بپرسید و ببینید که آیا می تواند تشخیص دهد که چگونه رفتارش دیگران را ناراحت کرده و اذیت می کند.
استراتژی های جایگزین را اجرا کنید: زمانی که کودک شما شخص دیگری را اذیت یا ناراحت کرده است (لفظی یا فیزیکی) به او بیاموزید که دفعه بعد چطور باید به گونه دیگری رفتار کند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از عصر ایران ، با این روش دفعه های بعد می تواند رفتارهای خود را بهتر کنترل کند. نقش بازی کردن به کودک شما کمک می کند راه های جایگزین برای داشتن رفتارهای بهتر در آینده را بیاموزد.
ArazazAzarbaijan.khanevdeh@gmail.com