ظرفیت‌های اقتصادی آذربایجان غربی در تولید گیاهان دارویی
مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: آذربایجان غربی با داشتن تنوع آب و هوایی، حدود ۸۰۰ هکتار زمین کشاورزی، ۴۶۰ گونه مختلف کشاورزی در سطح استان، بارش‌های مناسب و داشتن انواع گیاهان دارویی به منبع طب سنتی در کشور تبدیل شده است.
آذربایجان غربی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار هکتار مرتع و ۱۷۴ هزار هکتار جنگل دارد و بقیه عرصه های کشاورزی و کوهپایه‌ای است، از این رو ظرفیت مناسبی برای کشت و پرورش گیاهان دارویی دارد.این استان از نظر رویش گیاهان دارویی به صورت طبیعی و خودرو و همچنین کشت آن‌ها در برخی مناطق استان به عنوان قطب این گیاهان در کشور مطرح است.
آذربایجان غربی با داشتن تنوع آب و هوایی، حدود ۸۰۰ هکتار زمین کشاورزی، بارش‌های مناسب و داشتن انواع گیاهان دارویی به منبع طب سنتی تبدیل شده است. در این میان کشت و پرورش گیاهان دارویی در آذربایجان غربی در کنار دیگر محصولات کشاورزی می‌تواند برای تولیدکنندگان سودآور و برای کشور ارزآور باشد.استان آذربایجان غربی از رتبه نخست تولید عرقیات گیاهی در کشور برخوردار بوده و با تولید بالغ بر ۱۰ میلیون لیتر در سال از جایگاه اقتصادی ویژه‌ای برخوردار است. عرقیات گیاهان بادرنجبویه، بیدمشک، نعناع و پونه و شوید و گلاب با اثرات خوب درمانی، از یاهان بومی استان تهیه شده و از پرمصرف‌ترین رقیات آذربایجان غربی هستند. طبق اعلام وزارت جهاد کشاورزی حدود هزار گونه گیاهی تاکنون در کشور شناسایی شده است که از این میزان ۴۶۰ گونه در آذربایجان غربی وجود دارد.این گیاهان در طب سنتی برای درمان پرفشاری خون، سرفه، بیماری‌های گوارشی، بیماری‌های قلبی، سرما خوردگی، تسکین اعصاب، رفع نفخ معده، بیماری‌های پوستی و قند خون کاربرد دارند.شماری از مردم آذربایجان غربی بر اساس یک سنت دیرینه گیاهان را جایگزین مواد پروتئینی می‌کنند و برخی نیز مصرف گیاهان خوراکی را شفابخش می‌دانند و طبق سفارش پزشکان سنتی برای درمان بیماری‌های خود از آن‌ها استفاده می‌کنند.میزان و تنوع این گیاهان در بازار فروش با توجه به فصول مختلف متغیر است و با گرم شدن تدریجی هوا تعداد بیشتری از گیاهان موجود در روزهای بهاری به بازار آذربایجان غربی می‌آید و غذایی غنی و سودمند برای خانواده‌ها فراهم می‌کند.
از سوی دیگر، در سال‌های اخیر به دنبال تحقیقات جدید در مورد خواص داروهای گیاهی، استقبال عمومی به استفاده از این نوع داروها نیز افزایش یافته است و هم اکنون در جهان و نیز ایران، شرکت‌های معظم دارو سازی با استفاده از عصاره گیاهان دارویی، تولیدات متنوعی را در بطری‌های پاکیزه و بهداشتی روانه بازار کرده‌اند. اما آوازه بزرگ‌ترین موزه گیاهی کشور در حالی با نام آذربایجان غربی پیوند خورده که این چشم انداز کم نظیر طبیعی به علت خشکسالی سال‌های اخیر، استفاده بی رویه از منابع طبیعی و همچنین روش‌های غیر اصولی برداشت گیاهان، در معرض نابودی قرار گرفته است و کارشناسان بر برنامه ریزی لازم برای حفاظت از این منابع و ارائه آموزش‌های لازم به بهره برداران تاکید دارند.
بی دقتی در شیوه جمع آوری، آلوده شدن گیاهان دارویی در انبارها و ترویج نکردند فرهنگ استفاده از این گیاهان از مواردی است که گیاهان دارویی استان را تهدید می‌کند.
از سوی دیگر سه چهارم گونه‌های گیاهی استان در مناطق کوهستانی رشد می‌کنند و به طور طبیعی برخی گیاهان دارویی کوهی در معرض نقراض قرار دارند که آویشن، پیاز کوهی، ثعلب، موسیر، انواع مریم گلی و جعفری کوهی از گیاهان در معرض خطر انقراض در استان آذربایجان غربی هستند.کارشناسان مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی می‌گویند که کنگر، ریواس، بابونه، بیزه و گل ارونه از انواع دارویی هستند که تغییرات اقلیمی و استفاده بی رویه و غیر اصولی بهره برداران محلی موجب شده است که این گونه‌ها در معرض انقراض قرار گیرند.
برخی از این گونه‌ها هم مانند مریم گلی و کماذریون به سبب داشتن رویشگاه خاص و محدودیت شرایط اکولوژیکی و گونه های مهم دیگری همچون ثعلب به سبب کم بودن فرصت تولیدمثل در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند.
بر اساس مطالعات انجام شده از حدود ۴۶۰ گونه گیاهی دارویی شناسایی شده در استان، ۸۳ مورد مصرف تغذیه ای دارد که ۴۳ نوع آن سبزی‌های بهاری است. حدود ۱۵ گونه گیاهی نیز به علت برداشت مفرط در حال انقراض است.به گفته کارشناسان علوم کشاورزی، بومی سازی گیاهان دارویی یکی از راهکارهای اساسی مقابله با خطر انقراض این گیاهان است.با توجه به مطالعات کارشناسان در زمینه ارزش اقتصادی کشت و برداشت گیاهان دارویی با برنامه ریزی کارآمد برای استفاده بهینه از منابع طبیعی می‌توان آرزوی دیرینه رشد اقتصاد کشاورزی استان را به واقعیت تبدیل کرد.طبق اعلام مسئولان، انواع گیاهان دارویی که زیر نظر معاونت بهبود تولیدات گیاهی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در سال ۹۲ کشت شد، شامل ۲۵ گونه می‌شود. بسته به نوع گیاه کشت شده و کیفیت محصول تولیدی به طور متوسط می‌تواند از ۱۰ تا ۲۰ میلیون تومان در هکتار در سال برای تولید کنندگان درآمدزا باشد.
راه اندازی مراکز صنایع بسته‌بندی و فرآوری موجب فراهم شدن بازار فروش برای تولیدکنندگان گیاهان دارویی می‌شود و زمینه توسعه و گسترش کشت و پرورش گیاهان دارویی را فراهم می‌کند.
به گفته کارشناسان اقتصادی، با توجه به وفور گیاهان دارویی در استان، سرمایه گذاری در این عرصه باید در اولویت‌های مهم استان قرار بگیرد چرا که میزان سودآوری یک هکتار از گیاهان دارویی ۲۰ برابر سودآوری محصولاتی مانند گندم است.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۰۹ تیر ۱۳۹۳ ساعت ۴:۲۰ ق.ظ
