- آراز آذربایجان – روزنامه خبری آذربایجان غربی - http://www.araznews.ir -

زدودن گرد فقر تنها راه سامان کودکان کار

Posted By admin On مهر ۱۱, ۱۳۹۶ @ ۸:۱۹ ب.ظ In اجتماعی | No Comments

فرشته ذبیحیان
گروه جامعه: چهارراه و پیاده روها مدرسه کودکانی است که بار مشکلات زندگی، آنان را از پشت نیمکت های مدرسه به خیابان کشانده و به جای کتاب و قلم، فال و گل به دستشان داده است؛ کودکانی که زودتر از سن معمول با واژه کار و پول آشنا شده و رنج فقر را بر شانه های کوچک خود می کشند.
سال ها است کودکیِ خود را پشت چراغ قرمزها در اسپنددانی که در دست می چرخانند، دود می کنند. گل محبت به دیگران می فروشند بی آنکه دست محبتی بر سرشان کشیده باشند. زودتر از آنچه که باید، با مفهوم فقر و نداری آشنا شده و بار معیشت بر دوششان نهاده شده است. کودکان کار و مساله ساماندهی آنان طی روزهای گذشته به شکلی ویژه در عنوان خبرهای اجتماعی رسانه های کشور جای گرفت. اجرای طرح ساماندهی و جذب کودکان کار و خیابان از چندی پیش در پایتخت کلید خورده است. این طرح موافقت و مخالفت هایی به همراه داشته است. »علی ربیعی« وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی نخستین مخالف این طرح بود. وی در توییتی اعلام کرد: با برخورد قهری و سلبی با کودکان مخالفم. کودکان کار و خیابان و آسیب دیده عائله ما هستند. حمایت اجتماعی از کودکان کار و خیابان را با جدیت پیگیری می کنم. این طرح که با همکاری سه سازمان بهزیستی، شهرداری و فرمانداری در حال اجرا است، تا ماه های آینده به سایر کلانشهرهای کشور توسعه خواهد یافت؛ طرحی که عده‌ ای آن را باعث کاهش دغدغه کودکان کار و خیابان می دانند و برخی بر این باورند که اجرای آن مشکلات این کودکان را عمیق تر خواهد ساخت.
بر پایه این طرح، همه کودکان کار و خیابان، از سطح شهر جمع آوری و ساماندهی خواهند شد. شناسایی خانواده ها، تشکیل پرونده و ارایه خدمات مددکاری با همکاری سازمان های مردم نهاد نیز گام دیگر پس از جذب کودکان کار خواهد بود. بررسی شرایط خانوادگی کودکان مهمترین مرحله از این طرح است چراکه هریک دارای شرایط متفاوتی هستند. عده ای از والدین بخاطر سودجویی، کودک را به کار اجباری مجبور می کنند و برخی به دلیل اعتیاد شدید پدر. فوت سرپرست خانواده، ازکارافتادگی یا بیماری نیز از دیگر دلایل کار اجباری این کودکان است. از نگاه سازمان بهزیستی هرکدام از این شرایط نیاز به مداخلات خاص خود دارد. وظیفه تامین و تجهیز محل نگهداری کودکان کار نیز بر عهده شهرداری نهاده شده است که در اختیار سازمان بهزیستی قرار می گیرد. به عبارتی تصمیم اداره مستقیم یا واگذاری آن به سازمان های مردم نهاد بر عهده بهزیستی خواهد بود. به دلیل بدسرپرست بودن بسیاری از این کودکان، قوه قضاییه وارد عمل شده و در صورت تکرار تخلفات از سوی خانواده، سرپرستی کودک به مراکز بهزیستی واگذار و حضانت کودک از خانواده سلب خواهد شد.
در حالی که برای کودکانی که دارای سرپرست بیمار یا ازکارافتاده هستند، اقدام های حمایتی اعمال خواهد شد. بر پایه آمارهای سازمان بهزیستی کشور، بیش از نیمی از کودکان کار، غیرایرانی هستند که در این صورت، همکاری وزارت امور خارجه کشور لازم است تا چاره ای برای آن اندیشیده شود. با وجود این، سازمان بهزیستی بر حمایت از این کودکان نیز تاکید کرده است. همکاری با نیروی انتظامی درجهت شناسایی و انحلال باندهای کار کودکان و نیز وزارت آموزش و پرورش برای رسیدگی به وضعیت تحصیلی آنان و بازگشت به چرخه تحصیل از دیگر سیاست های اجرایی در این طرح خواهد بود. ارایه خدمات آموزشی، بهداشتی، غذایی و ایجاد تعاونی مشاغل خدماتی از برنامه های اصلی این طرح برای کودکان کار است. از زمان اجرای طرح ساماندهی و جذب کودکان کار تاکنون مخالفت های بسیاری از سوی برخی مسئولان و فعالان حقوق کودک صورت گرفته است. در یکی از تازه ترین اعتراض ها بیش از ۳۰۰ فعال مدنی نامه ای سرگشاده در حمایت از این کودکان امضا کردند. شماری از فعالان مدنی و اجتماعی می گویند که این طرح تنها باعث پاکسازی و زیباسازی فضای شهری خواهد شد و گره ای از رنج کودکان کار باز نخواهد کرد. کاربران فضای مجازی نیز در روزهای گذشته با هشتگ »کودک دستگیر نشود« به اعتراض علیه این طرح پرداختند.
افکار عمومی از این اقدام به عنوان »دستگیری« کودکان یاد کردند و آن را مصداق کودک آزاری دانستند که هیچ مشکلی از کودکان کار را حل نخواهد کرد. »سعید مدنی« فعال اجتماعی مخالفت شدید خود را با این طرح ابراز کرد و گفت: شکل جمع‌ آوری این کودکان در قالب یک طرح ضربتی، خیلی زیاد اگر نگوییم تا حد معقولی غیر انسانی است؛ این‌که کودکان را از سطح خیابان وکوچه و بازار جمع کنند ببرند در یک مرکز و برای رهایی آن‌ها شرط و شروطی بگذارند. به گفته وی، به نظر می رسد مشکل فقط در خیابانی بودن بچه است و این شامل هم کودکان ایرانی و هم خارجی می ‌شود.
یعنی اگر همین کودکان در خانه گرسنه بمانند یا در کارگاه‌ ها استثمار مضاعف شوند و از آن‌ها سوء‌استفاده شود کسی نگرانی نخواهد داشت. منطق این نوع برخورد مثل همیشه پاک‌ کردن صورت ‌مسئله از خیابان ‌ها است که بارها نقد شده و همه می‌ دانیم که موقتی و ناپایدار و آسیب ‌زا است. ابهام های موجود در نحوه ادامه این طرح در بلندمدت، باعث شده تا همچنان که اشاره شد برخی اظهار دارند، ساماندهی کودکان به شکل کنونی تنها به دنبال پاک کردن صورت مساله است. این در حالی است که حل ریشه ای این معضل دارای ابعاد گسترده تری است.
زمانی که ارایه تسهیلاتی برای کار کودکان به منزله پذیرش این معضل است، گاهی ممکن است چاره جویی ها به تغییر ماهیت یا تقویت مافیای فعال در حوزه کودکان بیانجامد. بدون تکلیف ماندن کودکان بدون شناسنامه که تعداد آنان در میان کودکان کار کم نیست و اتباع بیگانه ای که حضورشان در کشور غیرقانونی است از دیگر موضوعات پرسش مخالفان است. در روزهای گذشته ادعاهای بسیاری درباره سرنوشت کودکانی مطرح شد که تاکنون والدین آنان شناسایی نشده یا مراجعه نکرده اند. تجربه های ناموفق طرح هایی از این دست بر مخالفت ها با آن دامن زد تا جایی که برخی از دور باطل این طرح سخن گفتند. در این زمینه «فاطمه دانشور» می گوید: تا زمانی که در حوزه کودکان کار بانک اطلاعاتی و دیتای کودکان را نداشته باشیم نمی‌ توانیم راجع آنها تصمیم درستی بگیریم. این مدل طرح جمع ‌آوری کودکان کار هیجانی است. لزوم فراهم ساختن زیرساخت ها برای جمع آوری این کودکان و دوری از به کارگرفتن شیوه انتظامی از موارد تاکیدی وی است. از نگاه وی، کودکان کار برای تأمین درآمد خانواده ‌هایشان مجبور به کار می ‌شوند البته برخی از این کودکان به صورت شبکه‌ ای و سازماندهی شده حتی به توزیع مواد اقدام می‌ کنند که باید شناسایی شده و این مشکل به صورت ریشه‌ ای حل شود نه اینکه سازمان بهزیستی به دستگیری آنها اقدام کند. زدودن گرد فقر از زندگی کودکان کار از دیگر دغدغه های فعالان حقوق کودک در رابطه با این طرح است. آنان این پرسش را مطرح می سازند که آیا مسئولان فکری هم برای فقر این خانواده ها کرده اند؟
بسیاری از فعالان حقوق کودکان و آسیب شناسان اجتماعی به مسئولان توصیه می کنند که به جای اجرای برنامه‌ های ضربتی و کارشناسی نشده، به دنبال برنامه های بلندمدت و مدبرانه در جهت بهبود وضعیت کودکان کار و خانواده هایشان باشند.
آمار رسمی از تعداد کودکان کار وجود ندارد اما آمارهای غیررسمی گویای وجود دست کم دو میلیون کودک کار در ایران است. ساماندهی کودکان کار که به دلیل تعداد بالای آنان در شهرهای بزرگ به ویژه تهران، به یک آسیب جدی مبدل شده، بارها در دستور کار سازمان های مختلف قرار گرفته است. این بار نیز برخی مسئولان با دفاع از این اقدام، این طرح را راهی برای مهار آسیب کودکان کار عنوان کردند. مسئولان در پاسخ به مخالفان طرح ساماندهی، از وجود باندهای تکدی گری و مافیای گدایی سخن می گویند که با سوء استفاده از احساسات مردمی و تطمیع سرپرستان کودکان کار، آنان را به چنین کارهای می گمارند. در همین پیوند، »سیدحسن موسوی چلک« رییس انجمن مددکاران ایران، در خصوص نحوه ساماندهی کودکان کار و پیامدهای آن گفت: به شرط بررسی دقیق و اجرای درست و علمی، افزایش حمایت ‌های اجتماعی از کودکان کار می ‌تواند اوضاع رفاهی آنها را بهبود بخشد. رفع فقر از خانواده ها از دیگر اهداف این طرح اعلام شده که منجر به کاهش تعداد کودکان کار خواهد شد زیرا دلیل عمده خانواده ها برای گماشتن کودکان به کسب درآمد از طریق مشاغل کاذب و زیرزمینی، فقر و دشواری های اقتصادی است. حمایت اجتماعی از این قشر و بهبود وضعیت بهداشتی، آموزشی و یادگیری مهارت از دیگر دفاعیات مطرح شده در ارتباط با این طرح است. مجریان این طرح همچنان که بیان شد با هشدار در زمینه فعالیت مافیای تکدی گری در کشور، جذب کودکان را عامل شناسایی و ازهم پاشیدگی این باندها عنوان می کنند.
»رضا قدیمی« ضمن اشاره به این موضوع شایعه ضرب و شتم این کودکان را که در برخی رسانه ها مطرح شد، رد و عنوان کرد: این داستان ‌ها فضاسازی همان باندهای مافیایی تکدی گری است که دوست ندارند منبع درآمد جدیدشان یعنی این کودکان معصوم از دست‌ شان بروند. در حالی که ساعت ‌ها کارشناسی برای این طرح در ماه‌ های گذشته انجام شده است و فرایند جذب به صورت کاملاً علمی و کارشناسی انجام می‌شود تا خدای نکرده این کودکان در این سنین پایین دچار آسیب‌ های روحی نشوند. بنا بر اعلان مجریان، پس از جذب کودکان از کف خیابان، آنان به مرکز غربالگری فرستاده می‌ شوند و خانواده‌ های آنان فراخوانده خواهند شد. از این والدین تعهد گرفته می ‌شود که کودکان‌ شان دوباره به این حرفه بازنگردند. اگر کودکان اتباع بیگانه غیرمجاز باشند نیز مسیر دیگری برای آنها طی خواهد شد.
از آنجایی که بسیاری از این کودکان والدین مشخصی نداشته و مجبورند شب ها را در پارک و خیابان ها به صبح برسانند، در معرض انواع آسیب های جنسی و جسمی قرار می گیرند. مدافعان این طرح می‌ گویند که نمی‌ توان کودکان را در خیابان رها کرده و آنان را به حال خود بگذاریم. قرار است وضعیت کودکانی که از طرف خانواده یا باندهای تکدی ‌گری، مجبور به سپری کردن روز و شب های خود در خیابان هستند، مشخص شود؛ چه این کودکان ایرانی باشند چه غیرایرانی. با وجود این دفاعیات، منتقدان همچنان می گویند سال‌ها شاهد برنامه های گوناگون در ارتباط با ساماندهی و جمع آوری کودکان کار از سطح شهرها بوده ایم اما هیچ یک از باعث حل کامل این معضل نشده و تنها چون مُسکنی موقتی عمل کرده است. در این زمینه، رفع فقر معیشتی و فرهنگی در خانواده کودکان کار و خیابان، نظارت جدی تر بر حق تحصیل و حضور آنان در مدرسه، رفع خلاءهای قانونی در سرپرستی، حمایت از نهادهای غیردولتی حامی حقوق کودکان کار و توزیع عادلانه ثروت میان خانواده ‌های ایرانی و مبارزه جدی با فقر، راهکارهای کارآمد و پایه ‌ای در حل آسیب این کودکان خواهد بود.


Article printed from آراز آذربایجان – روزنامه خبری آذربایجان غربی: http://www.araznews.ir

URL to article: http://www.araznews.ir/%d8%b2%d8%af%d9%88%d8%af%d9%86-%da%af%d8%b1%d8%af-%d9%81%d9%82%d8%b1-%d8%aa%d9%86%d9%87%d8%a7-%d8%b1%d8%a7%d9%87-%d8%b3%d8%a7%d9%85%d8%a7%d9%86-%da%a9%d9%88%d8%af%da%a9%d8%a7%d9%86-%da%a9%d8%a7%d8%b1/

Copyright © 2013 آراز آذربایجان - روزنامه خبری آذربایجان غربی. All rights reserved.