ساهرین حیاتینا اؤتری بیر باخیش
آغ گونئیلی
بیرینجی بولوم
آنا دیلیمیز: اؤلکهمیزین معاصیر شعرینده داها دوغروسو فارس و آذربایجان دیللرینده یارانان یئنی مضمونلو شعرین یارانماسی، یاییلماسی ساحهسینده، حبیب ساهرین بؤیوک و دهیرلی امهیی اولموشدور. ساهر، ایراندا، یئنی شعرین آتشین مودافیعهچیسی، انقلابچی، ادیب و شاعر میرزا تقیخان رفعتین تاثیری آلتیندا اولور و شعر ساحهسینده، اونون، یئنیلییه دوغرو آتدیغی آددیم لاری دا، اوستادی رفعتین زکاسینین ایشیغیندا اوز وئریر.
ساهر ایلک اؤنجه اؤز اوستادی رفعتین واسیطهسیایله و سونرا دا استانبول دا تحصیل آلدیغی زامان تورکیهنین قاباقجیل شعرینین عنعنهلرینی دریندن اؤیرهنیر و عینی زامان دا فرانسه ادبیاتینین یئنی شعریایله دریندن تانیش اولوب و اؤزو اوچون یئنی پوئتیک اوسلوبو یارادا بیلمیشدی.
ایلکین یارادیجیلیقلاریندا، رومانتیک مئیلی ساهرده گوجلو اولسادا، آنجاق گئت به گئت او رومانتیک عالمیندن آیریلاراق «آتینی مینیب گونش پارلایان و ایشیقلی رئال دونیاسینا سورور…»
???? ینجیایلینده ساهر، اؤز دوغما یوردونون؛ ائلینین باشینا گلن بلالر، مصیبتلر، قاجیعهلر، تضیقلر و ظولملر حاقیندا «قالاق ـ قالاق» اثرلر یازیب یارادیر. بو اثرلرده، ساهرین یاراتدیغی بدیعی تصویرلر، او قدهر گوجلو، قدرتلی، توتارلی و تاثیر ائدیجیدیر کی، اوخوجو دئییر بس، ساهرین یارادیجیلیغینین بیرینجی و اساس غایهسی، تکی، اؤز دوغما یوردوینان باغلی اولان موضوعلاری تصویر ائتمکدیر. آنجاق ساهرین یارادیجیلیق و صنعت دونیاسی چوخ گئنیش، اطرافلی و انگین بیر دونیادیر. اونون یارادیجیلیغینین اساس و آپاریجی غایهسی، بوتون عدالتسیزلیگه، ظولمه، قارانلیقلارا و اووهاماتدان دوغان چیرکینلیکلره قارشی دوروب، اینسانلارین خوشباختلیغی، سعادتی و آغ گونه چیخماسی اوغروندا، قلم چالماقدیر.
بو یازیدا ساهرین، پوئتیک اوسلوبلاریندان، بدیعی یارادیجیلیغیندان، رومانتیکا و لیریکاسیندان سؤز گئتمیر. بوحاقدا ادبیاتیمیزدا چالیشان، گؤرکملی تدقیقاتچیلار، تنقیدچیلر چوخ دهیرلی اثرلر یازیب و هله ده یازاجاقلار. بوردا آنجاق اونون یارادیجیلیق و صنعتکارلیق حیاتینا، چوخ قیسا و اؤتری بیر باخیشدان سؤز گئدیر.حبیب ساهر ????ینجی گونش ایلینین یاز فصلینده تبریزین سرخاب محلهسینده آنادان اولور. اوشاقلیق یاشلاریندا ایکن اونون اتاسی میر قوام، تبریزین قانلی بیر بلواسیندا اؤلدورولور و ساهرین طالعینده یئتیملیک حؤکمو یازیلیر. آتاسی اؤلندن سونرا ا ونون عائلهسی آغیر بیر یاشاییشا و کسگین چتینلیکلره معروض قالیر. بو حاقدا ساهر اؤزو بئله یازیر: »…بئش یاشیما چاتدیم کندیمیزده فیرتانا قوپدو و آتام بیر پاییز گئجهسی قوناق گئتدی، بیر داها گئری دؤنمهدی، یئتیم قالدیق…آلتیمیزا کؤهنه کئچه سالدیق، آجلیق گؤردوک، کورلوق چکدیک… بؤیودوک…«
ساهر هله رسمی تحصیل آلماق یاشینا چاتمازدان قاباق دا مکتبه گئدرمیش. دؤرد یاشیندا ایکن الفبا اؤیرنمک اوچون باجیسی ایلا بیرلیکده اونو »سردابا« مکتبخاناسیندا، بیر »ماللا باجی«یا تاپیشیریرلار. آلتی یاشیندا رسمیتحصیل آلماق اوچون اؤگئی قارداشی ایلا بیرلیک ده اونو »سید حمزه« و سونرا ایسه »حیدر تکیهسی« مکتبخاناسینا گؤندریرلرِ، داها سونرالار ساهر اؤز تحصیلینی مکتبخانالاردا یوخ یئنی اوصولایلا اداره اولونان »مدارس معتمده«، »رشدیه« مدرسه لرینده داوام ائتدیریر؛ و نهایت اورتا تحصیل دؤورنو مرحوم امیرخیزینین اداره ائتدیگی »مدرسه محمدیه« ده سونا چاتدیریر. ????ینجی ایل دیپلوم آلدیقدان سونرا، فرانسیز دیلینی مکمل اؤیرنمک اوچون Lکاتولیک لر« مدرسهسینه داخیل اولور و ? ایل همن مدرسه ده تحصیل آلیر.ساهر »مدرسه محمدیه« ده تحصیل آلدیغی زامان، بؤیوک انقلابچی شیخ محمد خیابانینین باش معاونی، گؤرکملی شاعر، ادیب وانقلابچی »میرزا تقیخان رفعت« اونون فرانسیز دیل و ادبیات معللیمی اولموشدور. جوان ساهر مرحوم رفعتین واسیطهسی ایله تورکیه ده نشر اولونان »ثروت فنون«، »ادبیات جدیده« و »رسیملیای«کیمی ادبی اجتماعی مجلهلرله تانیش اولوب و درین ماراقلا اونلاری اوخویور.
بو مجللهلرده، تورک، ادیب و شاعرلرینین او جوملهدن »توفیق فیکرت« و »جلال ساهر«ین یئنی مضمونلو و یئنی فورمالی اثرلری و شعرلری ده نشر اولونارمیش.
آدلارینی چکدیگیمیز ادیب و شاعرلرین ایچینده، جلال ساهرین صنعتکارلیق دونیاسی و ائلهجهده یئنی مضمونلو اثرلری، جوان حبیب ده داها آرتیق تاثیر بوراخیر. او، بو معنوی تاثیری اؤزونده ابدی اولاراق ساخلاسین دئیه، جلال ساهرین آدینی اؤزونه سوی آد سئچیر. بو حاقدا ساهر بئله یازیر: »من ساهرین شعرلرینی، خیالانگیز خوش آهنگ اولدوقونا گؤره چوخ بیهنردیم. من اونون معنوی تاثیرینی یاددان چیخارتمایام دئیه ساهری اؤزومه سوی آدی سئچدیم.«ساهرین، ایلک قلم تجربهلری لاپ اونون اوشاقلیق چاغلاریندا، دئملی مکتبخانالاردا درس اوخودوغو زامانلار اوز وئریبدیر. بوحاقدا، او اؤزو بئله یازیر: »یئددی یاشیمداایدیم بیر مکتبخانایا گئدهردیم. گئجهلر چیراق یاندیریب الیمه قلم آلاردیم. اؤز آنا دیلیمده شعر یازاردیم. متوسیطهنین اوچونجو کلاسیندا ایدیم فیرانسیز دیلیندن فارسجایا بیر شعر ترجمه ائلهدیم»ren« بارهسینده. سونرا شیخ محمدخیابانی نین اؤلومونه بیر مرثیه مانند بیر فارسی شعر یازدیم و مخبرالسلطنهنی اورادا نیفرین ائلهدیم…«. ساهر »کاتولیکلر« مدرسهسینده فیرانسیز دیلینین تحصیلینی یاریمچیق بوراخیر و تبریزدن کوردوستانا گئدیر و بیر آز زامان اورادا »کاک میرزا« آدی ایله ائو معلمی اولور. او سونرا یئنه ده تبریزه قاییدیر و نهایت ????ینجی ایل ده عالی تحصیل آلماق اوچون باکی- تفلیس- باتوم یولو ایلا استانبولا سفر ائدیر.
ساهر، استانبول دا »دبستان ایرانیان« آدلی بیر مدرسه ده فارس دیلی و ادبیاتینی درس دئییر. او ????ینجی ایل ده استانبول اؤنیورسیتهسی نین جغرافیا علملر بؤلومونه قبول اولونور و نها یت ????ینجی ایل ده جغرافیا علملری فاکولتهسیندن لیسانس آلیر. همان ایلده ده ساهرین »جغرافیای طبیعی آذربایجان ایران« آدلی لیسانسلیق تئزی کیتابی »تورکیات« انیستیتوسو طرفیندن نشر اولونور.
ساهر، استانبول دا یاشادیغی زامان اؤز ادبی بیلیگینی، تورک و فرانسیزجا، دهیرلی، ادبی اثرلرین مطالعهسی ایله ایمکانی قدهر زنگینلشدیره بیلیر. دئمک اولارکی استانبولدا، ساهرین ادبی فعالیتی اولمویوبدور. او بوحاقدا، بئله یازیر: »…شاعرلیک مرضیندن یاخامی بوراخدیم…آنجاق اورادا ایکی دانا غزل دئمیشم کی استانبول تورکجهسیندهدیر…«
ساهر ? ایل استانبولدا قالدیقدان سونرا ????ینجی ایل ده، باتوم – تفلیس یول ایلا باکییا گئدیر. بیر آز اورادا قالدیقدان سونرا نهایت باکی دان بندر انزلییه و اوردان دا تهرانا گئدیر. ساهر تهران دا معارف ادارهسینده معللیم یازیلیر و ????ینجی ایلده زنجانا گؤندریلیر. او زنجاندا جغرافیا معللیمی وظیفهسینده تدریسله مشغول اولور. ????ینجی ایلده معارف ناظیرلیگی ساهرین »جغرافیای خمسه« آدلی کیتابینی زنجاندا نشر ائتدیریر.
مولفین بوکیتابی مکافاتا لایق گؤرونور. درس کلاسلاریندا اوشاقلارا اؤز آنا دیللرینده درس دئمهگی، اونلارینان اؤز آنا دیللرینده دانیشماسی و وئریلن تذکورلری سایماماسی سبب اولورکی ساهری زنجاندان مازندرانا سورگون ائتسینلر. ساهر مازندراندا »مالاریا« خستهلیگینه توتولور و یئنیدن تهرانا قایتماغا مجبور اولور.
»مالاریا« خستهلیگی ساهرین جانیندان چیخیب – چیخمامیش او تهراندان قزوینه گوندهریلیر. ساهر اوردا دا چوخ قالا بیلمیر و نهایت قزویندن تبریزه گؤندهریلیر. آردی وار
نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۶ مرداد ۱۳۹۴ ساعت ۳:۳۹ ق.ظ