رسالت رسانه ها در مقابل رویداد فراملی اربعین

محمدامین حسام
گروه دین و زندگی: یکـی از بـحث های نوین عرصه رسانه ، مقوله »رویداد رسانه ای« است کـه‌ در‌ نــوع‌ خـود برای هر ساختار رسانه جمعی اعم از تلویزیون و رادیو مقوله ای جدید و حائز اهمّیت به حساب می آید.
رویداد رسانه ای پوشش حـوادث‌ بـزرگ‌ رسـانه‌ ای است که با برنامه ریزی از پیش تعیین شده در پی سناریویی خـاص‌ در‌ جـهت‌ رسـیدن بـه اهدافی مشخص صورت می گیرد. در پی آن سناریوی تعریف شده، رســانه‌ هـا‌ حـوادث اصلی رویداد را به صورت زنده یا غیر زنده در ابعاد بسیار گسترده گزارش می دهند و ایـن رویـدادها مخاطبـانی‌ در‌ سـطح‌ بین المللی دارند که با تـبلیغات گـسترده جـذب این برنامه می_شـوند.
نظریـه‌ رویـداد‌ رسانه ای در سازماندهی های مهم ورزشی مـانند المـپیک ، دیدار رهبران مهم سیاسـی‌ و یـا‌ مذهبی‌ ، مراسم عروسی یا تشییع جنازه شخصیت های مهم و یـا حـوادث طبیعـی ماننـد کسوف مـاه و غـیره‌ مـورد‌ استفاده قرار می_گیرد.
پیاده‌روی اربعین بزرگترین اجتماع دینی و مراسم مذهبی است که به‎صورت سالانه در دنیا برگزار می‎شود. همین یک ویژگی کفایت می‎کند تا چنین مراسم باشکوهی در سرخط خبری رسانه‎‎های مهم دنیا قرار گرفته و از یک پوشش خبری مناسب برخوردار شود، با این حال ،‌رسانه‎‎های جریان اصلی در دنیا هنوز هم با گذشت چندین سال از برگزاری چنین اجتماع بزرگی سرباز زده و نوعی سانسور خبری را در این رابطه دنبال می‎کنند.
این در ‎حالی است که موقعیت مکانی چنین اتفاق عظیمی، یعنی کشور بحران زده عراق، در کنار الگوی منحصر به فرد اجرای آن، یعنی یک مدیریت کاملا مردمی و خود‌انگیخته، پوشش آن را غیر قابل اجتناب می‎کند. شاید از همین روست که در سال‎های اخیر برخی رسانه‎‎های خبری غربی برای حفظ آبروی خود هم که شده تلاش کردند تا پوشش بسیار مختصری از این واقعه را در برنامه‎‎های خبری خود قرار دهند. حماسه الهی- انسانی »پیاده روی اربعین« به مقصد کربلا، مملو از ظرافت‌ها و ظرفیت‌های هنری و رسانه‌ای است که آن را نه تنها یک »رویداد رسانه ای« بلکه باید از جنس »ابَر رویداد فرارسانه ای« برشمرد که از همه وجوه قابل بررسی و پرداختن است. قیامی که هر سال بر وسعت آن افزوده می‌شود، اینک به عنوان بزرگترین گردهمایی جهانی شناخته می‌شود.
تجمعی که برخلاف سایر جشنواره‌های هنری یا مسابقات ورزشی یا هر رویداد رسانه ای دیگر، نه براساس نقش‌ها و نقشه‌های مادی‌گرایانه زرسالاران جهان که با جوشش شور و شعور معنوی و مذهبی به وقوع می‌پیوندد و پیام‌آور نجات و رهایی است.
هم از این‌روست که رسانه‌های غربی هر ساله درپی سانسور این قیام بزرگ هستند. اما خود حاضران در این راهپیمایی به مثابه یک رسانه جمعی، پیام جهان اسلام، انقلاب اسلامی و جبهه مقاومت را به جهانیان ابلاغ می‌کنند.
حالا که آن‌سو درپی سانسور هستند، هنرمندان این سو مسئول بازنمایی این قیام و بازرسانی پیام راهپیمایان حسینی هستند و از همه مهم تر جایگاه رسانه ملی در این میان بیش از پیش برجسته شده و بروز و ظهور پیدا می کند. از این حیث ، در این نوشتار چند گزاره از راهنمای عمل بازنمایی »رویداد رسانه ای اربعین« به رسانه ها مخصوصا سیمای جمهوری اسللامی ایران پیشنهاد می شود:
مهم ترین خطای مرسوم توسط رسانه های داخلی در مدیریت تصویر راهپیمایی اربعین محدود کردن رسالت و هدف خود، به صرف »پخش تصاویر« است.
توضیح آن که در بیشتر رسانه های جمعی داخلی از جمله رسانه ملی این قاعده غلط استوار است که پرداختن به یک رویداد رسانه ای نظیر اربعین حسینی با پخش تصاویر مربوط با آن صورت می پذیرد. یعنی در رویداد رسانه ای اربعین صرفا »چه چیزی« را به تصویر درآوردن مهم شده است و نه »چگونه« به تصویر درآوردن!
فلذا با این مدیریت پیام، کثرت تصاویر پخش شده بالاست ولی تنوع آن ها بسیار اندک. مثلا به وفور قالب هایی با محتوای تصاویر خشک به همراه یک مداحی دیده شده یا در نهایت به یک موشن گرافیک اکتفا می شود.
پیشنهاد می شود که مقوله اربعین در رسانه های جمعی به مثابه یک فیلمنامه‌ نگریسته و داستان سرایی شود و برای جزء به جزء تصاویر پخش شده مانند یک سناریو از قبل پیش بینی شده ، عمل شود.
به طور مثال کنداکتور پخش، مکان پخش تصاویر، دکوپاژ، نوع دوربین( کاشته شده، به روی دوش فیلمبردار یا کواد کوپتر و ….) استفاده شده در مراسم اربعین می تواند مدیریت شود.
رویداد اربعین اباعبدالله الحسین(ع) با توجه به فراملی بودن آن و مخاطبینی که از سرتاسر دنیا دارد، همه نهاد های رسانه ای باید به آن توجه داشته باشند که جنس مخاطب شناسی شان با سایر برنامه ها متفاوت است و نمی تواند در یک نظام فرهنگی خاص به تصویر کشیده شود، فلذا در این خصوص نشان دادن افراد با سنین مختلف و ملّیت هـای متفـاوت در جهـت‌ نشـان‌ دادن تمایلات جهانی نسبت به پدیده اربعین پیشنهاد می شود.
رویداد اربعین می بایست تحت عنوان لحظه های تاریخی‌ ارائه‌ و بازنمایی شود. لحظه هایی که علاوه بر معنویت غیرقابل چشم پوشی آن، باید دیده شوند و بخشـی از خاطرات را تشکیل داده‌ و مخاطبین بیشتری را به خود جذب نمایند.
باید توجه داشت که مردم به عنوان نقش آفرینان اصلی، نقش بسیار مهمی در کسب‌ موفقیت‌ بازنمایی رویداد‌ رسانه ای اربعین ایفا می_کنند فلذا به تصویر کشاندن مـردم در مقام مرکزیت این مراسم ضروری‌ است‌ .
دیگر این واقعیت برکسی پوشیده نیست که رسانه های اجتماعی و شبکه های مربوط به این رسانه نظیر پلاس، فیسبوک، توئیتر، اینستاگرام و حتی پیام رسان تلگرام، مُضاف بر کارکردهای اطلاع رسانی، در زمینه های گوناگونی اعم از سیاست، فرهنگ، اجتماع و ….. نقش بی بدیلی را در تاثیرگذاری بروجوه شخصیتی مخاطبین خود دارا هستند.
کمپین رسانه ای بین المللی اربعین سیدالشهداء علیه السلام در این رسانه ها می تواند حرکت جبهه مقابل که بدنبال بایکوت خبری است ،‌خنثی کند.. بر این اساس ، پیشنهاد می شود که نه تنها آحاد دغدغه مندان به عنوان کنشگران این کمپین ایفای نقش کنند، بلکه رسانه های جمعی نظیر صدا و سیما با ارائه برنامه هایی مفید و تاثیر گذار ، مردم را در پیوستن به این کمپین دعوت و راهنمایی نمایند.
بـرجسته سـازی حـضور مـردم در صحنه های مختلف ایجاد شده در اربعین(از موکب داران گرفته تا زائران پیاده) و قهرمـان سـازی از آن هـا، شخصیت انگاری از مردم‌ سر‌ صحنه مراسم (تاکید بر ایـن کـه زائران نه تنها غمگین و افسرده، بلکه نشاط زیارت آن ها را فرا گرفته است) و برجسته سازی این موسم در ذهن مخاطبان می بایست در اولویت درون مایه قالب_های برنامه ای پیرامون اربعین قرار گیرد.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از فارس، یادمان نرود مدیریت تصویر مطلوب و ایده آل در رسانه های جمعی مان از اربعین، تحقیقا فراتر از یک رویداد ساده رسانه ای بوده و تبلیغ فرهنگی تمدنی، رقابت تکنولوژیک رسانه ای و به رخ کشیدن بـرتری خـود، نـمایش قدرت و توانایی و امکانات برگزاری با سرمایه مستضعفین، حفظ و نمایش اصالت ها و سنت های فرهنگی و صـدور آن، نمایش شکوه و عظمت دستگاه نورانی سیدالشهدا(ع)، نمایش فرا زمانی و فرا مکانی بودن اربعین و …… می باشد.