ستارخان
سما کربلایی علی
آنادیلیمیز: امنیه‌لرین الیندن قورتولوب تبریز بازاریندا قره‌داغلی ستارا سیغینیر. آنجاق هر ایکیسی ده امنیه‌لرین الیندن قاچارکن، توتوقلانیب سورغو- سؤالا چکیلیرلر.
حیدرعموغلو ایکیسینی ده قورتاراندان سونرا اؤزو تهرانا گئدیر. ستارخان مشروطه‌چی مبارزلره قوشولور و یوز انقلابی آتلی‌یا باشچی‌لیق ائدیر. ستار خان، باقر خان و کربلایی علی بیر جلسه قوروب اوردا اؤز آرالاریندا بیر آندلاشما امضالاییرلار.
همن سیرالاردا، پایتخت‌ده، عباس آقا صراف‌ین سیلاحیندان آچیلان گوللـه ایله اتابک اؤلدورولور. صراف ایسه، حیدرعموغلونون الی ایله اؤلدورولور.
قره‌داغلی ستار، حاج حسن قره‌داغلی‌نین اوچونجو اوغلو، ۱۲۸۵قمری (۱۸۶۶م.) ایلده دنیایا گلدی. اونون قاجار شاه‌لاری ایله ضدیتی و اونلارین ظلم‌لرینه قارشی چیخماسی اوشاق‌لیغیندا گؤروب یاشادیقلاری ایله ایلگی‌سیز دئییلدی.
اونون بؤیوک قارداشی اسماعیل، حاکمیته دوشمان اولان فرهاد آدلی بیر قاچقینی سیغیندیریب گیزلتمک اوزوندن، هم ده واختین حاکمیتینه اعتراض ائتمه‌سی اوچون توتوقلانیب اعدام اولوندو. بو آجی اولای ستارین اوره‌یینده قاجارلار و دربارین ظلمونه قارشی کین– کدورت توخومو اکیلمه‌سینه سبب اولدو.
قره‌داغلی ستار، گنج‌لیینده دوزلوق و امانت‌دارلیغا تانینمیشدی. بو اوزدن ده مالک‌لر اؤز املاکی‌نین قوروماسینی اونا گووه‌نج‌له تاپشیریردیلار. ساوادی اولماسا دا، اولاغان اوستو ذکالی اولماسی، اونون شجاعت و اورکلی‌لییینه قاریشیب، هم ده ساواش مهارت‌لرینه بلد اولماسی، وطن‌پرورلییی و مذهبی اینانج‌لاری اونو اؤز چاغی‌نین سئچکین انسان‌لاریندان بیرینه چئویرمیشدی.
لیاخوف‌ون باشچیلیغی ایله، روس قزاق‌لاری مجلسی توپا باغلاییب تعطیله چکدیکدن سونرا حیدر عموغلو تبریزه قاییدیر و جماعتی ستارخان‌دان طرفدارلیق و حمایت ائتمه‌یه ترغیب ائله‌ییر. ستارخان محمدعلی شاهین معظم قوشونونون قارشی‌سیندا دایانیب دیره‌ندی. جماعتی ده دؤولت اوردوسونون علیهینه قالخیشماغا چاغیردی. او، باقرخان و سایر مجاهدلرله بیرلیک‌ده بیر ایل بویونجا دؤولت قوه‌لری‌نین قارشی‌سیندا مقاومت ائتدی و تبریزین محمدعلی شاهین طرفدارلاری‌نین الینه دوشمه‌سینه مانع اولدو.
او، اون بیر آی مدتینده (۲۰جمادی الاول ۱۳۲۶دن ۸ ربیع الثانی ۱۳۲۷ قمری) تبریز مجاهدلری‌نین هم ده تبریزده‌کی ائرمنی‌لر و قافقازلی‌لارین رهبرلییینی اوسته‌لندی و تبریز جماعتی‌نین ۳۵-۴۰ مین دؤولت قوشونونون قارشی‌سیندا گوجلو و سارسیدیجی دایانیشمالارینی لاییقینجه ساغلادی. اونون مبارزلیییی و شجاعتی‌نین شهرتی سینیرلاری آشدی، اوروپا و آمریکا گونده‌لیک‌لرینده اونون آدی گون آشیری چکیلیردی آرتیق.
تبریزین قوشاتماسیندان نئچه آی کئچمیشدی روس قوه‌لری، انگلیس دؤولتی و محمدعلی شاهین اولوم‌لو رأیینی آلیب سینیری آشیب تبریزه ساری یؤنه‌لدی.ستار خان و سایر مجاهدلر روس‌لارین تجاوزونو اؤن‌لمک اوچون محمدعلی شاها بو مضمون‌دا بیر تلگراف گؤندریرلر کی: شاه آتا کیمی و کوتله اونون بالاسی کیمی‌دیر. آتا- اوغول آراسیندا اینجیک‌لیک اولورسا، قونشولار اورتالیغا گیرمه‌مه‌لی‌دیرلر.
بیز بوتون ایستک‌لریمیزدن واز کئچیب شهری اعلیحضرته دئور ائدیریک. اعلیحضرت امر بویورسونلار ارزاق یولو آچیلسین و روس ارتشی‌نین اوزونه یول‌لار باغلانسین. محمدعلی شاه بو تلگرافی آلینجا، دولت قوه‌لرینه قوشاتمانی سیندیرما امری وئردی.
آنجاق روس‌لار ایره‌لی‌لمه‌یه دوام ائده‌رک تبریزه گیردیلر. ستار خان روس دؤولتینه بویون اَیمه‌ییب ۱۹۰۹ میلادی ایلی‌نین مئی آیی‌نین سون گون‌لرینده یانداشلاری ایله بیرلیک‌ده تبریزده عثمانلی کنسول‌لوغونا ملتجی اولورلار.
روس قوه‌لری تبریزدن چکیلدیکدن سونرا تبریز جماعتی یئنه ده ستار خانین رهبرلییی ایله تبریزین مستبد حاکمی رحیم خانین علیهینه قیام ائله‌ییب اونو شهر دیشی ائله‌ییرلر و قانلی ساواش باشلاییر. مجاهدلر شدت‌لی دایانیشمادا یارالانیرلار، اؤلورلر و جماعت تسلیم اولور. کربلایی علی توتوقلانیر و مرکز قوه‌لری ایله ایش بیرلییی یاپماغا، و ستارخان‌ین سیغیناجاغینی آچیقلاسین دئیه قورخونج ایشکنجه‌لره اوغراییر.
عیالی ایسه، اونون دایانیب دیره‌نمه‌سینه مانع تؤره‌تمه‌سین دئیه، اؤز- اؤزونو هلاک ائله‌ییر. نظمیه رئیسی‌نین امری ایله کربلایی علی‌نین اولادلاری دارا چکیلیر، صاباحیسی گون ده اؤزونو گولـله‌یه باغلایاراق اعدام ائدیرلر. مجاهدلر تبریزده یئنیلیرلر.
مشروطه دؤولتی تبریز مجاهدلرینی خلع سلاح ائتمک و آذربایجانی کنترلو آلتینا کئچیرمک اوچون، تجلیل مراسمی اویدورماسیله ستار خان و باقر خانی تهرانا چاغیریرلار. شنبه گونو ۷ ربیع الاول ۱۳۲۸، نوروز بایرامی‌نین آخشامی، تبریز جماعتی، شهرین بؤیوک رجالی او جمله‌دن ائرمنی یپرم خان، ستار خان و باقر خان‌لا وداع‌لاشماق اوچون کوچه‌لره تؤکولدولر. و بو ایکی مبارزی تهرانا ساری یولا سالدیلار
یول اوستو شهرلرده، میانادا، زنجان‌دا، قزوین و کرج‌ده جماعت بو ایکی مجاهدی لاییقینجه آغیرلادیلار و تهرانا چاتدیقلاریندا شهرین یاری جماعتی اونلارین پئشوازینا چیخاراق چادیرلار قوروب، طاغ‌لار بزه‌تدیریب، باهالی خالی‌لار دؤشه‌میشدیر اونلارین یولونا، چیلچیراق‌لار یاخمیشدیلار.
اونلار بیر آی بویونجا دؤولته قوناق اولدولار. سونرا اتابک باغیندا (ایندیکی روس سفارت‌لییی) یئرلشدیریلدیلر. بیر نئچه گوندن سونرا، مجلس بیر طرح اونایلادی، بو طرحه اساسا مجاهدلر و بوتون غیرنظامی ساواشجی‌لار او جمله‌دن ستار خان و آداملاری سیلاح‌لارینی تحویل وئرمه‌لی ایدیلر.
بعضی ایسته‌نمه‌ین اولای‌لار او جمله‌دن مشروطه باشچی‌لاریندان اولان مرحوم سید عبدالله بهبهانی و میرزا محمدعلی تربیت‌ین تئرور اولمالاری بو قرارا وارماغا سبب اولموشدور. لاکین سردارخانین یانداشلاری بو ایشه راضیلاشمادیلار. سایر مجاهدلرین ده ستارخانا قوشولماسی مرکزی دؤولتی هده- قورخویا سالدی. سردار اسعد ستارخانا بیر پیغام گؤندره‌رک، مجلیس‌ده‌کی آندینیزا وفالی قالین یوخسا عمومی خلع سلاحا قارشی چیخمانین عقوبتیندن قورخون، دئدی. یئنه ده ستار خان و مجاهدلری سیلاحی یئره قویماغا بویون ایمه‌دیلر.
۱ شعبان ۱۳۲۸ق.، گون اورتادان سونرا، اوچ مین نفرلیق دؤولت قوه‌لری، ستارخان‌ین تبریزده‌کی متحدی و ایندیکی نظمیه رئیسی اولان ائرمنی یپرم خانین باشچیلیغی ایله اتابک باغینی قوشاتدیلار.
و بیرنئچه پیغامدان سونرا باغا هجوم گتیریب مجاهدلرله دؤولت قوه‌لری آراسیندا ساواش باشلادی. بو ساواشدا دؤولت قوه‌لری نئچه عراده توپ و بئش یوز مسلسل قوللاناراق دؤرد ساعاتین ایچینده باغداکی‌لاردان ۳۰۰ نفرینی اؤلدوردولر. ستارخان داما طرف گئدنده بیر گولـله آیاغیندان ده‌ییب اونو یارالایاراق قاچماقدان قویدو. آز سونرا اونو توتوقلاییب صمصام‌السلطنه‌نین ائوینه آپاردیلار و هم ستار خانی هم ده قالان مجاهدلری خلع سلاح ائله‌دیلر . (۳۰رجب۱۳۲۸ق)ستارخان ۲۸ ذی الحجه ۱۳۳۲ ه.ق. (۲۵ آبان ۱۲۹۳ شمسی و ۱۶ نوامبر ۱۹۱۴ میلادی) تهران‌دا وفات ائتدی و وصیتینه رغمن اونو ری شهرینده، باغ طوطی، حضرت عبدالعظیم حسنی‌نین جواریندا قویولادیلار. او اؤلنده ۵۳ یاشیندا ایدی.
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۰۳ آذر ۱۳۹۹ ساعت ۱۲:۳۶ ب.ظ
