سدسازی در آذربایجان غربی قربانی تعارض بین ادارات

مریم رسولی
گروه گزارش: سدسازی در آذربایجان غربی متوقف شده است و در این میان هر یک از ادارات و سازمان های متولی، همدیگر را مقصر جلوه داده اند و به نظر می رسد ستاد احیای دریاچه ارومیه تمایل دارد آب به صورت مستقیم وارد دریاچه ارومیه شود نه از طریق سدها، که این امر نیز به نوبه خود باعث عدم مهار آب و جاری شدن سیل براثر بارش ها می شود.
سدسازی موضوعی است که مدتهاست در استان آذربایجان غربی بنا به دلایل مختلف در رکود به سر می برد ولی نباید فراموش کرد که عدم توجه به این مقوله سبب شده تا روز به روز شاهد بروز مشکلات متعدد در استان باشیم که در این راستا عدم توانایی در کنترل سیلاب های فصلی، عدم مهار آبها، عدم توانایی در تامین نیاز زیست محیطی و … را شاهد هستیم.
در اینکه بخش کشاورزی استان نیز در تامین آب مورد نیاز لنگ می زند شکی نیست ولی نباید عدم توانایی در تامین آب مورد نیاز این بخش را به کاهش بارش ها در سال های اخیر مربوط کرد، مهم ترین دلیل در این زمینه عدم توانایی در مهار آبهای روان است.مهار آب های روان مشکل جدی استان آذربایجان غربی است که ظاهرا درگیر سیاسی بازی بین ستاد احیای دریاچه ارومیه، نماینده مجلس و وزارت نیرو شده است، توقف سدسازی نیز سبب شده تا نزولات جوی نیز به هدر رفته و نتوانیم آب موجود را در راستای استفاده در بخش های مختلف جمع آوری کنیم.
برداشت بی رویه آب، عدم مهار آب های روان و توقف سدسازی از جمله مشکلاتی است که امروزه سبب شده استان با مشکل جدی کمبود آب مواجه شود.سد سازی و توسعه طرح های آبخیزداری برای حفظ آب های زمینی و مهار روان آب ها از جمله موضوعاتی هستند که مورد غفلت قرار گرفته اند و شاید احیای دریاچه ارومیه نیز بهانه ای برای تداوم این روند باشد.از جایی که سدسازی علاوه بر تامین آب شرب، کارکردهای دیگری همچون جلوگیری از بروز سیلاب، تامین آب مورد نیاز بخش صنعت و کشاورزی و البته تولید برق دارد، به نظر می رسد باید بیش از پیش به این موضوع در استان توجه شود و مسؤولان در راستای تعامل هر چه بیشتر با هم وارد کار شوند.در این میان با توجه به اینکه سیلاب یکی از تهدیدهای جدی برای بخش های مختلف آذربایجان غربی به شمار می رود، احداث سدهای مخزنی می توانند کمک حال خوبی برای مهار سیلاب ها باشند که این سدها در مراحل مختلف به حال خود رها شده اند.
*توقف احداث سدهای آذربایجان غربی توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه
مدیرعامل شرکت آب منطقه ای آذربایجان غربی در این خصوص اظهار داشت: در آذربایجان غربی ظرفیت مناسبی برای احداث سدهای مخزنی وجود دارد که در حال حاضر طی مرحله اجرا و یا مطالعه متوقف شده اند.
کیومرث دانشجو اذعان داشت: در صورت ساخت این سدها ضمن کنترل سیلاب های فصلی مدیریت و بهره برداری از میلیون ها مترمکعب آب در عرصه های گوناگون از جمله تامین نیاز زیست محیطی دریاچه ارومیه بدون زیرساخت محقق می شود.
وی تصریح کرد: در بارندگی اخیر سدهایی که بر روی برخی رودخانه های استان احداث شده اند از بروز خسارت به اراضی، مستحدثات و تاسیسات موجود در پایاب سدها جلوگیری کرده اند.این مسؤول یادآور شد: در سیل اخیر نیز وجود سدهای بزرگ مخزنی بوکان، مهاباد، شهرچایی، ساروق، زولا و چندین سد تنظیمی و انحرافی در مسیر سیلاب باعث شد تا در پایین دست این سدها با کنترل سیلاب و کاهش دبی ورودی به رودخانه در پایین دست، از بروز خسارت مالی و جانی جلوگیری شود ولی در برخی دیگر از مناطق شاهد جاری شدن سیل بودیم.دانشجو با اشاره به نقش سدها در کاهش اثرات تخریبی سیل، اضافه کرد: این موضوع در سدهای شهرچای، شهید کاظمی بوکان و مهاباد که ورودی سیلاب ۵۰ روز گذشته به مخزن چندین برابر ظرفیت آبگذری رودخانه پایین دست ثبت شده است، کاملا محسوس بود.
این مسؤول با بیان اینکه توقف سدسازی از مصوبات ستاداحیای دریاچه ارومیه است، افزود: سه سد مخزنی نازلو، باراندوز و سمینه رود استان توسط ستاد احیای دریاچه ارومیه متوقف شده است و ستاد احیای در تلاش است سدسازی متوقف و آب به صورت مستقیم وارد دریاچه ارومیه شود.
دانشجو یادآور شد: از طرفی در رودخانه های فاقد سد مخزنی مانند نازلو و باراندوز شاهد بروز خسارت به اراضی کشاورزی، تاسیسات آبی، سردهنه انهار و … بودیم که در صورت وجود سد در سیل اخیر شاهد این میزان خسارت نمی شدیم.مدیرعامل آب منطقه ای آذربایجان غربی یادآور شد: جاری شدن سیل هر چند سبب بروز خسارت زیادی در بخش های مختلف شد ولی این امر سبب شده تا میزان ذخیره سدها نسبت به مدت زمان قبل افزایش یابد.
وی ادامه داد: سدهای آذربایجان غربی به وسیله ابزار منصوبه، منظم و طبق برنامه ریزی های صورت گرفته، کنترل می شوند.
این مسؤول افزود: مدیریت بهینه منابع و مصارف سدهای مخزنی استان و کنترل سیلاب های به وقوع پیوسته در حوضه های آبریز سدها به منظور جلوگیری از بروز خسارت های جبران ناپذیر و استفاده بهینه از منابع آبی از وظایف ذاتی این شرکت است.
دانشجو گفت: با پایش و تحلیل مداوم روند حجم آب ورودی به سدهای مخزنی و وضعیت ذخایر آبریز سدهای مخزنی و با توجه به میزان حجم ذخیره مخزن و تراز سرریز، وضعیت منابع آبی در ماه های مختلف و تامین مطمئن آب مصرفی پایین دست به میزان احجام ابلاغی در برنامه مدیریت منابع و مصارف سدهای استان، نسبت به رهاسازی آب مازاد سیلاب به صورت کنترل شده به پایین دست به منظور جلوگیری از بروز خسارت های جانی و مالی جبران ناپذیر از یک سو و تامین قسمتی از نیاز دریاچه ارومیه اقدام شده است.
دانشجو اعلام کرد: در برهه ای از زمان در افکار عمومی این دیدگاه غلط شکل گرفته بود که سدسازی سبب بروز مشکل برای دریاچه ارومیه شده است و این امر سبب شد شرکت آب منطقه ای با مصوباتی چون توقف سدسازی مواجه شود.
*دولت در حوزه آبریز سد ایجاد نکند
دبیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز در این خصوص با بیان اینکه ستاد احیای دریاچه ارومیه هیچ مصوبه ای برای توقف سدسازی ندارد، اظهار داشت: این مصوبه برای خود دولت بوده و اگر مشکلی وجود دارد باید وزارت نیرو مشکل خود را حل کند.فرهاد سرخوش با بیان اینکه توقف سدسازی صرفا برای تامین حق آبه مورد نیاز دریاچه ارومیه است، تصریح کرد: با تثبیت وضعیت دریاچه ارومیه، هم اکنون وارد مرحله احیا شده ایم.وی در پاسخ به این سوال که چرا ستاد احیای دریاچه ارومیه اصرار بر ورود مستقیم آب به دریاچه ارومیه را دارد، اذعان داشت: به دنبال احیای دریاچه ارومیه هستیم و بهترین روش برای آبرسانی به دریاچه نیز لایروبی مسیر رودخانه ها است.
این مسؤول در پاسخ موضوعی مبنی بر اینکه توقف سدسازی باعث شد تا با بالا بودن بارش و ذوب شدن آب کوه ها، سیل در منطقه باراندوز ارومیه جاری شود، اعلام کرد: بارش باران و ذوب شدن برف ها موضوع لحظه ای بود و این اتفاق به صورت لحظه ای افتاد.
دبیر استانی ستاد احیای دریاچه ارومیه گفت: این امکان وجود دارد که سیلاب در پایین دست سدها نیز رخ دهد ولی اگر لایروبی به صورت مرتب انجام شود، آب به خوبی به دریاچه ارومیه هدایت می شود.
به گزارش آرازآ ذربایجان به نقل ازآراز خبر، نباید فراموش کنیم که با احداث سدها و تعامل هر چه بیشتر ستاد احیای دریاچه ارومیه و شرکت آب منطقه ای، و احداث سدهای مخزنی، علاوه بر اینکه می توانیم آب را از طریق سدها به دریاچه ارومیه انتقال دهیم، می توانیم مصرف بخش کشاورزی را نیز بهینه کرده و جلو سیلاب ها را که یک خطر جدی برای آذربایجان غربی محسوب می شود را بگیریم.