سولدوز و قاراپاپاق لار
حاضیرلایان:اکبرسعادت
آنادیلیمیز:نقده یا سولدوز شهری سولدوز بؤلگه‌سینین مرکزی دیر. ۱۳۸۵ اینجی ایلین نوفوس ساییسی اساسیندا بو شهرین ۷۳،۴۳۸ نفر اهالیسی وارایمیش. بو شهر ایالتین گونئینده یئرلشیب، قوزئی دن اورمیه بولگه‌سی، گونئی‌دن مهاباد بولگه‌سی دوغو دان قوشاچای و باتی دان اوشنوو خانا بولگه‌لرینین آراسیندا باتی آذربایجان ایالتینده یئرلشیبدیر.
سولدوزون آدی:نقده سوزو دئمک “نوگاتای” (جوغاتای وزنینده) دیر کی تورکجه بیر سوزدور. سولدوز آدینا ایلک دفعه امیر تیمور واختیندا راست گلمک اولور. بو دوورون یازیلاریندا تورک طایفالاریندان اولان “سولدوز طایفاسی” آریق، گوجلو، ساواشچی بیر طایفا اولوب و سولدوزدا مسکن ائتمه سینه ایشاره اولونوب. نقده شهرینین آدی عباس میرزا نین وئردیگی حوکمده کی سولدوز بولگه سینی قاراپاپاق ائلینه وئردی، نوجه ده و نقدای گلیب نوجه ده سوزو باره ده آراشدیرمالاردا دئییلیر: او یئر کی سولار او یئرده باش آشاغی دوشوب و آغیرلانا و او یئری شیار کیمی آچا. اورایا تورک دیلینده “نوعا” یا دا “نوعاغزی” دئیلیر. البته نوجه ده کلمه سینی “ده نو” دا معنی ائدیرلر.
نقده سوزونون کوکو باره ده چوخلو سوزلر دئیلیب:-نغده ـ قاراپاپاق ائلینین آروات‌لاری‌نین زینتی دیر؛-نغادای ـ منطقه‌نین مغول حاکیمینین آدی دیر؛-نقی ده ـ بیر بویوک سولدوز محالیندا کنددیر کی او متعلق دیر نقی خان بوزچلو یا شهرین مالکی قاجار و پهلوی دوورسینده؛سولدوز ـ منطقه‌نین مغول حاکمی‌نین آدی؛سولی دوز ـ آزربایجان تورکجه‌سینده منطقه‌نین سولو دشت‌لرینه عایید اولورسولدوز بولگه سی و شهرینین آدی ۱۳۴۶ جی شمسی ایلده بیر مصوبه ایله نقده آدیلا عوض اولوب سولدوز شهری، اورمونون گونئینده یئرلشیب و حسنلو تپه‌سی دونیانین ان قدیم مسکون اولموش یئرلریندن دیر قاراپاپاق لار صفویه دووره سینده اصلینده سلطان آباد شهریندن (ایندیکی (اراک شهریندن) گورجستانین پنبک شهرینه)کوچورولموشلر.
قاراپاپاق آذربایجانین بورچالی تورکلرینین بیر طایفا و ائل لریندن ساییلیر و ایندیلیکده باتی آذربایجان ایالتینده و هابئله بعضی قونشو اولکه لرده او جومله دن آذربایجان ، گورجوستان تورکیه ده واردیلار ۱۲۴۰ جی قمری ایلینده قاراپاپاق ائلی قافقاز دان کوچوب سولدوز دوزلوغونده یئرلشدیلر. قاراپاپاق تورکجه دیلینده یانی قره بورک. ایندیلیکده قاراپاپاق ائلینین بیر بولومو قزاق آدلا زامان گئچندن سونرا کوردلشیب لر اوبیری طایفالار او جومله دن (چاخرلو، آلواشلی، جان احمدلو، شمس الدینلی، سارال، تورکاوون، آرپالی،…) و هابئله سولدوزون اوبیری طایفالاری (ایناللی، مقدم، حیدرلو، بالخانلی،…) تورک و شیعه دیرلر بورچالی طایفاسی کمیجان مرکزی ایلاتینده ایندیده یاشاییرلار.دئمک اولار داغستان لزگی لری گورجستان اهالی‌سینه هجوم گتیرمگین قارشیسیندا دایانماق اوچون بو ائل گورجستان ویلایتینه کوچورولموشدور. سونرالار ترکمنچای عهدنامه‌سیندن بیر نئچه موددت گئچندن سونرا عباس میرزا ولیعهد الیله سولدوز بولگه سی سند ایله افشار اورمی طایفالاریندان آلینیب و تیول عونوانینداقاراپاپاق لارا وئریلیب دیر.قاراپاپاق لار سولدوزا گلمه‌میشدن اونجه سولدوز بولگه‌سینده افشارلار یاشاییرمیشلار.بو دورده سولدوزون حاکیمی عبدالصمدخان عبدالملکی افشارایدی. هابئله آیری بیر تورک طایفالاری او جومله دن مراغه موقدم لری ده اوردا حوضورلاری وار ایدی بئله کی سولدوز بولگه سینین اوچ‌دن بیری شرقی قیسمتدن مراغه مقدم لری نین اختیاریندا ایدی. ۵۰ گون ایرانین ایسلامی اینقیلابیندان سونرا، کوردوستان دموکرات حیزبی ایلک بویوک چالیشماسیندا کوردوستانین باشاباشیندان ۱۷مین نفر قوشون ییغیب، حزب دفتری‌نین آچماسی آدیلا سوُلدوزدا اسلحه‌لی بیر تظاهورات یولا سالدی. همن گونون آخشامی بو ایش شهری و قومیتی ساواشا دوندو. سوُلدوز خالقیندان ۲۰۰ نفره یاخین اولدورولدولر. حزب، شهری توتاندان سونرا خانا، پسوهو جلدیان‌دا یئرلشن اوچ اهمیت‌لی ساخلی‌نی توتماق اوچون، بو ایش ایله تورکلرین سولدوزدان گئدیب یوخسا قورخماقلاری‌نی ایسته‌ییردی. حزب بو ایشی گوره بیلمه‌دی.آنجاق بولگه‌ده چوخلو قومیتی دویوشلری تورکلر و کوردلر آراسیندا باشلاندیردی. بوُ ساواشین روانی اثری هله ده قالیر. غلامرضا حسنی سوُلدوز ساواشیندا تورکلری ییغیب سولدوز خالقی‌نین یاردیمینا گئتدی۱۳۵۸جی ایلده سولدوز ۲۰ مین دن ۱۵مینی تورک اولاراق بقیه ده آیری بیر قومیت‌لردن کورد، ائرمنی و آسوری تشکیل تاپمیش دیر.
سولدوز شهرین ۱۳۷۵ جی ایلده ۶۹۶۰۵ نفر جمعیتی اولاراق بو جمعیت‌دن شهرین بئشه دورد تورک اولاراق بقیه ترکیبی کوردلر تشکیل وئریب‌لر هابئله ایندی قدر چوخلی پناهده عیراقلی کورد ده نقده ی ده یاشیرلار. ایندیلیکده سولدوزون بولگه‌سی یوزده ۶۵%ی شیعه تورک و یوزده ۳۵%ی سونّو کورد دور.سولدوز بولگه‌سینده تکجه »گدارچایی« آخماقدا دیر. بو چای ایران-عیراقین مرزی داغلاریندان آخیب، اوشنو دوزوندن گئچیب سولدوز دوزونه گئچیر. بو دوزده سویون بیر بولومو کانال ایله حسنلی سدّینه چکیلیب قالانی محمدیار، اورمیه جاده‌سی، سویوق‌بولاق، درگه‌سنگی کندی، گرده قیط کندی و ممیند کندین‌دن گئچیب گرده‌قیط قامیشلیغیندان، بوغه داغ قیراغیندان اورمو گولونون جَنوبی باتلاغینا توکولور. چایین سویونون اندازه‌سی موختلیف فصللرده چوخ دییشیلیر. گدار چایی باتی و چیخیا ساری آخیر.
قاراپاپاق آشیق لاری:قاراپاپاق آشیقلاری آراسیندان آشیق ماحمودی، آشیق ریضا، آشیق اکبر، سولت قاسیمی، قولام چیانه کیمی یئتنکلی ایفاچیلار چیخمیشدیر. ایفاچیلیقداکی اوزللیگه باخمایاراق قاراپاپاق آشیقلارینین سوز و موسیقی یوکو اورمیه آشیقلارینین رئپئرتواریندان دئمک اولار کی، فرقلنیر. “سولدوزو”، “سولدوز گوزللمسی”، “یئل-یئل” کیمی بولگه‌سل سجیه‌لی هاوالاری دا واردیر. حاضیردا قاراپاپاق آشیقلارینین سایی اون بئشه یاخیندیر. بوتوولیکده چاغداش اورمیه موحیطینده‌کی آشیقلارین سایی یوزاللی-یوزآلتمیش آراسیندادیر. تاریخی عنعنه‌نین موحافیظه‌کارلیقلا قورونماسی باخیمیندان بو موحیطین یئرینه یئتیردیگی گورهوعوضسیزدیر.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۰۹ آبان ۱۳۹۴ ساعت ۹:۲۲ ق.ظ
