شهریارِ مُلک احساس و خیال

گروه فرهنگی:شهریار از برجسته ترین شاعران معاصر است که قطعه هایی ماندگار، بی بدیل و سرشار از احساس و تخیل را در زمینه های گوناگون اجتماعی، تاریخی و مذهبی سروده است.
وی را از سرآمدان غزل معاصر می دانند که توانست جانی دوباره به کالبد این قالب شعری بدمدسیدمحمدحسین بهجت تبریزیK مشهور به شهریار سال ۱۲۸۵ در روستای »خوشگناب« تبریز چشم به جهان گشود. در خردسالی در مکتبخانه زادگاهش، قرآن، گلستان سعدی و دیوان حافظ را آموخت. شهریار از خردسالی استعداد شگرفی در شعر و ادب داشت و به سرودن شعرهایی به زبان آذری و فارسی پرداخت. وی همزمان با سرودن شعر، به آموختن زبان فرانسه، علوم دینی و خوشنویسی همت گماشت. شهریار که لحظه های زندگی خود را با سرودن شعرهایی ناب ثبت می کرد، توانست نظر بسیاری از ادیبان آن روزگار را جلب کند و بدین گونه سروده هایش در سیزده سالگی با تخلص»بهجت« در مجله ادب انتشار یافت. وی پس از پایان دوره راهنمایی در تبریز، برای ادامه تحصیل راهی تهران و وارد مدرسه ی دارالفنون شد. این شاعر برجسته از همان ابتدای ورود به تهران با »ابوالحسن صبا« هنرمند برجسته موسیقی دیدار کرد و نواختن سه تار و مشقِ ردیف های سازی موسیقی ایرانی را از او آموخت. پس از دریافت دیپلم، در رشته پزشکی تحصیلاتش را دنبال کرد اما در سال پایانی تحصیل، این رشته را ناتمام رها کرد. پس از آن به استخدام دولت درآمد و روزگار گذراند. از جمله آثار وی می توان به »دیوان اشعار« و منظومه آذری »حیدر بابایه سلام« اشاره کرد که به عنوان یک شاهکار ادبی مورد توجه ادب دوستان قرار گرفته است. از این اثر تاکنون چند ترجمه به زبان فارسی و ترجمه های زیاد به زبان های زنده دنیا انجام شده است. سرانجام شهریار در بیست و هفتم شهریور ۱۳۶۷ هجری خورشیدی درگذشت. پیکر وی را در »مقبره الشعرا« تبریز به خاک سپردند. سالروز در گذشت این شاعر مردمی را در تقویم رسمی کشور، روز شعر و ادب فارسی نام گذاری کردند.سبک و درونمایه شعری :یکی از ویژگی های برجسته شعر شهریار بیان ساده، روان و جاذبه کلام است. او در کنار سادگی و لطافت شعر، با کاربرد واژه های عامیانه در شعرهایش، تصویرهای زیبایی را خلق کرد. به عبارت دیگر شهریار با روح حساس و قریحه سرشار شاعرانه ای که داشت، عواطف، تخیل و اندیشه های خود را به زبان مردم به شعر بازگو کرد. از این رو شعر او برای همگان قابل فهم و اثرگذار بود.
شهریار بیش از ۲۸ هزار بیت شعر به زبان فارسی و سه هزار بیت به زبان آذری دارد. در سراسر اشعار وی احساسی شاعرانه موج می زند که بر بال تخیلی پوینده و آفریننده در پرواز است. شهریار در سرودن انواع گونه های شعر فارسی مانند قصیده، مثنوی، غزل، قطعه، رباعی و شعر نوِ نیمایی تبحر داشت. وی بیشتر از دیگر گونه های شعری در غزل سرآمد است؛ از جمله غزل های معروف او می توان به »علی ای همای رحمت« و »آمدی جانم به قربانت« اشاره کرد.
علی ای همای رحمت تو چه آیتی خدا را/ که به ماسوا فکندی همه سایه ی هما را
دل اگر خداشناسی همه در رخ علی بین/ به علی شناختم به خدا قسم خدا را
به خدا که در دو عالم اثر از فنا نماند/ چو علی گرفته باشد سر چشمه ی بقا را
مگر ای سحاب رحمت تو بباری ارنه دوزخ/ به شرار قهر سوزد همه جان ماسوا را
برو ای گدای مسکین در خانه ی علی زن/ که نگین پادشاهی دهد از کرم گدا را
بجز از علی که گوید به پسر که قاتل من/ چو اسیر تست اکنون به اسیر کن مدارا
بجز از علی که آرد پسری ابوالعجائب/ که علم کند به عالم شهدای کربلا را
نه خدا توانمش خواند نه بشر توانمش گفت/ متحیرم چه نامم شه ملک لافتی را
شهریار و مکتب رمانتیسم :تاریخ هنر و ادب اروپا در سال های نخستین سدهِ نوزدهم، شاهد ظهور مکتب ادبی نوینی با عنوان رمانتیسم بود. این مکتب ادبی نوظهور به سرعت توانست ادبیات ملل دیگر جهان را هم تحت تاثیر قرار دهد. رمانتیسم اصطلاحی است که تعریف چندان دقیقی در مورد آن ارایه نشده است. از ویژگی های آن می توان به تخیل ، احساس گرایی و تصویر سازی اشاره کرد.
شهریار از جمله شاعرانی است که سعی کرد اندیشه های رمانتیکی را در ادبیات سرزمین خویش بارور سازد. آثار وی به حق آیینه تمام نمای لطیف ترین مضامین و مفاهیم رمانتیکی است. در واقع شهریار در شعرهایش به صحنه آرایی و فضاسـازی رمانتیـک تاکیـد ویژه ای داشت. او از این نوع صحنه آرایی به »نقاشی و تابلوسازی« تعبیر می کـرد و معتقـد بود که در ادبیات گذشته ما این گونه تصویر سازی سابقه نداشته است. منظور او از تصویر سازی نیز ارایه تصویری کم و بیش دقیق از منظره و موضوعی اسـت کـه شاعر درصدد توصیف و بیان آن است. بـه اعتقـاد او تفـاوت صحنه آرایی و تابلوسازی رمانتیک با شعر کلاسیک در آن است که توجه نقاشـی و تصـویرگری کلاسیک منحصر به نقطه مورد نظر است و به اطراف و جوانب آن کاری ندارد. حـال آن کـه در رمانتیسم همه جوانب در نظر گرفته می شود و نقطه مـورد توجه با برجستگی خاص بـه تصویر در می آید. یکی از ویژگی های رمانتیسم در راستای نقد تمدن و نکوهش نمودهای آن است که در زندگی پرتصنع شهری به جلوه درمی آید. در واقع رمانتیسم منادی بازگشت به طبیعت و زندگی ساده و بی آلایـش روسـتایی و شـبانی است. این رویکرد ویـژه بـه طبیعـت، آثـار رمانتیـک را از توصـیف_هـای ستایشگرایانه طبیعت و مناظر پرنقش و نگار و بکر آن سرشـار کـرده اسـت. در شعر شهریار ایـن ویژگـی بـه صـورت آشکاری جلـوه گـر اسـت. از این رو در کنار توجهِ درونگرایانه و همدلانه از طبیعت و عناصـر آن در بسـیاری از سـروده هـایش، در صحنه آرایی ها و صور خیال نیز، عناصر طبیعت سهم چشـمگیری دارد
شهریار یک شاعر فطری است؛ شاعری انساندوست که به کرامت انسان اعتقاد دارد. او در طول سال ها زندگی ارزشمندِ خویش توانست محتوا و زبان را با هم پیوندی عمیق دهد و خاستگاه عاطفی شعر را پیدا کند. به باور بیشتر منتقدان، تازگی مضمون، بهره بردن از صور خیال و سادگی شعرهایش او را از بسیاری شاعران معاصر متمایز کرده است. »شهریار نعمتی« مدرس و پژوهشگر بر این باور است که شهریار بزرگ ترین نماینده مکتب رمانتیسم در شعر ایران است و اثبات آن در تاثیری که بر شعرای پس از خود گذارده مشهود است.»شفیعی کدکنی« ادیب و شاعر برجسته معاصر معتقد است که شهریار به طور ذاتی رمانتیک بود، پس نیازی به خواندن بیانیه مکتب رمانتیسم نداشت. او همه عمر در »خیال« زیست و با »تخیل« شاعرانه خویش، ما را به فضاهایی برد که دیگر شاعران هم عصر او، با آن فضاها بیگانه بودند.

نوشته شده توسط admin در شنبه, ۲۳ مرداد ۱۳۹۵ ساعت ۷:۳۱ ق.ظ

دیدگاه


4 + پنج =