شاختا آدامین آمانین کسیر

صمد چایلی
آنادیلیمیز:سهندین آغ دونو، یوخاریلاردا شوش گؤرونسه‌ده، اتکلرده چین ـ چین گؤرونوردو. کندین قاپ ـ باجاسین دؤین کولک، یئرله گؤی آراسینداکی قارلاری، فیرلادیب، فیرلادیب یئره چیرپیردی. تو دئییردین، گؤیده دونوردو. بونونلا بئله، قره‌خان اؤزون باسدیریب، کورکون آرخاسینا آتیب، الینده‌کی ده‌گنک‌ایله قارداشی‌گیله یولا دوشدو. چؤلده میدان اوخویان سازاق، هر داشا، هر قلمه‌یه، هر نه‌یه دیدیکجه کوششا کوش، کوشولدوردو. ارسلان قارداشینین چاغیریش سسین ائشیتمه‌سه‌ده، ایت‌لرین هورمه‌سیندن بیر آدامین گلمه‌سین، ظن ائتدی. او، پنجره آرخاسیندان قولاق یاتیردا‌ن‌کیمی، قره‌خانین سسین تانیدی. قاپی‌نی آچاندا، آغ دوواردان سونرا، بیر شئی گؤره بیلمه‌دی. در حال سوپورگه‌نی گتیریب، قارلاری یئره تؤکدو. قارداشینین سسینه سس وئردی:
ـ آی قارداش! آی قارداش! سنی خوش گؤردوک. تئز ایچه‌ری گل‌کی،‌هاوا یامان سویوق‌دور. شاختا آدامین آمانین کسیر. دده‌سی ایتینن یاتمیش بو سازاقلی کولک، یاندیریب، یاخیر.
قره‌خان دایانمادان دهلیزه تپیلدی. اوست باشین سیلکه‌لیه ـ سیلکه‌لیه: هه قارداش نئچه سن؟ دئدی. ارسلان ایسه ساغ اول سؤیله‌ییب، قارداشین اوتاغا چکدی. اوبیری اوتاقدا اولان ارکنازخانیم، قاینینا خوش گلدین دئمک اوچون، یاشماغین سالیب ، بو بیری اوتاغا گلدی. او، یئره سالینمیش دری اوسته اوتوروب، نئچه یاسدیغا سؤیکنن قره‌خانا دئدی:
ـ خوش گلمیسن؟ صفا گلمیسن؟ اوشاقلار نه قاییریر؟
ارکناز، بونو دئییب، جواب گؤزله‌مه‌دن اوزون آرخایا چئویریب سسله‌دی‌کی:
ـ آی قیز! آی پری! تئز اول. عمی‌نه بیر چای گتیر!
پری، آناسینین سسین ائشیده‌ن‌کیمی، بیرآن‌دا دایانماییب، استکانلارا چای بوشالتدی. او آیاقلارینین بیر تایین اوتاغا قویوب، اوبیری تایین قاپی چرچیوسیندن قالدیرمامیش: سلام عمی، خوش گلمیسن؟ دئدی. قره‌خان ایسه علیک‌السلام دئییب، پری‌نین کئفین سوروشمادان، دئدی:
ـ قیز! لاپ ائله انکه بیر آدام اولوبسان؟ بو بوی بوخونلا دوه دلاّلینا دؤنوبسن؟ چوخداندی سنی گؤرمه‌میشدیم. بویور گؤره‌ک!
پری، چای‌ سینی‌سین یئره قویوب، آناسی ارکنازین یانیندا یئره اوتوردو. نئچه دقیقه هره بیر سؤز دانیشدی. ندنسه قره‌خان بیر سایاق دانیشا بیلمیردی. او دامنان داما آتیلیب، او ال، بو الده وای گل ائله‌ییردی. سؤزلرینی ائله چئینه توپور ائدیردی‌کی، قولاق آسانلار، او دئیه‌نلرین چوخونو باشا دوشموردولر. ائله اولدوکی، ارکنازخانیم اوبیری اوتاغا گئتمه‌یی مصلحت گؤردو. اونا گؤره‌ده، اوزون پری‌یه توتوب دئدی:
ـ دور پری! دئیه‌سن عمی‌نین دده‌ن‌له آیری بیر سؤزو واردیر. بیز اوبیری اوتاقدا اولساق، اونلار راحات دانیشا بیلرلر.
ننه ـ بالا گئری قاییتدیلار. اوندان سونرادا، ایکی قارداش اولدو، بیرده بیر اوتاق. قره‌خان اؤنجه سیگاری موشلویه تاخیب، سونرا پنجره ایچینده‌کی کبریتی گؤتوروب، اودو آلیشدیردی. سیگارین توستوسو، نئچه سومورتودان سونرا، اوتاغی باشینا آلدی. قره‌خان بارماقلاری آراسینداکی موشلویو چوبالتی‌یا چالا- چالا دئدی:
ـ ارسلان! بیلیرسن‌هاوانین بو کسگین چاغیندا نییه بورایا گلمیشم؟ اوزون سؤزون قیسساسی. سؤز بودورکی پری بؤیوک بیر قیز اولوبدور. اون‌ایکی یاشی واردیر. اونو سئیفارا وئره‌ر ایسن، ایکی عم‌اوغلو- عم‌قیزی یاخشی یاشایارلار. اوندا، هم طایفا داغیلماز، هم‌ده سنله من راحات یاشاریق!
بو سؤزلری ائشیدن ارسلان، اورکدن سئویندی. او طایفا داغیلمازلیغیندان ساوایی، آیری بیر مسأله‌یه‌ده فیکیر وئرمیشدی. اونا گؤره‌ده قارداشینا دئدی:
ـ قارداش! بیلیرسن‌کی منیم ائولادیم، یالنیز بو قیزدیر. منیمده آلین یازیم بئله‌ایمیش. اونا راضی اولماقدان، ساوایی‌دا، الیمدن بیر شئی‌ گلمز. دوز دئییرسن. قیزی عم اوغلوسونا وئرسم، منیم اوره‌ییم قاییملاشار. مالیمین اؤزگه جیبینه گئتمه‌سیندن آرتیق نیگرانام. بیر وار مندن قالان اؤز قارداش اوغلومون جیبینه گئده، بیرده وار، هرنه ییغیب آرتیرمیشام، اؤزگه کوره‌کنه قسمت اولا. اورک سؤزومو ایسته‌سن، منده بو ایشه راضییام.
قره‌خان بئله ائشیده‌نده آرتیق قارداشینا ساری چکیلیب، دئدی:
ـ پس قارداش! من پری‌نی سئیفارا آلیرام.
ارسلان‌دا جواب وئردی:
ـ منده پری‌نی قارداشیم اوغلو، سئیفارا وئریرم.
پری‌ایله سئیفارین اورتاق یاشاییشلاری، آتالارینین آلیب- وئریم‌لریندن سونرا، باشلاندی. قایدا اوزره پری، عمی‌سی‌گیله گئتمه‌لی‌ایدی. اما، بورادا ایش ترسینه اولوب، سئیفار عمی‌سی گیلده یوک ـ یاپیین یئره قویدو. ایکی عم‌اوغلو ـ عم‌قیزی‌نین ائولنمه‌ تؤره‌ن‌لری، ساده‌واری توتولدو. بونونلا بئله، یئنی یاشاییشی باشلایان ایکی گنج، بیر پارا اورک سؤزلرینی‌ده بیر ـ بیرلرینه آچمالی ایدیلر. سئیفار، ایلک اورک سؤزونو پری‌یه دئیه‌نده. گؤزونو یومدو، آغزینی آچدی:
ـ باخ! عم‌قیزی! آتام، آتانا دئیه‌ن‌کیمی، من هللم ـ قللم بیلمره‌م. هنده ـ منده‌ده سایمارام. آشکار دئییرم باشا دوشه‌سن! من ایسته‌میرم سن‌ده آنانا تای قیز دوغاسان. گره‌ک منیم اوچون نئچه اوغلان گتیره‌سن. آچ قولاغینی ائشیت. من سندن تکجه اوغلان ایسته‌ییرم. بیزیم کؤکوموز قیریلمامالی‌دیر.پری‌ده بیله ـ بیلمه‌یه ارینه سؤز وئردی‌کی، اونا اتلی ـ جانلی نئچه اوغول گتیرسین. اونا گؤره‌ده ائولنمه‌ گونوندن اوغلان حسرتینی اوره‌یینه سالدی.
اؤزو اون‌اوچ یاشینی هله قورتامایان پری، تئز بویلو اولدو. او، سئیفارا اوشاغیمیز اوغلان‌دی دئسه‌ده، آنجاق اوره‌کده، شه- شک‌ده قالمیشدی. هردن اؤز اؤزونه دئییردی:
ـ آخی من‌هاردان بیلیم قارنیمداکی اوشاق اوغلان‌دی؟ ندن سئیفار ایکی آیاغین بیر باشماغا گئییب، مندن اوغلان ایسته‌ییر. منیم الیمده نه وارکی؟
پری‌نین دوغان چاغی یئتنده، سئیفار قونشو کنده ایله‌نجه‌یه گئتمیشدیر. ارکناز اؤزو قاچیب، مامانی ائوه گتیردی. نئچه قوهوم اقربادا اوتاغا ییغیشیب، اوشاغین اولوم خبرینه تله‌سیردیلر. اونلارین‌هامیسینین گؤزو، اوغلان آدی گلن یولا، دیکیلمیشدیر. پری‌نین یانینداکی ماما، بیرده‌ن بیره سسه گلدی:
ـ سئیفارا دئیین چیراغین یاندی بالا! جوروم- جورتو بیر قیزین اولدو.
خبری ائشیدن خانیملار، هره‌سی بیر طرفه داغیلدیلار. ائله‌بیل آری یوواسینا چؤپ اوزاتدین. سئیفارین آنا ـ باجیسی اوزلرینی تورشادیب، دئدیلر:ـ بدقدم آداما لعنت اولسون. بیز نه ایستیردیک، اوغروموزا نه چیخدی؟ دوز دئییرلر، قیز دوغان آروادین، قیز دوغان‌دا، قیزی اولور.
Arazazarbaijzn.anadilimiz@gmail.com