گروه اجتماعی: یک پژوهشگر تحولات جمعیت با اشاره به پدیده عجیب “سالمندان سرِراهی” گفت: با ادامه سالمندی جمعیت حداکثر از دهه آینده با این پدیده‌ روبرو خواهیم بود، یعنی سالمندانی که حمایت خانوادگی و اجتماعی ندارند و از طرف بستگان رها و طرد می‌شوند!
صالح قاسمی با اشاره به پدیده “سالمندان سرِراهی” به عنوان یکی از نتایج سالمندی جمعیت اظهار کرد: در رابطه با سالخوردگی جمعیت نکات زیادی مطرح شده است اما باید توجه کنیم که موضوع سالمندی از دو حیث قابل بررسی است، یکی از آنها، حیث فردی و بیولوژیک است.
وی ادامه داد: سالمندی از نظر بیولوژیک نه تنها مذموم نیست بلکه یک روند طبیعی از عمر انسان است، سالمندان بسیار قابل تکریم و احترام هستند و معارف ما هم نسبت به سالمندان توصیه‌های روشنی دارد، بر این اساس حضور سالمندان در خانواده‌ها نور و برکت به همراه می‌آورد و سالمندی بخش اجتناب‌‌ناپذیری از عمر همه انسان‌هاست.
این پژوهشگر تحولات جمعیت ایران و جهان تصریح کرد: اما نگاه ما در حال حاضر به سالمندیِ جمعیت به معنای نسبت سالخوردگان در یک کشور است؛ براساس تعریف “سازمان جهانی بهداشت” سنین بالای ۶۰ سال را سالخورده می‌نامیم؛ این سنین پیامدهایی دارد که در حوزه‌های مختلف قابل بررسی است، پیامدهای سالمندی جمعیت در حوزه اقتصاد شاید مهمترین پیامد باشد.
اینکه نیروی کار کشور به صورت جدی کاهش پیدا خواهد کرد و وقتی نیروی کار کاهش پیدا کند ما نیازمند نیروی کار خارجی خواهیم بود، کما اینکه در حال حاضر هم در بعضی از اصناف و کارها اگر نیروی کار خارجی نداشته باشیم، دچار مشکل می‌شویم!
وی افزود: ورود نیروی کار خارجی باعث ورود فرهنگ‌های مختلف به کشور می‌شود و لذا حضور تعداد زیادی نیروی کار خارجی، در کشور گسست فرهنگی ایجاد می‌کند و به چندگانگی فرهنگی منجر می‌شود؛ این مسئله مشکلات فرهنگی زیادی را به دنبال دارد، ضمن اینکه بحث‌هایی مثل کاهش ضریب امنیتی در شهرهای کوچک و بزرگ آسیب دیگر این پدیده است. قاسمی خاطرنشان کرد:‌ علاوه بر این حضور نیروی کار خارجی باعث خروج ارز از کشور می‌شود، از این جهت نیز سالمندی جمعیت به معنای افزایش فشار اقتصادی بر روی اقشار مختلف جامعه است، به این معنی که اگر امروز ۹ نفر در سنین کار و فعالیت داریم که شاغلند و هزینه‌های بیمه و مالیات را پرداخت می‌کنند تا حقوق یک سالمند بازنشسته تامین شود؛ تا سه دهه آینده ساختار جمعیت ما به گونه‌ای می‌شود که هر سه نفر باید تامین هزینه و مخارج یک سالمند را برعهده بگیرند!
نویسنده مجموعه کتاب‌های “جنگ جهانی جمعیت” متذکر شد: از این حیث نیز فشار اقتصادی بر روی جامعه افزایش می‌یابد، سن بازنشستگی بالا می‌رود و میزان بیمه و مالیات نیز افزایش پیدا می‌کند؛ به این ترتیب ساختارهای اقتصادی به شدت متاثر از سالخوردگی جمعیت خواهد بود، بر اثر کاهش جمعیت رونق اقتصادی و تولید ناخالص ملی کشور نیز کاهش پیدا می‌کند؛ به این معنی که کشور به واردات بیشتری نیاز خواهد داشت و ما به یک وارد کننده بزرگ در منطقه تبدیل می‌شویم!
وی افزود: در کنار اینها هزینه‌هایی هم متوجه شبکه بهداشت و درمان می‌شود که بسیار جدی خواهد بود؛ مطالعات ما می‌گوید یک سالمند ۴ تا ۴٫۵ برابر یک جوان هزینه درمان دارند، وقتی یک سوم جمعیت یک کشور سالمند باشند فشار بر شبکه بهداشت و درمان به شکل قابل توجه‌ای افزایش پیدا می‌کند؛ همینطور کاهش ضریب امنیت ملی و قدرت دفاعی یک کشور نیز با سالمندی یک سوم جمعیت تضعیف می‌شود. قاسمی اضافه کرد: اما در حوزه اجتماعی اتفاقات پیچیده‌ای خواهد افتاد!
چیزی شبیه “انقلاب خانواده” در غرب؛ پیش‌بینی ما این است با توجه به اینکه ساختار حمایت اجتماعی و به طور مشخص تامین اجتماعی تضعیف شده و فشار بر روی آن زیاد است، کشور با تعداد زیادی از سالمندان روبه‌رو خواهد بود که نمی‌توانند تحت حمایت بیمه‌ها و سازمانهای حمایتی اجتماعی مثل تامین اجتماعی قرار بگیرند، زیرا این سازمان‌ها حتی در حال حاضر جزو بدهکارترین سازمان‌ها هستند و تا دو دهه آینده اگر ورشکست نشوند به شدت تضعیف خواهند شد!
این پژوهشگر تحولات جمعیتی ادامه داد: پس ما نسلی از سالمندان را خواهیم داشت که نه حمایت اجتماعی دارند و نه حمایت خانوادگی! چرا که با الگوی تک فرزندی، بی‌فرزندی، و به طور کل کم فرزندگی، زوج‌ها خودشان را از حمایت‌های دوره سالمندی محروم می‌کنند؛ به این ترتیب فکر می‌کنیم که یکی از پیامدهای جدی که باید از الان در حوزه پدیده‌های اجتماعی به آن فکر شود، موضوع سالمندان سرراهی است!
وی تصریح کرد: “سالمندان سرِراهی” پدیده عجیب و مهمی است که می‌تواند تاثیرات بسیار زیادی بر ساختار ارزشی کشور بگذارد؛ به جای “فرزندان سرِراهی” که سال‌ها قبل بعضاً شاهد آن بودیم، طی سال‌های آینده و حداکثر از دهه آینده با این پدیده‌ روبرو خواهیم بود؛ یعنی سالمندانی که حمایت خانوادگی و اجتماعی ندارند و از طرف بستگان باقی مانده‌شان رها و طرد می‌شوند!
نویسنده مجموعه کتاب‌های”جنگ جهانی جمعیت”خاطرنشان کرد: ما این قشر جدید جمعیتی را “سالمندان رها شده یا سرِراهی” می‌نامیم که فشار مضاعفی بر روی جامعه خواهند داشت تأمین مخارج آنها بسیار سنگین خواهد بود و تنها یکسری از خیریه‌ها قسمت محدودی از آن را برعهده گرفته و مدیریت می‌کنند.
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از تسنیم، قاسمی یادآور شد: باید همه نهادهایی را که در رابطه با سیاست‌های جمعیتی کشور مسئول هستند، پاسخگو کنیم و با مطالبه جدی و همگانی آنها را مجبور کنیم که به وظایف خودشان عمل کنند و همینطور خودمان به فکر آینده خودمان باشیم؛ امیدواریم اینطور نشود که پدیده “سالمندی سرِراهی” که امروزه بسیاری از کشورها به آن گرفتار شدند در ایران هم رایج شود؛ اگرچه پیش‌بینی‌های ما این است که حداکثر از دهه آینده با این پدیده روبرو خواهیم بود!