شبکه‌های اجتماعی جایگزین روابط اجتماعی

گروه اجتماعی: به نظر می‌رسد جوانانی که حضور بیشتری در فضا‌های مجازی دارند، نسبت‌ به آنهایی که کمتر از این امکان استفاده می‌کنند روابط دوستانه‌ی پایدارتر و بهتری دارند؛ چراکه فضای مجازی به آنها این امکان را می‌دهد تا بیش از تجربه‌ی مهارت‌های اجتماعی‌شان در دنیای واقعی، آنها را در فضای مجازی امتحان و تجربه کنند. بسیاری از افراد معتقدند، حضور بیش از اندازه در دنیای مجازی باعث شده است تا نسل جدید در روابط اجتماعی‌شان دچار مشکل شوند اما به نظر می‌رسد استفاده از این فضا و حضور در شبکه‌های اجتماعی امری اجتناب‌ناپذیر است.
اگر نسل جدید تنها در اتاقشان به تلفن‌های همراه هوشمندشان خیره شده‌اند، باعث بدتر شدن این وضعیت نمی‌شود ، به نظر می‌رسد جوانانی که بیش‌تر در فضای مجازی حضور دارند نسبت‌ به آن‌هایی که کمتر از این امکان استفاده می‌کنند، روابط دوستانه پایدارتر و بهتری دارند چراکه حضور در فضای مجازی به آنها این امکان را می‌دهد تا بیش از تجربه‌ی مهارت‌های اجتماعی‌شان در دنیای واقعی، آن را در فضای مجازی امتحان و تجربه کنند.
اما از طرفی هم این موضوع کاملاً واضح است که جوانانی که می‌خواهند در شغلشان موفق شوند باید زمان کمتری را با تلفن‌های همراه‌شان سپری کنند؛ آنها نیاز دارند تا چشم‌های انسان‌های دیگر را در دنیای واقعی بفهمند؛ آنها باید بدانند وقتی همکارشان از پروژ‌ه‌اش عقب افتاده، نیازمند یک حرف امیدوار کننده است. باید بدانند که وقتی چهره‌ رییس‌شان از عصبانیت قرمز می‌شود، سریعاً آنجا را ترک کنند.
باید به آنها یاد بدهیم که چگونه به تنهایی کارهایشان را انجام و برای موفقیت در زندگی مهارت‌های اجتماعی‌شان را افزایش دهند. ظهور تکنولوژی های نوین ارتباطی در عصر حاضر به همراه تحولاتی که در فضای مجازی بوجود آمده است، بسیاری از کارکردهای اجتماعی ارتباطی را دچار اختلال کرده است. از زمانى که اینترنت وارد فضاى زندگى انسان شده تا به امروز، على رغم تمام محاسن و مزایاى آن، یکسرى دغدغه ها و نگرانى هایى را بر خانواده ها تحمیل نموده است.
موضوعی که در تمام جوامع موضوعیت داشته و محدود به جامعه و یا اقلیتی خاص نمی شود. فضای مجازی نسل جدیدی از فضای روابط اجتماعی هستند که با اینکه عمر خیلی زیادی ندارند، توانسته اند به خوبی در زندگی مردم جا باز کنند. مردم بسیاری در سنین مختلف و از گروه_های اجتماعی متفاوت در فضای مجازی کنار هم آمده اند و از فاصله های بسیار دور در دنیای واقعی، از این طریق با هم ارتباط برقرار کرده اند.
بسیاری بر این باورند که شبکه های اجتماعی برای گسترش و حفظ روابط اجتماعی بوجود آمده اند و بسیاری دیگر این نزدیکی را نوعی از دوری نوین می نامند که در عین حال که نزدیک هم هستیم اما از همدیگر دور هستیم. و یا به دیگر سخن در عین حالی که نزدیک هم هستیم اما ارتباط چهره به چهره نداریم و فاصله زیادی میان کاربران بوجود آمده . بطور مثال می توان از دید و بازدید مجازی نام برد که ارتباط با دیگران در فواصل دور برقرار می کنیم اما در هنگام نزدیکی و کنار هم بودن اعتیاد تکنولوژکی ما را وادار به فاصله گرفتن از هم می کند. به راستی چرا این گونه است و باچه راهکاری می تواند این مشکل را برطرف کند. به نظر می رسد مردم و جامعه سنتی ایران هم به آرامی دچار اعتیاد به اینترنت شده اند و اینترنت در همه جا اعم از خانه و کوچه و بازار همراه آنهاست؛ توجه بیش از حد به بازی_های اینترنتی و یارانه ای منجر به افزایش فاصله بین افراد شده است، چنین مسئله¬ای موجب شده هر فرد ساعت ها از وقت خود را در شبکه_های اجتماعی مجازی یا شبکه های اینترنتی بگذارند، مسلما افزایش چنین روندی به اختلالات رفتاری و فردگرایی (جمع گریزی) دامن می زند.
بر طبق تحقیقات علمی اگر افراد در طول۲۴ ساعت زمانی بیش از دو ساعت را به اینترنت اختصاص دهند از نظر روانپزشکی به اینترنت و بازی های رایانه ای یا شبکه های اینترنتی معتاد می باشند. افزایش خشونت و اختلالات شخصیتی و توهم از جمله آسیب های استفاده زیاد از شبکه_های اینترنتی و بازی های هوشمند است.
اگر قبل از ورود هر برنامه نرم افزار یا سیستم جدید به کشور، افراد با توجه به ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی جامعه ای خود تحت آموزش قرار بگیرند مسلما مشکلات کمتری گریبان خانواده و جامعه را خواهد گرفت.
بنابراین استفاده از نرم افزارهای یارانه ای (همچون لاین و تلگرام و…) در زمانی که ما دارای تعاملات اجتماعی هستیم مثل عید نوروز چندان کارآمدی ندارد بلکه از عید نوروز می بایست در راستای دوری از اینترنت و شبکه های اجتماعی گام برداشت و ایام سال جدید را زمان مناسبی برای ترک اعتیاد افراد به شبکه های اجتماعی دانست.
آیا تا به حال به ارتباطات خویشاوندی دقت کرده اید که چقدر کم رنگ شده است. یک زمانی در شهرهای ایران تفریح و سرگرمی مردم رفتن به خانه اقوام و آشنایان بود، اما امروز خلاصه شده در عصر ارتباطات! آن هم فقط از طریق وایبر واتس آپ، لاین و امروزه تلگرام. صله رحم را به جا می آورند و جالب اینکه می گویند خدا پدر آن کسی که اینها را اختراع کرد بیامرزد که باعث صله رحم می شود!!!یکی از عواملی که موجب کاهش ارتباطات خانوادگی شده است، جایگزینی روابط دوستی با تکنولوژیی است. نکته دیگری که در این مورد باید به آن توجه شود، این است در هر جامعه ای با گسترش فردگرایی، میزان روابط خانوادگی کاهش می‌یابد.امروزه شبکه های اجتماعی در زندگی، جای دوستان و نزدیکان را گرفته و در حقیقت جایگزین روابط دوستانه و فامیلی شده است. افرادی که ساعت ها وقت خود را در گروه ها و کانال های شبکه های اجتماعی می گذرانند بسیاری از ارزش های اجتماعی را زیر پا می نهند. چرا که فرد، دیگر فعالیت های اجتماعی خود را کنار گذاشته و به فعالیت های فردی روی می آورد. “نتایج پژوهش شاندرز نشان داد که استفاده زیاد از اینترنت با پیوند ضعیف اجتماعی مرتبط است.
برعکس کاربرانی که از اینترنت کمتر استفاده می کنند، به طور قابل ملاحظه ای با والدین و دوستانشان ارتباط بیشتری دارند” تمام شواهد میدانی از دورهمی های جدید ایرانی ها خبر از این می دهد که میهمانها به محض ورود به خانه میزبان از سوال کلیدی »رمز وای فای شما چند است؟« استفاده کرده اند.
پیر و جوان هم پس از این پرسش و دستیابی به رمز طلایی تا انتهای میهمانی با تلفن های همراهشان مشغول بودند و بی تفاوت نسبت به صله رحم و پرسیدن اوضاع و احوال یکدیگر! همه در کنار یکدیگر با گوشی خود در تنهایی به سر میبرند.
میهمانی ها شلوغ است اما صدای دلینگ دلینگ پیام های شبکه های اجتماعی بالاتر از هر صدای دیگری به گوش می رسد. البته این موضوع تنها منحصر به میهمانی ها و دورهمی_های خانوادگی نیست و حتی در دید وبازدیدهای سالی یک بار فامیلی و .. نیز دیده شده است. اما در آن سوی ماجرا، اینترنت و شبکه_های مجازی تلفن همراه به بخشی از میهمانی ها مبدل شده و اگر لاین، واتس آپ تانگو واین اواخر تلگرام و ….و هزاران نرم افزار دیگر نباشد دورهمی ها معنایی ندارد. نرم افزارهایی که دید و بازدیدها را به حاشیه رانده است. حتی ماجرا دیگر به جوان ها هم محدود نیست بلکه بزرگترهای فامیل هم با خرید گوشی_های جدید، در میهمانی_ها حسابی مشغول تلفن های همراه شان شده_اند.با مشغله های کاری و فکری و بزرگ شدن بچه ها و بزرگ شدن مشکلات آن ها و هزاران دلیل دیگر، امروزه کمتر فرصتی برای حضور در مهمانی¬ها پیدا می¬کنیم مهمان¬هایی که به یک و یا دو بار در سال رسیده و برای احوال پرسی و با خبرشدن از حال هم؛ حتی برای تبریک روز پدر، مادر و ایام نوروز دست به دامان تلفن هوشمند می¬شویم و به قولی انجام وظیفه کرده و باری سنگین از دوش خود داشته_ایم.
این روزها شاهد شکل گیری پدیده ای در جامعه با عنوان »اعتیاد به شبکه¬های اجتماعی « هستیم که به تدریج در حال گسترش بین اقشار گوناگون است که از یک طرف در ادارات و سازمان ها باعث اتلاف وقت گسترده و سرگرم شدن کارمندان می شود و از طرف دیگر در دورهمی¬های خانوادگی باعث جدایی تدریجی اخلاق و دور هم بودن می شود.
هر چند باید به این نکته توجه کنیم که شبکه_های اجتماعی در کنار مزایای زیاد خود نیازمند مدیریت زمان است. شبکه های اجتماعی ضمن اینکه باعث تقویت روابط شود و افراد از این طریق می‌توانند در جریان احوالات دوستان و آشنایان در نقاط مختلف قرار گیرند. اما باید همیشه این نکته را مدنظر داشت که ارتباط مجازی نمی تواند جای ارتباط رودرو و عاطفی را بگیرد و منجر به تبادل احساسات و صمیمیت شود.
کارشناسان ارتباطات، ارتباط مستقیم و حضوری(چهره به چهره) را بهترین نوع ارتباطات می دانند چرا که در این ارتباط، احساس و عواطف انتقال داده می‌شود. در صله رحم هر اندازه دیدارها حضوری‌تر و مستقیم‌تر باشد در بهبود روح و روان افراد مؤثرتر خواهد بود.
هرچند افراد به دلیل کاهش هزینه‌ ارتباطات در رسانه های نوین، تا حدودی به این ابزارها روی آورده‌اند اما افراد باید سعی کنند که ارتباطات مجازی را جایگزین ارتباطات حقیقی‌ نکنند.
دراین راستا می توان از شبکه های اجتماعی و ظرفیت هایی که در این نوع از وسایل ارتباطی نوین وجود دارد در جهت بهبود و پیوند خویشاوندی استفاده کرد. به طور مثال می توان از یک دیدار و بازدید نوروزی عکسی تهیه و برای دیگر دوستان و آشنایان هم گروه ارسال و آنان را به دید و بازدیدها ترغیب و تشویق کرد.
به نظر می رسد ما باید بتوانیم شبکه های اجتماعی واقعی را شکل دهیم نه مجازی. زندگی مدرن ما را به سمت استفاده از رسانه‌های جدید می‌برد در حالی که نباید از زندگی واقعی دور شد و به زندگی مجازی پناه برد.