روزگار غمبار چی‌چست

گروه اجتماعی:نگرانی و دغدغه اصلی کارشناسان و اعضای کارگروه نجات دریاچه ارومیه هم‌اکنون حفظ سلامتی مردم مناطق اطراف دریاچه است که گردوغبار نمک چندسالی است آرام و بی‌صدا در عمق وجودشان خزیده و سلامت آنها را نشانه رفته است.
نزدیک دو دهه است، اساتید دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی، محققان و کارشناسان حوزه مسائل زیست محیطی و آب و در راس آنها دستگاه‌های ذیربط، مسئولان و دست‌اندرکاران برای احیا و نجات دریاچه ارومیه تلاش می‌کنند، اما تا به امروز به هیچ سرانجامی نرسیده است؟بر همین اساس با وجود این همه اما و اگرهایی که در خصوص طرح نجات دریاچه ارومیه در طول نزدیک دو دهه به ویژه دو سال گذشته نخستین مصوبه دولت تدبیر و امید مطرح شده و می‌شود ولی متاسفانه تاکنون هیچ اقدام علمی و عملی برای بهبود وضعیت و نجات این دریاچه صورت نگرفته است و طرح‌هایی هم که در این زمینه مطرح شده و می‌شود، عمدتا بلند مدت بوده و به عقیده کارشناسان این عرصه زمانی به نتیجه خواهد رسید، که دیگر چیزی از»دومین دریاچه شور جهان« باقی نمانده باشد. برخی متخصصان بر این باورند، که دریاچه ارومیه تنها دریاچه‌ای است که شانس احیا دارد.
* ضیافتی برای احیای چی‌چست، به نام مردم، اما به کام چه کسی؟
از این رو، علت عدم موفقیت، دستگاه‌های ذیربط، کارشناسان و مسئولان در خصوص احیای دریاچه ارومیه بعد از گذشت نزدیک به دو دهه این مسئله را بهانه قرار داده‌ایم، تا اینکه در گزارش و تحلیلی ضمن طرح دیدگاه و نظرات مسئولان و کارشناسان در این ارتباط؛ در ادامه گزارش در کنکاشی به بررسی علل خشکی و تهدیدات احتمالی این دریاچه می‌پردازیم.
به هر حال، طرح نجات دریاچه ارومیه این روزها به دلیل تأثیرات زیست محیطی خشک شدن آن که در فهرست ذخایر زیستی جهان ثبت شده، به نوعی این روزها به یک موضوع بین‌المللی تبدیل شده است، ولی با این وجود تا به امروز هنوز راهکارهای ویژه و عملیاتی ارائه شده، از سوی دستگاه‌های متولی، کارشناسان و مسئولان برای حل مشکل این دریاچه به نتیجه مطلوب و مورد پسند مردم این منطقه نرسیده است.
* تلخند به نگین فیروزه‌ای ایران
در واقع، هنوز سئوالات بی‌شماری در این خصوص مطرح است و این‌که کارشناسان و مسئولان چه نسخه‌ای را برای نجات دریاچه ارومیه پیچیدند؟ آیا این دریاچه به سرنوشت دریاچه آرال دچار خواهد شد؟ و اینکه با همت و تلاش مسئولان و دستگاه‌های ذیربط، دوباره به روز اول خویش باز خواهد گشت و یا اینکه باید دوباره منتظر روزهای بحرانی آن بود؛ که به یقین می‌توان در آینده نزدیک، در قاب تصویر چی‌چست آن را مشاهده کرد؟!
* بخت شوری دریاچه ارومیه
استاندار آذربایجان‌شرقی، در این ارتباط با تاکید بر اینکه نگاه دولت یازدهم به بحث احیای دریاچه ارومیه، نگاه علمی، فرهنگی و اجتماعی است، می‌گوید: »احیای دریاچه ارومیه یک کار واجب و ضروری است نه یک پروژه تشریفاتی، و در این ارتباط نیز تا زمانی که مردم اراده نکنند این هدف تحقق نمی‌یابد و این موضوع باید به یک باور عمومی تبدیل شود«.
اسماعیل جبارزاده، در ادامه با اشاره به اینکه دولت و شخص رئیس جمهور اعلام کرده‌اند که هیچ محدودیتی برای احیای دریاچه ارومیه ندارند، اما آمادگی دولت به تنهایی کافی نیست و باید مردم نیز اراده کنند، اضافه می‌کند:» اطمینان دارم با همراهی مردم و تلاش و همت تشکل‌های دوستدار محیط زیست و اجرای برنامه‌های مصوب، دریاچه ارومیه در زمان‌بندی تعیین شده به تراز اکولوژیک خود خواهد رسید«.
دبیر کارگروه ملی احیای دریاچه ارومیه نیز با اشاره به این که ۱۸ درصد از کاهش آب دریاچه ارومیه مربوط به کاهش بارندگی است، معتقد است: »حق‌آبه دریاچه را طی سال‌های گذشته قطع کرده‌ایم و امروز باید آن را پس بدهیم«.
* چی‌چست همچنان تشنه است
عیسی کلانتری، با تاکید بر اینکه عمق دریاچه ۶ متر بود و به سادگی می‌توان خشک شدن آن را ظرف ۹ سال محاسبه کرد، بنابراین حق آبه این دریاچه را تحت هر شرایطی باید به آن پس بدهیم و این موضوع دل بخواهی نیست، می‌افزاید: »ما الان ۴٫۷ میلیارد مترمکعب آب ورودی داریم، که ۵۰۰ میلیون مترمکعب آن در شهرها و بخش صنعت و ۴٫۲ میلیارد متر مکعب آن در بخش کشاورزی مصرف می‌شود و در این زمینه همچنین طبق اعلام وزارت نیرو ۲ میلیارد و ۵۶۷ میلیون متر مکعب حق آبه زیست محیطی دریاچه ارومیه است، که در زمان حاضر حدود ۶۰۰ میلیون مترمکعب آب وارد دریاچه می‌شود«.
کلانتری در ادامه صحبت‌های خود اعلام کرد: در ۳ ماهه آخر سال گذشته حدود ۴۵۰ میلیارد تومان بودجه برای احیای دریاچه تخصیص یافت و این درحالی است که کل بودجه عمرانی استان آذربایجان‌شرقی به ۳۰۰ میلیارد تومان هم نمی‌رسید.وی با بیان اینکه بین ستاد احیا و دولتی‌ها فاصله افتاده و کارهای روزمره خود را بدون توجه به بحران حاضر انجام می‌دهند؛ اضافه کرد: امسال یک هزار و ۹۵۰ میلیارد تومان برای احیا تخصص دادند اما اگر نتوانیم مردم را به همکاری بطلبیم و مدیران توجیه نشده باشند که باید همه تلاش خود را انجام دهند راه به جایی نخواهیم برد.سعید شبستری، معاون سیاسی و امنیتی استاندار آذربایجان‌شرقی هم در این ارتباط با بیان اینکه عملکرد ستاد احیای دریاچه ارومیه در سایه توجه ویژه دولت و تلاش دست‌اندرکاران، قابل توجه است، اما این دستاورد کمتر به مردم بازگو می‌شود، می‌گوید: »اجرای تصمیمات ستاد احیای دریاچه ارومیه نیز نیازمند همراهی و مشارکت مردمی است و این همراهی در سایه اطلاع‌رسانی محقق می‌شود و همچنین تدارک زیرساخت‌های فرهنگی و اجتماعی قبل از انجام هر اقدامی ضروری است«.
این مسئول ابراز داشت: معضلات اجتماعی حاصل از مهاجرت یک و نیم میلیون نفر در زمان جنگ تحمیلی هنوز که هنوز است در اذهان مردم باقی است و اگر دریاچه خشک شود حدود ۴میلیون نفر مجبور می‌شوند خانه و کاشانه خود را رها کرده و مهاجرت کنند و معلوم نیست این تعداد کجا باید بروند، چگونه بروند و چه مصیبت‌هایی به بار خواهد آمد.
* چی‌چست، خاطراتش را از دست می‌دهد
محمدصادق پورمهدی، معاون عمرانی استاندار آذربایجان‌شرقی نیز در این زمینه با بیان این که ۸۰ میلیارد تومان اعتبار برای اجرای طرح‌های احیای دریاچه ارومیه به این استان اختصاص یافته است می‌گوید: »تاکنون ۴۰ میلیارد تومان از این اعتبار تخصیص یافته است، که برای اجرای هرچه بهتر برنامه‌ها، مابقی اعتبارات نیز باید پرداخت شود و در این خصوص هم برنامه‌های احیای دریاچه شامل آزادسازی آب‌های پشت سدها، لای‌روبی رودخانه‌های منتهی به دریاچه و پر کردن چاه‌های غیرمجاز با تخصیص اعتبارات لازم به نحو احسن انجام می‌گیرد«
داور نامدار، مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری آذربایجان‌شرقی هم با تاکید بر اینکه در بیش از یک هزار و ۵۰ هکتار از اراضی حاشیه دریاچه‌ارومیه طرح نهال‌کاری و بوته‌کاری با موفقیت انجام شده و برنامه‌های توسعه آن قرار است، به گزارش فارس ،طرح‌های نهال‌کاری در ۲۴۰ هزار هکتار، بوته‌کاری در ۲ هزار هکتار و مدیریت چرا در بیش از ۲۴ هزار هکتار از اراضی حاشیه دریاچه ارومیه امسال و سال آینده در تمام حوزه‌های حاشیه دریاچه ادامه یابد، می‌گوید: برای اجرای طرح‌های مذکور هشت میلیارد تومان از محل اعتبارات احیای دریاچه ارومیه تخصیص یافته و برای ادامه عملیات اجرایی هم امسال بیش از ۱۵ میلیارد تومان پیش‌بینی شده است.