عدم پاسخگویی به افکارعمومی، تفاوت جشنواره فجر با جشنواره‌های معتبردنیا!
گروه فرهنگی: سی‌و‌هشتمین جشنواره فیلم فجر در شرایطی به پایان رسیده که نقدها نسبت به آن همچون دوره‌های پیشین تداوم دارد؛ اما چه روشی در دیگر جشنواره‌ها در پیش گرفته می‌شود که شاهد اعتراض‌ها نسبت به این رویداد نیستیم؟ به نظر می‌رسد تفاوت فاحش در چیزی به جز »شفافیت« و »پاسخگویی« این رویدادها نباشد.
سی و هشتمین جشنواره فیلم فجر در حالی به سرانجام رسید که مطابق با انتظارها، این رویداد اعتراضاتی را در طول برگزاری تا پایانش در پی داشت؛ اعتراضاتی که منحصراً در جشنواره فجر قابل مشاهده است و در جشنواره‌های بین المللی کن، ونیز و برلین که جوایزشان از هر نظر تاثیر عمیق‌تری در سرنوشت حرفه‌ای برندگانش دارد، شاهد کسر کوچکی از این اعتراضات نیز نیستیم و همه چیز با آرامش و پذیرش همه طرفین پیش می‌رود.یکی از علل اصلی حواشی جشنواره ملی فیلم فجر، رویکرد عدم پاسخگویی هیأت داوران و دبیر جشنواره در مقابل افکارعمومی است، حال آنکه در جشنواره‌های معتبر سینمایی نظیر جشنواره فیلم کن و جشنواره برلین، هیأت داوران بلافاصله پس از اعلام برندگان در نشست خبری، پاسخگوی اهالی رسانه هستند و نه از چند و چون انتخاب‌هایشان می‌گویند، بلکه درباره اسلوب کاری و فیلم‌های مورد علاقه‌شان در میان آثاری که تماشا کرده‌اند، یک به یک سخن می‌گویند. چرا در جشنواره فیلم فجر چنین اتفاقی رخ نمی‌دهد و شاهد چنین رویکردی نیستیم؟ وقت شفافیت کافی و اقناع کننده نباشد، چنین اعتراضاتی طبیعی نیست؟آنها در طول جشنواره نیز دور از منظر خبرنگاران نیستند و معمولاً فیلم‌ها را به همراه سازندگان فیلم‌ها و اهالی رسانه در یک سالن می‌بینند و به داوری درباره آنها می‌پردازند. بدیهی است این نوع تماشا، باعث می‌شود داوران بازخورد اهالی رسانه و منتقدان و دیگر فیلمسازان را پس از نمایش دریافت کنند و اگر در ارزیابی فیلم دچار اشتباه شده‌اند ـ متأثر از بازخوردی که سالن نمایش فیلم می‌گیرند ـ از ارزیابی شتاب‌زده بپرهیزند و در داوری دقت و تأمل بیشتری داشته باشند.در این دوره با وجود توصیه‌های متعدد باز هم داوران ایزوله شدند و در جایی خارج از سالن اصلی میزبان جشنواره و به دور از خبرنگاران سینمایی و منتقدین فیلم، آثار را تماشا کردند و در نهایت پس از اعلام نتایج، در نشست خبری حضور نیافتند و پاسخگوی نتایج نبودند. اینکه خودمان را مکلف به پاسخگویی بابت تصمیم‌ها و انتخاب‌هایمان در مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور نمی‌دانیم، بستر لازم را برای دیگر حواشی به وجود می‌آورد که »تابناک« در مطلبی مجزا به این نقدها نسبت جشنواره و حواشی به وجود آمده خواهد پرداخت.وقتی متولیان جشنواره و داوران پیش از جشنواره فیلم فجر در دسترس هستند اما پس از جشنواره از انظار عمومی پنهان می‌شوند و برخلاف شیوه مرسوم در جشنواره‌های مشابه، از شفافیت و پاسخگویی سر باز می‌زنند، طبیعی است این شائبه تقویت شود که فرآیند طبیعی و قابل دفاعی در انتخاب منتخبین جشنواره ملی فجر وجود ندارد. در واقع به سبب آنکه هیات داوران و متولیان جشنواره دوست ندارند، در معرض پاسخگویی و احیاناً در گزند نقدهای مستقیم قرار گیرند، اعتبار مهم‌ترین رویداد فرهنگی کشور را سپر می‌کنند.قاعدتاً در چنین بستری کافی است چند سینماگر معترض شوند و روندهای انتخاب جشنواره را مخدوش بخوانند. در این شرایط وقتی هیچ یک از عوامل اصلی این انتخاب‌ها حاضر به دفاع در مقابل گروه خبرنگاران و منتقدین نیستند، طبیعی است چنین وضعیتی رقم بخورد و این رویداد به سمت و سویی حرکت کند که نتوان از آن دفاع کرد و اساساً چطور می‌توان از رویدادی دفاع کرد که حتی متولیان و داورانش نیز حاضر به دفاع از آن نیستند؟!با وجود گذشت یک روز از اعلام برترین‌های سی و هشتمین جشنواره ملی فیلم فجر، نقدها نه تنها نسبت به چیدمان و برندگان شماری از جوایز و نادیده گرفتن برخی از بخت‌های مسلم شدت گرفته، بلکه نقدهای اساسی‌تر نسبت به ماهیت و ساختار اهدای جوایز که کار را به اینجا رسانده، مطرح است؛ نقدهایی که اگر نادیده گرفته شود، مدیریت جشنواره فجر و به خصوص اهدای جوایز در دوره‌های آینده پیچیده‌تر از شرایط کنونی می‌شود.سی و هشتمین جشنواره ملی فیلم فجر در شرایطی به پایان رسید که شدت نقدها به این رویداد، بیش از هر زمان دیگری است و این وضعیت به واسطه آن است که انتظارات حاکمیتی و دولتی و همچنین توقعات سیاست گذاران و مدیران فرهنگی و به ویژه متولیان سینما از جشنواره فجر، فراتر از ظرفیت آن است.مدیران در هر دوره انتظار دارند، کم کاری هایشان در امور سیاست گذاری و نظارتی در ایام جشنواره و توسط هیات‌های انتخاب و داوری جبران شود؛ رویکردی که هم برای هنرمندان حاضر در ترکیب این هیات‌ها مشکل‌ساز است و هم در تقسیم جوایز به شائبه ملاحظات غیر سینمایی دامن می‌زند. مثلا ممکن است از هیات داوران خواسته شود در تقسیم جوایز به فیلمی که از ارشاد مجوز ساخت گرفته، از فارابی وام حمایتی دریافت کرده و از شورای نمایش پروانه گرفته، به خاطر صحنه شرب خمر توجه نشود، حال آنکه اگر این مساله نباید در فیلم حتی از جنبه منفی باشد، باید در مسیر ساخت ملاحظات نظارتی اعمال می‌شد.از طرفی ضعف مدیریتی سازمان سینمایی در ادوار گذشته و نقش تقلیل یافته آن در فرایند تولید و تنزل نقش دبیر مهم‌ترین جشنواره ملی کشور در حد تدارکات‌چی، آن هم در زمانه‌ای که بخش مهمی از سینمای هنری و تجاری با سرمایه گذارهای پرقدرت خصوصی و نهادهای پرنفوذ فرهنگی و غیرفرهنگی ساخته می‌شود، جشنواره را در شرایط ضعیفی قرار می دهد که هر ساله تحت فشارهای مختلف از آیین نامه‌های خود عدول می‌کند و وزارت ارشاد با توجه به اینکه در پخت و پز طعام این ضیافت نقش چندانی ندارد، به تدریج میدان را واگذار کرده است.تعداد جوایز بی‌شمار از تیزر، پوستر و عکس گرفته تا جوایز فنی که در هیچ جشنواره مشابهی در جهان نمونه ندارد، ارزش جوایز را به حدی کاهش داده است که هر ساله شاهد اعتراض و قهر فیلمسازانی هستیم که بعضا نه حتی به کیفیت جوایز بلکه به کمیت آنها هم اعتراض می کنند. از قضا متولیان جشنواره فجر که باید صنوف را متقاعد کنند جوایزشان را در جشن‌های صنفی دریافت کنند و بدین ترتیب جوایز را کاهش دهند نیز به این فضا با آمارهای تبلیغی درباره رکوردداران جوایز جشنواره، دامن می‌زنند.این در حالی است که قاعدتاً در جشنواره فیلم فجر با الگوبرداری از سبک جشنواره‌های سینمایی معتبر، باید جوایز در نگاه اول دست‌نیافتنی باشند تا تبدیل به آرزوی افراد شود و برای به دست آوردنش سال‌ها تلاش کنند و دست آخر که موفق به دریافتش می‌شوند، این جایزه برای کارهای بعدی‌شان راهگشا باشد. در شرایط کنونی، تعداد بالای برندگان جوایز که در هیچ جشنواره‌ای به جز فجر مشاهده نمی‌شود، نه تنها از ارزش‌های جوایز کاسته، بلکه با گسترش تعداد برندگان سیمرغ ضمن ایجاد توقعی کاذب در برخی تازه‌واردها به این عرصه، مشکلات فرهنگی و حرفه‌ای فراوانی را در مسیر آثار تولیدی آتی آنها پدید می‌آورد و چه بسا باعث سرخوردگی شود.فقدان یک برنامه ریزی بلندمدت و کارشناسانه برای ایجاد رابطه صحیح و متعادل میان ظرفیت‌های بخش‌های مختلفی چون تولید، جشنواره و اکران و همچنین عدم کنترل مدیریتی و سیاست گذاری صحیح برای حذف شماری از جوایز فنی و موکول کردن انتخاب برترین آنها به صنوف تخصصی در رویدادهای تخصصی نظیر جشن‌های صنوف سینمایی و جشن منتقدان، باعث شده، اساساً برخی انتخاب‌ها زیر سوال برود، چون معمولاً هیات‌های داوران ذوالفنون نیستند و در همه بخش‌ها اعم از تدوین، صدا، جلوه‌های ویژه و… دارای تخصص نیستند و در اغلب اوقات در انتخاب گزینه صحیح، دچار اشتباه می‌شوند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از»تابناک«؛ محصول این نوع سیاست گذاری و اجرای پرخطای همین سیاست‌ها، جوایز اشتباهی است که هر دوره داده می‌شود و در این دوره به بالاترین سطح رسیده است. پیش از تشریح خطاها، باید تاکید کرد برخی از جوایز اهدا شده نظیر بهترین فیلمبرداری که به مرتضی نجفی برای فیلم »تومان« داده شده، درست و از قضا شجاعانه بود اما در نظرگاه کلی، اشتباهات متعددی متاثر از عوامل صدرالاشاره مشهود است که قاعدتاً منجر به چنان جلوه ای در اختتامیه جشنواره و پس از آن شده است.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۲۶ بهمن ۱۳۹۸ ساعت ۱:۴۴ ب.ظ
