رسانه ها در رفع خشونت از جامعه نقش پررنگی دارند

رسانه ها در رفع خشونت از جامعه نقش پررنگی دارند

حنانه شفیعی
گروه جامعه : برخی از آمارها و ارقام از نابردباری و ناشکیبایی در میان برخی اقشار جامعه حکایت می کند و این موضوع باعث رشد آسیب های اجتماعی شده است.
روزگاری فرهنگ مردم ما مبتنی بر»گر صبر کنی ز غوره حلوا سازی« بود و در دین مبین اسلام نیز همواره در آیات و روایات به صابران نوید پاداش های دنیوی و اخروی داده شده است.
همچنین در میان شیعیان انتظار برای فرج حضرت ولی عصر عجل الله به صورت فرهنگ انتظار متبلور است. اما چه شده است که با وجود پایه های غنی فرهنگ اسلامی و ایرانی این مرز و بوم، برخی افراد ناشکیبا شده اند و سر ناسازگاری دارند؟
آمارها و ارقام موجود حاکی از نابردباری و ناشکیبایی در میان برخی اقشار جامعه است و این موضوع باعث رشد پی در پی آسیب های اجتماعی شده است. این معضل اجتماعی اکنون نمودهایی در سطح زندگی فرد دارد که منجر به فروپاشی نهاد خانواده و طلاق می شود و در سطح اجتماعی نیز به صورت بروز خشونت و نزاع و درگیری های اجتماعی و وقوع جرایم عمدی و غیرعمدی در جامعه بروز پیدا می کند.
کارشناسان می گویند تبادلات گسترده در فضای شبکه های اجتماعی و بازتاب رسانه ای اطلاعات در مورد خشونت ها را بیشتر منعکس می کند و رسانه ها در تورم ادراک مردم از خشونت، نقش پررنگی دارند.
واقعیت این است که ایران درحال نو شدن است و به تعبیری در حال گذار از سنت های کهن به سنت های جدید است و ممکن است در زیر چرخ دنده های این گذار برخی از ارزش ها و هنجارهای اجتماعی خرد شود و نتیجه آن رشد نگران کننده آسیب های اجتماعی در جامعه خواهد بود.
بر پایه گزارش سازمان پزشکی قانونی کشور که در ۵ آبان ماه منتشر شد،‌ در نیمه نخست سال جاری ۳۱۵ هزار و ۸۶۲ تن به دلیل صدمات ناشی از نزاع به مراکز پزشکی قانونی مراجعه کردند و در این مدت استان های تهران با ۵۵ هزار و ۲۴۴ خراسان رضوی با ۲۶ هزار و ۸۱ و اصفهان با ۲۳ هزار و ۲۵ تن بیشترین و استان های ایلام با یکهزار و ۹۲۴، خراسان جنوبی با دو هزار و ۲۳ و سمنان با دو هزار و ۳۹۴ تن، کمترین آمار مراجعه کنندگان نزاع را داشته اند.
از سویی دیگر رئیس سازمان ثبت احوال کشور از ثبت ۱۰۲ هزار و ۸۱ رویداد طلاق در هفت ماهه سال جاری خبر داده که نسبت ازدواج به طلاق در کشور چهار و چهار دهم ( ثبت یک طلاق در مقابل هر چهار و چهار ازدواج ثبت شده) و میانگین سن طلاق در مردان ۳۶ سال و در زنان ۳۱ سال عنوان شده است.
در این میان، میانگین طول مدت زندگی مشترک در طلاق های ثبت شده هشت و نیم سال بوده که ۱۱ و سه دهم درصد زوج ها دوام زندگی کمتر از یک سال داشته اند و در مجموع ۴۵ و پنج دهم درصد طلاق ها مربوط به پنج سال اول زندگی مشترک بوده است.
در این راستا، گفت و گویی داشته ایم با علی اصغر سعیدی جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه و علی احمدیان رفتارشناس، درباره مدارای اجتماعی و میزان ناشکیبایی هایی که در جامعه به روایت آمار و ارقام وجود دارد.
سعیدی با بیان اینکه از اول بشریت تا کنون همزیستی و مدارای اجتماعی وجود داشته است افزود: واقعیت این است که مطالعه و بررسی تجربی در مورد مدارای اجتماعی صورت نگرفته و لازم است تا در مورد این موضوع مطالعات طولی انجام شود تا ببینیم که آیا موضوع مدارای اجتماعی نسبت به گذشته کمتر شده است یا بیشتر.وی گفت: اگر چه سرعت انتقال و گردش اطلاعات نسبت به گذشته بیشتر شده اما این مسئله نشانگر این موضوع نیست که جامعه ایران چه در حوزه خصوصی و چه در حوزه عمومی ناشکیباتر شده است.
سعیدی تاکید کرد: من نسبت به افزایش آمارهای خشونت تردید دارم و معتقدم در حال حاضر گردش اطلاعات و بازتاب رسانه ای است که بیشتر شده و از آنجا که افراد بازتابی تر شده_اند، اطلاعات در مورد خشونت ها بیشتر منعکس می شود.
این جامعه شناس گفت: شاید میزان خشونتی که در جامعه وجود دارد، ناشی از این است که انتظارات مردم از زندگی نسبت به گذشته بیشتر است و به تعبیری نیاز مقایسه ای در افراد به وجود آمده؛ بدین معنا که افراد خود را با سطح بالاتر از خود مقایسه می کنند به طوری که مردم روستاها نسبت به شهرهای کوچک، شهرها نسبت به یکدیگر، شهرهای کوچک تر نسبت به تهران، تهران نسبت به شهرهای کشورهای توسعه یافته دائما در حال قیاس هستند و چون میزان ابزارهایی که برای تحقق اهداف و آمال خود دارند، تناسب ندارد، به صورت خشونت بروز پیدا می کند.
سعیدی ادامه داد: به نظر می رسد که بخشی از موضوع ناشکیبایی های اجتماعی مربوط به گسترش شهرنشینی و حاشیه نشینی و بزرگتر شدن شهرها به ویژه تهران باشد و همانگونه که از آمار و ارقام بر می آید در شهرهای بزرگ بیشتر شاهد اتفاقات خشونت آمیز اجتماعی هستیم.
عضو هیئت علمی دانشگاه تهران بیان کرد: زمانی برای پیشگیری از وقوع حوادث ناگوار از جمله بیماری ها و آسیب ها سعی بر ارائه اطلاعات بود در حالی که امروز گزینش اطلاعات مهم است و به دلیل اطلاعات بیش از حد در جهان جدید و مواجه با انبوه اطلاعات، گزینش و انتخاب اطلاعات موضوع اصلی است.
سعیدی به نقش تربیتی خانواده برای مقابله با آسیب های اجتماعی اشاره کرد و گفت: خانواده باید نقش مهمی را ایفا کند اما متاسفانه بلایی که بر سر خانواده آمده است این است که افراد یک خانواده اغلب فقط حضور فیزیکی کنار هم دارند و در عین حال از طریق شبکه های اجتماعی در جهان بیرون سیر می کنند. لذا لازم است تا برگشتی از تربیت فرزندان از سبک تربیتی مدرن به سبک پست مدرن که خیلی شباهت با سبک تربیت سنتی دارد، اتفاق افتد.سعیدی راه حل ایجاد مدارای اجتماعی را شکل گیری مفاهمه و گفت و گو دانست و افزود: رسانه ها در عرصه اجتماعی در شکل گیری گفت و گوی موثر، نقش دارند و در عرصه خصوصی نیز در خانه هم بهترین شیوه ارتباط برای پیشگیری از مشکلات و آسیب های احتمالی، گفت و گو است.
این جامعه شناس اظهار کرد: شکل گیری گفت و گو در خانواده های امروزی در مراحل اولیه قرار دارد و ممکن است منجربه نوعی خشونت و عدم مفاهمه شود چون تحمل افراد برای شنیدن نظرات یکدیگر پایین است و افراد آمادگی کافی برای پذیرش ندارند و زمانی که تحمل افراد کاهش پیدا می کند، درک آنها از واقعیت واقعی نیست.
تاکید بر نقش رسانه ها و خانواده در حوزه مدارای اجتماعی اگر چه موضوعی تکراری است اما تاکید موکد بر نقش آنها واقعیتی انکار ناپذیر است که مورد غفلت واقع شده و مطالعات اجتماعی صورت گرفته نشان می دهد مصرف رسانه و میزان مدارای اجتماعی در خانواده بر رفتار فرد تاثیر شایانی دارد.
علی احمدیان، رفتار شناس از منظر علم روان شناسی به موضوع ناشکیبایی اجتماعی پرداخته است و مانند علی اصغر سعیدی معتقد است که بخشی از تصورات و باورهایی که از افزایش میزان خشونت در جامعه موجود است، مربوط به دنیای رسانه ها، تبادلات گسترده اطلاعاتی، رشد شبکه های اجتماعی و فضای مجازی است و رسانه ها در تورم ادراک مردم از خشونت، نقش پررنگی دارند.
وی در این خصوص افزود: البته در ترسیم میزان خشونت و ناشکیبایی های اجتماعی واقعیت موجود انکارناپذیر است.
احمدیان گفت: خشونت های خانگی و اجتماعی و برخی از کج خلقی ها و بد خلقی های رایج میان شهروندان زائیده سبک زندگی فشرده و درهم تنیده شهری به ویژه در کلانشهر تهران است.این رفتار شناس ادامه داد: به هرحال سبک زندگی شهروندان تهرانی به گونه ای است که دائما شهروندان تهرانی تحت فشارهای مختلف اعم از فشارهای ترافیکی، آلودگی ها و تغذیه نامناسب قرار دارند و وجود استرس های متعدد آستانه تحمل و مدیریت استرس را در فرد کاهش می دهد.احمدیان تاکید کرد: واقعیت این است که پرخاشگری، خشونت و تنش فرایند مسری و واگیردار است و به لحاظ مفهومی منظور این است که در یادگیری های اجتماعی، افراد از یکدیگر تقلید می کنند. وی تاکید کرد: از منظر رفتارشناسان، بخش بسیار مهمی از خشونت ها جرایم، پرخاشگری ها و کاهش بردباری های اجتماعی ناشی از تقلید خشونت است و افراد مانند آینه از دیگران یاد می گیرند و از این طریق خشم بازتولید می شود.
این رفتارشناس مدیریت خانواده را در تربیت و نهادینه سازی فرهنگ مدارا و کنترل خشم موثر دانست و گفت: در مورد کنترل خشم و پرخاشگری و مدیریت استرس ها خانواده از دوران کودکی باید اقدامات تربیتی موثر را انجام دهند و از طریق زیرساخت های تربیتی که در فرد ایجاد کرده اند، به مثابه دیواره ای حائل از رفتار خشونت آمیز و مجرمانه جامعه را نجات دهند.
احمدیان بیان کرد: ضروری است تا از طریق آموزش های عمومی و شهروندی، شیوه های کنترل خشم و مدیریت استرس به شهروندان آموزش داده شود تا از این طریق، آستانه تحمل افراد بالاتر رفته و تاب آوری بیشتر، صبر،بردباری و شکیبایی اجتماعی در جامعه به وجود آید تا یادگیری ها و مدل های اجتماعی و الگوهای رفتاری بهینه جایگزین سبک های رفتاری درهم تنیده و ناسالم شود.
براساس مطالعات اجتماعی صورت گرفته میان پژوهشگران و صاحب نظران عرصه مدارای اجتماعی بر اهمیت نقش آموزش و تحصیلات و برخورداری از کالاهای فرهنگی در افزایش میزان مدارای افراد تاکید شده است؛ بدین معنا که هرچه افراد سرمایه های فرهنگی بیشتری در اختیار داشته باشند، میزان پذیرش اجتماعی و مدارای بیشتری خواهند داشت. بنابراین نقش انکارناپذیر آموزش در افزایش مدارا و همزیستی مسالمت آمیز میان افراد جامعه مورد تاکید است.
همچنین خانواده به عنوان کانون اصلی پرورش فرزندان است و فرزندان در خانواده اولین تجربیات خود را کسب می کنند و با وجود اینکه خانواده ها همواره در راه تربیت و تعلیم فرزندان خود از هیچ چیز دریغ نمی کنند، اما مشاهدات کودکان از رفتار والدین و در سطحی وسیع تر در سطح جامعه الگویی برای بازتولید رفتار آنهاست.
به طوری که تکرار این رفتارها در فرد به فرایند حساسیت زدایی و ریزش قبح این موضوع منجر می شود و براساس نظریه های روانشناسی اجتماعی فرد نسبت به بروز خشونت حساسیت خود را از دست می دهد و انجام این رفتار برای فرد حالت عادی به خود می گیرد و در نهایت چرخه خشونت بازتولید می شود.
بنابراین ضروری است تا همزیستی مسالمت آمیز در جامعه با پذیرش و احترام متقابل به تنوع افکار و عقاید تقویت شود و افراد با افزایش تحمل خود پذیرش بیشتری نسبت به یکدیگر داشته باشند و فرهنگ مدارای اجتماعی شکل گیرد چرا که رعایت احترام متقابل به حفظ کرامت انسان ها در جامعه می انجامد.

نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۱۸ آبان ۱۳۹۵ ساعت ۵:۴۹ ق.ظ

دیدگاه


1 × هشت =