رابطه بین کودک و تلویزیون
علی رزم‌آرای
گروه فرهنگی: از آن جا که تلویزیون رسانه ای همگانی و جهانی است، بالطبع کودکان در دنیایی متولد می‌شوند که از آغاز، تلویزیون در آن حضور دارد. بنابراین کودک از همان بدو تولد شروع به تماشای تلویزیون می‌کند؛ با این تفاوت که از صحنه های به نمایش درآمده و تصویرهای مختلف تلویزیونی چیزی نمی‌فهمد و تنها به صداهای پخش شده از تلویزیون واکنش نشان می‌دهد. به مرور با بزرگ‌تر شدن، کودک نسبت به حرکاتی که در تلویزیون صورت می‌گیرد نیز توجه نشان می‌دهد و کم کم می‌تواند رابطه بین این حرکات و صحنه های به نمایش در آمده را درک کند. در کل، این رسانه می‌تواند از آغاز تولد کودک بر وی او تأثیر بگذارد که این تأثیر گذاری در مراحل مختلف زندگی دارای شدّت و ضعف است.
موضوع تماس: بین کودکان و نوجوانان برای انتخاب برنامه های تلویزیون تفاوت وجود دارد. آنچه بر سلیقه بینندگان برای انتخاب برنامه‌ها تأثیر می‌گذارد بستگی به این دارد که بیننده تا چه حد بتواند محتوایِ برنامه پخش شده را بفهمد. بدین ترتیب خردسالان به برنامه‌هایی که مربوط به خودشان است یا معنی و مفهوم آن‌ها را می‌فهمند توجه می‌کنند. در نتیجه بین بیننده و نوع برنامه ای که توجه او را به خود جلب می‌کند رابطه متقابلی وجود دارد. بنابراین کودکان بیشتر برنامه های کودک و کمتر برنامه های دیگر را می‌بینند!
چگونگی انتخاب برنامه: کودکان در انتخاب برنامه های تلویزیون، بیشتر تابع والدین خود هستند. طبق تحقیقات دانشمندان زمانی که کل خانواده با هم تلویزیون تماشا می‌کنند، انتخاب والدین غالب می‌شود. زمانی هم که کودکان به تنهایی تلویزیون تماشا می‌کنند، به نظر می‌رسد که تأثیر والدین به میزان کمی در انتخاب برنامه‌ها دخیل است.
علت تماشای تلویزیون توسط کودکان: دلیل خاصّی که کودکان را به تماشای تلویزیون تشویق می‌کند، با نوع برنامه‌هایی که تماشا می‌کنند و نظر آن‌ها درباره آن برنامه‌ها ارتباط دارد. دسته ای از کودکان از روی عادت یا برای وقت گذرانی تلویزیون تماشا می‌کنند و برنامه های جدّی تلویزیون برایشان کمتر اهمیّت دارد و بیشتر به دنبال سرگرمی‌های ساده و پرهیجانند. از سوی دیگر بعضی از کودکان می‌خواهند از طریق تلویزیون چیزهای بیشتری درباره خودشان یاد بگیرند و ببینند که چگونه باید باهم سن و سال‌های خود و نیز بزرگ سالان رفتار کنند. به عقیده خانم »هیمل ویت« که مطالعات بسیار در مورد تلویزیون و کودکان دارد علت علاقه بچه‌ها این است که تلویزیون به آن‌ها امکان می‌دهد حقیقت را کشف کنند، به ماجراهای پشت پرده زندگی کودکانه خود نفوذ کنند، و دنیا و مردم را بهتر بشناسند.
خصوصیّت کودکانی که زیاد تلویزیون تماشا می‌کنند :هنگام تماشای تلویزیون، برای فهم بهتر آنچه دیده می‌شود، گفت و گو بین تماشاچیان کمتر صورت می‌گیرد. بنابراین کودکانی که زیاد تلویزیون تماشا می‌کنند کم حرف، گوشه گیر و خجالتی‌اند و به دلیل کم حرفی، دوستانِ کمی دارند و با دیگران احساس راحتی نمی‌کنند. همچنین از آن جایی که تماشای زیاد تلویزیون باعث می‌شود که زمان لازم برای انجام دادن تکالیف و خواندن درس از دست برود؛ کودکانی که زیاد تلویزیون تماشا می‌کنند در درسشان موفقیت کم‌تری دارند، از سوی دیگر کودکانی که مورد سرزنش افراد بزرگسال قرار می‌گیرند و با دیگر کودکان مقایسه می‌شوند بیشتر به تلویزیون پناه می‌آورند. تلویزیون می‌تواند برای این بچه های تنها، هم دوست و هم نشین باشد، و هم به آن‌ها کمک می‌کند تا ذهن خود را از تنهایی برهانند.
کارکردهای مثبت تلویزیون: تلویزیون نقش زیادی در تعلیم و تربیت داراست. برخی از کارکردهای مثبت تلویزیون عبارت است از: افزایش آگاهی کودکان در زمینه جغرافیایی علمی، مسائل بهداشتی و… تشویق کودکان به کارهای خوب با نمایش دادن مهربانی، سخاوت و غیره گسترش برنامه های آموزشی با استفاده صحیح از تلویزیون و تشویق کودکان ایجاد دوستی چه با گرد هم جمع کردن خانواده و چه با در اختیار گذاشتن مجموعه ای از دوستان خیالی برای کودک ترویج و آموزش ارزش‌های اجتماعی و دینی معرفی روش‌های دوست یابی و حفظ دوستی ایجاد حس مسئولیت در کودکان جلوگیری از رفتار خودخواهانه کودکان با به تصویر کشیدن رفتارهای جامعه گرایانه.
تلویزیون در نقش پرستار: تلویزیون همانند یک پرستار می‌تواند در خانه ایفای نقش کند؛ با این تفاوت که نمی‌تواند مانع درگیری بچه‌ها شود یا به آن‌ها بگوید که چه وقت بخوابند، اما می‌تواند تا حدودی از شیطنتشان بکاهد و آن‌ها را برای مدّتی ساکت نگه دارد. در نتیجه، کار مراقبت از کودکان را در خانه تا حدودی آسان‌تر می‌کند. بدین ترتیب کودکان هنگام تماشای تلویزیون کمتر نیازمند مراقبت والدینند و کمتر رفتار سوئی از آن‌ها سر می‌زند.
تلویزیون آموزشی: تلویزیون، این توانایی را دارد که دانش کودکان را در زمینه های مختلف افزایش دهد. عدم موفقیّت در به انجام رساندن این توانایی، اغلب ناشی از درک نادرست تولید کنندگان برنامه نسبت به نیازهای مخاطبان، علایق و توانایی آن‌هاست. برای فهماندن اطلاعات علمی به کودکان، گاه می‌توان از خصوصیت‌های ویژه ای در برنامه استفاده کرد. مثلاً کودکان ترجیح می‌دهند برنامه های آموزشیِ تلویزیون را به صورت نمایش‌های داستانی ببینند، نه به صورت نوشته‌هایی بر صفحه تلویزیون.
نقش تلویزیون در ایجاد شادی در کودکان: از کاربردهای تلویزیون، ایجاد حس شادی در کودکان است. یکی از راه های ایجاد شادی در کودکانی که تماشاگر تلویزیون اند، این است که در فیلم به نمایش در آمده شخصیّت مورد علاقه آن‌ها به تجربه خوبی دست یابد و شخصیتی که مورد انزجار آنان است، نتیجه اعمال بد خود را ببیند. حتّی در سنین بسیار کم نیز ممکن است، از برنامه های تلویزیون به این منظور استفاده شود. الگو برداری کودکان: در الگو برداری از تلویزیون تماشاگران، به خصوص کودکان، رفتارهایی را که از شخصیت‌های تلویزیونی سر می‌زند یاد می‌گیرند و خودشان مشابه آن را انجام می‌دهند. کودکان حتّی اگر به طور مستقیم از شخصیت‌های مورد علاقه خود تقلید نکنند ممکن است ارزش‌های خاص و عقاید آن‌ها را کسب کنند مثلاً ممکن است یاد بگیرند که خشونت راه حل مفیدی برای حل مشکلات است. این الگوبرداری کودک تا زمانی که قدرت فهم و درکش افزایش یابد و بتواند مقصود و هدف فیلم‌های تلویزیونی را بفهمد ادامه دارد. هم زمان با افزایش درک کودک، او می‌تواند بهتر راجع به رفتار شخصیت‌های تلویزیونی قضاوت کند.
نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۲۴ آذر ۱۳۹۲ ساعت ۵:۳۱ ق.ظ
