ظرفیت های آذربایجان غربی برای صادرات آرد و محصولات جانبی گندم

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی : ظرفیت های بالای تولید کارخانجات آرد و سیلوهای ذخیره سازی گندم آذربایجان غربی و همسایگی با کشورهایی نظیر عراق که علاقه مند به مراودات تجاری با استان است از مزیتهای این استان برای صادرات آرد و محصولات جانبی گندم است.
استان آذربایجان غربی ۱۷ واحد تولیدی آرد با ظرفیت اسمی بیش از ۸۰۰ هزار تن دارد که توان عملی تولید این واحدها یک میلیون و ۲۰۰ هزار تن است این در حالی است که واحدهای آرد استان با حدود ۳۵ یا ۴۰ درصد ظرفیت خود کار می کنند.
این واحدها برای هزار نفر به طور مستقیم و برای هزار نفر نیز به طور غیر مستقیم در استان زمینه اشتغال ایجاد کرده اند و براساس مجوزها و پروانه های صادره در سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی، ۵ درصد واحدهای آرد کشور در استان آذربایجان غربی فعالیت می کنند که با توجه به استقرار این واحدها در استان از اهمیت خاصی برخوردار است.
این در حالی است که استان آذربایجان غربی جزء استان های برتر کشور در زمینه سیلوسازی است و ظرفیت ذخیره سازی گندم در سیلوهای استان ۷۵۰ هزار تن است که حداکثر ۲۰۰ هزار تن از این مقدار ظرفیت سیلوهای دولتی بوده و مابقی مربوط به بخش خصوصی است که این ظرفیت نیز می تواند به عنوان یک فرصت مناسب برای صادرات محصولات کارخانجات آرد استان تلقی گردد.
سیاست اصلی سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی در رابطه با واحدهای آرد استان فراهم کردن زمینه صادرات برای محصولات تولیدی این کارخانجات است و ظرفیت بالای تولید کارخانجات آرد و سیلوهای ذخیره سازی گندم و همسایگی با کشورهایی نظیر عراق که علاقه مند به مراودات تجاری با استان است از مزیتهای این استان برای تبدیل شدن به هاب صادراتی آرد و محصولات جانبی گندم است.در صورتیکه واحدهای آرد استان از منابع صندوق توسعه ملی و تسهیلات بانکی بهره مند شوند می توانند گندم مورد نیاز خود را از داخل یا خارج کشور خریداری کرده و با فراوری محصولات مختلف از گندم در توزیع این محصولات در داخل کشور و به ویژه صادرات نقش آفرین باشند.
کم بودن سهمیه گندم استان، واردات آرد آزاد از استان های دیگر و ذخیره سازی آن در انبارهای غیر بهداشتی، مالیات و دارایی، بالا بودن هزینه حمل و نقل، بالا بودن نرخ سود تسهیلات بانکی و نگرانی از زمان بازپرداخت آنها و تفاوت نرخ آرد در استان های مختلف از جمله مشکلات واحدهای تولید آرد استان آذربایجان غربی است.
این در حالی است که استان آذربایجان غربی با قابلیت های بالقوه زیاد در کشت گندم، یکی از استان های مهم کشور در تولید این محصول اساسی و استراتژیک است. امسال ۳۷۶ هزار هکتار از اراضی دیمی و آبی استان زیر کشت محصول استراتژیک گندم رفت و سطح زیر کشت گندم پائیزه بصورت دیمی با ۵ درصد رشد در ۲۷۲ هزار هکتار و گندم آبی با ۷ درصد رشد در ۱۰۰هزار هکتار بود.
با این میزان سطح زیر کشت گندم پاییزه در سال زراعی ۹۳- ۹۲ بیشتر از برنامه های ابلاغی وزارت جهاد کشاورزی بود و بر اساس پیش بینی ها و اقدامات انجام شده سال زراعی جاری بالغ بر ۶۴۰ تن گندم از مزارع زراعی استان برداشت می شود.
از سوی دیگر عدم رعایت تاریخ کشت، استفاده از ارقام بومی یا واریته های اصلاح شده قدیمی ، عدم مبارزه با علفهای هرز در حدود ۷۵ درصد ، رابطه ضعیف تحقیق و ترویج و بذر پاشی بادست از جمله علل عمده کاهش عملکرد تولید گندم در مناطق سردسیر است.رعایت سیستم های تناوبی در شرایط دیم، رعایت تناوب زراعی و پایداری تولید گندم، استفاده از ارقام متحمل به سرما شامل رقم گل سفید، استفاده از لگوم های چند ساله، استفاده از کشت مخلوط علوفه با گندم در شرایط کم آبی، آبیاری به موقع و تامین کود مورد نیاز از جمله مواردی است که بارعایت آنها می توان افزایش عملکرد و بازدهی در واحد سطح در مناطق دیم را بالا برد.
توزیع ۹ هزاروپانصد تن بذور اصلاح شده از ارقام مختلف توسط پنج شرکت فرآوری و اصلاح بذور در بین زارعان آذربایجان غربی اتفاق افتاده و در جهت افزایش کیفیت محصول تولیدی، نظارت های لازم جهت ضد عفونی و بوجاری نزدیک به ۴۱ هزار و ۵۰۰ تن بذور خود مصرفی کشاورزان نیز انجام شد.
در سال زراعی جاری، مبارزه با آفت سن گندم در سطح ۱۵۰ هزار هکتار و مبارزه با علفهای هرز در سطح ۱۱۹ هزار هکتاراز مزارع گندم استان انجام می شود و هم اکنون ۶۰ تن سم جهت مبارزه با آفت سن گندم و ۱۳۵ تن انواع سموم جهت مبارزه با علف‌های هرز برای مصرف زارعان تامین شده که در اختیار کشاورزان قرار می گیرد.از مجموع سطوح کشت شده گندم دیمی و آبی آذربایجان غربی ۴۲ هزار و ۶۰۰ هکتار گندم آبی و ۲۰۵ هزار هکتار گندم دیم به صورت کاملا مکانیزه کشت می شود و تا کنون مبلغ ۱۵۳ میلیارد ریال تسهیلات اعتباری جهت تامین نهاده های مورد نیاز کشت گندم از طریق بانک کشاورزی به متقاضیان کشت گندم پائیزه در سطح استان پرداخت شده است.
کارشناسان بر لزوم رعایت الگوی کشت در جهت مدیریت مصرف آب با توجه به بحران کمبود آب دریاچه ارومیه، تاکید می کنند و معتقدند که با توجه به نیاز جغرافیایی مناطق، ۱۲۱ نفر ناظر با هماهنگی و مشارکت ۴۳ شرکت خدمات فنی و مشاوره ای کشاورزی در سطح ۲۳ هزار و ۸۰۵ هکتار از مزارع گندم آبی و دیم استان نظارت می کنند.
کشت به موقع محصول و تراکم بذر در واحد سطح، تامین بذور اصلاح شده، توسعه مکانیزاسیون، بلوک بندی عرصه های کشت محصول و تعیین ناظر برای بلوک بندیها از جمله رویکردهای اساسی سازمان جهاد کشاورزی استانت برای افزایش راندمان و پایداری تولید گندم در آذربایجان غربی است.
در سال زراعی جاری بالغ بر ۱۲ تن بذور اصلاح شده گندم از طبقات مختلف آبی و دیم جهت کشت پائیزه بین گندمکاران استان توزیع شد و از سطوح کشت شده، ۵۷ درصد از مزارع گندم آبی با استفاده از بذر کارهای خطی کار و کشت مستقیم و ۸۶ درصد سطوح کشت شده مزارع گندم دیم نیز از بذرکارهای عمیق کار و کشت مستقیم استفاده شده است.
عمده ارقام کشت شده جهت کشت پائیزه از ارقام اصلاح شده گندم آبی از جمله زرین، شهریار، سایسونز و پیشگام است و برای کشت مزارع گندم دیم نیز از ارقام اصلاح شده از نوع سرداری ، آذر۲ و هما استفاده شده و بیش از ۱۳ هزارتن کود جهت کشت پائیزه گندم بین گندمکارن استان توزیع شد.
تاکنون مبلغ ۲۱۰ میلیارد ریال تسهیلات سرمایه در گردش از کل مبلغ ۹۱۰ میلیارد ریال تسهیلات اعتباری ابلاغی ، جهت تامین نهاده های مورد نیاز کشت گندم از طریق بانک کشاورزی شهرستانها و با معرفی مدیریتهای جهاد کشاورزی به متقاضیان و پیمانکاران کشت گندم پائیزه در سطح استان پرداخت شده است.