عاشوراپژوهی؛ حلقه مفقوده برخی مراسم‌های عزاداری
منیره وطنی
گروه اجتماعی: امام حسین (ع) برای پاسداشت و زنده نگهداشتن ارزش‌های بسیاری در برابر کفار ایستاد و جنگید و این جای تأمل دارد که اکنون کمتر کسی از پیام‌های اصلی واقعه عاشورا و علل وجودی آن شناخت دارد.
روزهای ایام محرم یکی پس از دیگری می‌گذرد و چیزی به روز دهم و وقایع تاریخی و حماسه‌ساز آن نمانده است.
همزمان با آغاز محرم شهر سیا‌ه‌پوش شده است و در گوشه و کنار آن نواهای »حسین وای ابوالفضل علمدار و یا زینب« به گوش می‌رسد هر روز که می‌گذرد بر شدت و شور این عزاداری‌ها افزوده می‌شود.
مردم به عشق مولای خود، در سوز مظلومیت ایشان می‌گریند و اشک ماتم می‌ریزند؛ عاشورا و محرم همه را درگیر خود می‌کند؛ همه تلاش می‌کنند به سهم و توان خود در این میدان عاشقی توشهای برای خود جمع‌آوری کنند؛ اما این مسئله زمانی حساس می‌شود که برخی افراد در حین این عزاداری‌ها با انجام اعمالی، ناخواسته به بیراهه می‌روند و علاوه بر اینکه نمی‌توانند توشهای از این ایام برای خود جمع‌آوری کنند، بلکه چه بسا سبب به بیراهه افتادن عده دیگری از افراد نیز در این مسیر نادرست می‌شوند. در سال‌های گذشته برخی مجالس و هیئات مذهبی عزاداری امام حسین (ع) دچار آسیب‌های متعددی شده‌اند؛ از الفاظ، مرثیه، اشعار روضه و مداحی گرفته، تا شمایل و تمثال‌هایی که بدون پشتوانه تاریخی برای ائمه و وقایعی که در آن زمان اتفاق افتاده است استفاده می‌شود.
*صرفاً دانه‌های اشک معیار نیست؛ معرفت‌افزایی بسی مهم‌تر است
در سال‌های اخیر عده‌ای تصور می‌کنند از هر مجلسی صدای شیون و ناله بلندتر شنیده شود، به یقین آن مجلس مورد عنایت ویژه قرار گرفته است؛ حال آنکه درصد بهره‌گیری از هر مجلسی در میزان اثرگذاری آن مجلس در افزایش ایمان و معرفت نسبت به پروردگار سبحان و ائمه بزرگوار می‌تواند باشد. البته در اجر و ثواب اشک برای امام حسین (ع) و یاران بزرگوار ایشان شکی نیست، اما اشکی که به دنبال معرفت و شناخت قلبی باشد؛ برخی‌ها هم که می‌خواهند مردم را از فضیلت اجر و ثواب اشک در رثای امام حسین (ع) بهره‌مند سازند، به قول معروف »پیازداغ ماجرا را زیاد می‌کنند« و شروع به مبالغه و غلوگویی می‌کنند که خود سبب تردید اهل فکر و اندیشه، به خصوص قشر تحصیل کرده جامعه در چگونگی ماوقع می‌کند. این‌ها و تعداد مثال‌های متعدد دیگر تنها بخشی از این آسیب‌ها هستند که مصلحان دینی باید این انحرافات و آسیب‌ها را جدی گرفته و برای رفع آنها تلاش کنند چرا که ورود انحراف در این جریان بزرگ دینی می‌تواند حادثه عاشورا را دچار تحول کرده و عبرت‌آمیز بودن را از بین ببرد. مهم‌ترین هدف عاشورا اصلاح دینی بوده است و امام حسین (ع) نیز همواره به آفت‌ها و صدماتی که به دین وارد می‌شده است اشاره داشته‌اند تا جایی که هدف از قیام خود را اصلاح این آسیب‌ها عنوان کرده‌اند.
*ترویج فرهنگ عاشوراپژوهی به عنوان وظیفه‌ای همگانی
اکنون دیگر با ده‌ها سال قبل تفاوت دارد؛ کتابخانه‌های مذهبی مملو از مستندات تاریخی هستند که با استفاده از منابع معتبر تاریخی به بیان و تشریح وقایع کربلا پرداخته‌اند.
اکنون یکی از وظایف سردمداران جوامع اسلامی، تقویت فرهنگ عاشوراپژوهی در میان اقشار مختلف جامعه، به ویژه نسل فرهیخته و جوان است تا با تقویت قدرت مرجع‌شناسی، بر اساس منابع معتبر تاریخی قادر باشند میان نقل‌های صحیح، مشکوک و نادرست تمییز قائل شوند. اکنون نباید منتظر ماند و صرفاً به شنیده‌ها اکتفا کرد؛ هر چه درک و معرفت خود را نسبت به سیره و سنت اهل بیت علیهم‌السلام با استفاده از آیات کتاب الهی و عقل و منطق افزایش دهیم، بیش‌تر قادر خواهیم بود تا به حب و بغض تاریخ‌نگارانی که به دلائل مختلف حقیقت را با غرض آلوده کرده‌اند اشراف داشته و در گرداب انحرافات آنان گرفتار نشویم.
در بحث شعر و ادبیات آیینی نیز تعداد آثار منتشر شده به زبان‌های مختلف دنیا که در وصف واقعه کربلا نگاشته شده‌اند بسیارند؛ اما در این میان بین آثاری که به نثر یا به نظم صرفاً از دید احساسی و عاطفی به وقایع کربلا نگریسته‌اند با آثاری که از بعد ارزشی و حماسی به فلسفه وجودی قیام امام حسین (ع) و نهضت بزرگ کربلا پرداخته‌اند تفاوت بسیاری وجود دارد.
*آسیب‌های دوسویه ظاهری و محتوایی برخی عزاداری‌ها
امام جمعه ماکو با اشاره به ظرفیت‌های والای نهضت عظیم کربلا، آن را »دانشگاه خودسازی و خودشناسی« عنوان و تصریح کرد: میزان بهره‌گیری هر فرد از این فضای آموزشی، در گرو درجه همت او در این مرکز عالی آموزشی و تربیتی است. حجت‌الاسلام ایوب رنجبری به آسیب‌ها و انحرافات متعدد در بخش عزاداری امام حسین (ع) اشاره کرد و گفت: متأسفانه امروز در برگزاری مراسم عزاداری سالار شهیدان با دو دسته آسیب‌های اساسی روبرو هستیم که بخشی از آنها ظاهری بوده و بخش دیگر محتوایی و ارزشی هستند.
وی یکی از این آسیب‌ها را در زمینه اشعار خوانده شده عنوان کرد و گفت: برخی از اشعار سنخیتی با مرام و روحیه امام حسین (ع) نداشته تصویری از عجز و ذلت را در ذهن شنونده پدیدار می‌کنند؛ در حالی که نهضت کربلا آکنده از درس عزت، شجاعت و وفاداری است.
*توجه به بعد عرفانی نهضت کربلا؛ همپای توجه به بعد احساسی
حجت‌الاسلام رنجبری با تأکید بر اینکه امروزه بر بعد شوری و احساسی نهضت کربلا بیش از بعد شعوری و عرفانی آن توجه می‌شود تصریح کرد: مجالس عزای امام حسین (ع) اجتماع باشکوهی از افرادی است که شاید در طول دیگر ایام سال در کمتر مجالس معنوی شرکت داشته باشند؛ لذا این مجالس می‌توانند فرصت ارزشمندی برای تبیین جنبه‌های عرفانی، شعوری و عقلانی نهضت کربلا و تبیین پیام‌های عاشورا به اقشار مختلف جامعه باشند.
اکنون زمان آن رسیده است تا با نگرشی نکته‌بین به بحث واقعه عاشورا نگریسته شود که این مسئله مستلزم بهره‌گیری مناسب از تکنولوژی‌های آموزشی در مراکز آموزشی، رسانه‌های جمعی و مطبوعات است تا ضمن ارتقای سطح معلومات مخاطبین، سبب بهره‌گیری حداکثری از منابع غنی و مستند شود.
برنامه‌ریزی در راستای حمایت از هیئت‌های مذهبی و تشکل‌های دینی برای بهبود کیفیت فعالیت‌های آنان و پرهیز از توسل به خرافه‌ها و انحرافات، در کنار توجه جدی به اتحاد و انسجام زمینه فعالیتی این هیئت‌ها می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد زنجیره‌ای همگون از گروه‌هایی باشد که در تعامل با یکدیگر، بدون ایجاد بحران و تنش در راستای گسترش فرهنگ اصیل عاشورا و پرهیز از خرافات و بدعت‌ها رهنمون شود تا استانمان را به شعبه دیگری از استان زنجان تبدیل کند که در عین سادگی توانسته است مراسمی برای امام حسین (ع) بپا کند که در دنیا بی‌نظیر بوده و از هر گونه ناخالصی به دور باشد.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۰ آبان ۱۳۹۲ ساعت ۶:۰۸ ق.ظ
