دولت منتظر واکنش خشن از سوی اقتصاد باشد!
محمد طبیبیان
گروه اقتصادی: بانک مرکزى طبق قانون موظف به حفظ باطن پول کشور است یعنى اعمال سیاست هاى پولى مناسب با اهرم هاى حفظ ثبات نقدینگى براى کنترل تورم. ثبات سطح عمومى قیمت ها است که ارزش پول ملى را تضمین مى کند. آقاى دکتر همتى گفته اند از سال ۱۳۵۰ تا کنون ارزش پول کشور ۳۵۰۰ برابر تنزل کرده است. حتما در همین حدود است، اما در جهان امروز چند کشور با این حد بى نظمى پولى وجود دارد؟ و این تنزل کى متوقف مى شود؟ آیا قرار است با کسر صفر ها یک مرحله جدیدى از تنزل با صفر هاى کمتر شروع شود؟ اصل مطلب این است که تا کار کرد دولت و بانک مرکزى براى چند سال نشان ندهد که افزایش نقدینگى تحت کنترل است و از این راه اعتبار قول دولت و بانک مرکزى براى مردم باور نشود این اقدامات حفظ ظاهر نتیجه مثبتى ببار نمى آورد. در مورد اعلام ارز۴۲۰۰ گفته شد همه اقتصاد دانان دولت موافق بودند و معلوم شد چنین نبوده است. حال بد نیست عده اى از اقتصاد دانان مستقل نسبت به این تصمیم اظهار نظر کنند، تا بعدا جاى گلایه باقى نماند. یک نقل قول از مرحوم هویدا در بین سیاسیون این زمانه رایج است که گفته است که من به اقتصاددانان گوش مى دهم هر کارى را پیشنهاد کردند عکس آن را انجام مى دهم . اگر این درست باشد او چماق به بار شیشه خودش زد و عاقبتش براى درس گرفتن مناسب نیست. گفته شده که یک اقتصاد دان عضو هیات علمى اقتصاد یکى از دانشگاه ها که سال ها حقوق این رشته را گرفته است همین نقل قول را در جلسه اى براى یک مقام اجرایى پیشنهاد کرده بود. آقاى دکتر در گاهى به درستى سال ها پیش گفته بود که اقتصاد یک بازیگر منفعل مثل دروازه فوتبال نیست، بلکه اگر شما به طرف آن شوت کردید آن هم محکم به طرف صورت شما شوت خواهد کرد.
این در حالیست این مطلب مدت ها است مورد بحث بوده اما ظاهرا اخیرا دولت در مورد اجراى آن مصمم شده، علیرغم این که این کار هیچ اثر واقعى مثبتى ندارد، در شرایط فعلى بار هزینه چاپ میلیون ها برگ اسکناس و ضرب میلیون ها سکه جدید را هم به همراه دارد که به یک معضل جدید تبدیل خواهد شد مثل تجدید کارت هاى ملى . خبر نگارى مى پرسیدند که چه اشکالى دارد یک آپارتمان چهار میلیارد تومانى مى شود چهار صد هزار تومان. پرسیدم حقوق شما چقدر است گفت سه میلیون تومان گفتم این هم مى شود ۳۰۰ تومان و اگر ده میلیون تومان پس انداز داشته باشید مى شود هزار تومان. گفت خنده دار است. البته فعلا خنده دار است اما وقتى به خاطر فشار تورم موجود قیمت ها به طرف بالا گرد شد و فشار تورمى فرصتى براى خود نمایى یافت آن خبرنگار گرانقدر و همه خواهند دید که به زودى با سیصد تومان حقوق فقط سیصد شکلات خواهند خرید.
علاوه بر آن، این تغییر براى مدتى سر در گمى اساسى در تنظیم حساب هاى مالى و تعهدات مالى دولت وبخش خصوصى ایجاد خواهد کرد. در برخى کشور ها چنین اقداماتى انجام شده اما به عنوان بخشى از یک رفرم و اصلاح اقتصادى واقعى. با آن سابقه دولت در اعلام ارز۴۲۰۰ تومانى و شرایطى که تصور اصلاحات اقتصادى هم مطرح نیست ایجاد یک بهم ریختگى جدید و طولانى مدت به چه معنى است؟ این خبر همراه با خبر دو ساله شدن بودجه که خود براى ناظر بیرونى یک معما است، اخبار خوشى نیستند آیا دولت در صحنه اقتصاد به ایجاد جلوه هاى ویژه نمایشى دست مى زند و یا در تدارک افزایش هاى کلان نقدینگى در چند سال آینده است و سعى مى کند با حذف صفر ها بر ابعاد آن سرپوش بگذارد و از طریق بودجه دو ساله هزینه دو سال را، در سال انتخابات، در یک سال انجام دهد یعنى فرصتى ایجاد شود براى پیش خور کردن؟ هر چه واقعیت هاى پشت پرده باشد در ظاهر تصویر خوبى نیست.
شاید نمونه نزدیک این رویکرد در ترکیه رخ داد که از سال ۱۹۷۰ دچار تورم هاى بالا در حد متوسط چهل درصد در سال بود و در سال ۲۰۰۵ اردوغان قانونى را گذراند براى اصلاح پولى که نتیجه آن معرفى لیر جدید ترک هر لیر جدید برابر ۱۰۰۰۰۰۰ لیر قدیم بود، یعنى حذف شش صفر از پول. این انتقال از پول قدیم به پول جدید تا سال ۲۰۰۸ ادامه داشت و ترکیه از کمک نهاد هاى بین المللى مانند بانک جهانى و صندوق بین الملل پول هم براى تامین منابع پشتیبان و کمک کارشناسى استفاده کرد. گرچه سیاست هاى مشکل ساز اردوغان مجدد ارزش لیر ترک را با کاهش روبرو کرده و در ماه اوت گذشته اردوغان از مردم دعوت کرد از شرافت پول ترکیه حفاظت کنند و ارز در اختیار خود را در اختیار بانک ها قرار دهند. که معنى این سخنان مشخص است …
در هر دو مورد و در موارد موفق دیگر این اقدامات وقتى موفق است که جزیى از یک برنامه سیاسى و اقتصادى اصلاحات جامع و معتبر باشد. در غیر این صورت به جز یک اقدام نمایشى و ظاهرى نخواهد بود که منجر به سردر گمى و ایجاد آشفتگى بیشتر خواهد شد. چرا که کاهش صفر از پول مستلزم همان میزان کاهش در آمد ها هم هست. نظام هاى حسابدارى و تعهدات مردم هم باید تعدیل شود. به خاطر فشار تورمى موجود قیمت ها یک جهش خفیه جدید را تجربه خواهند کرد. اگر قیمت کالایى ۱۰۰۰۰ تومان است بعد از حذف صفر به جاى یک تومان ممکن است دو تومان عرضه شود. خصوصاً قیمت کالاهایى که مثلا ۷۰۰۰ تومان است به جاى ۷ تومان یک تومان جدید عرضه شود و قیمت ها به طرف بالا گرد گردد.
در شرایط موجود اگر تصور مى شود که مثلا دلار ده هزار تومان است با پول جدید مى شود یک تومان مسلما این براى مردم خبر خوشى نخواهد بود و مسئولین هم فرصت زیادى براى مانور تبلیغاتى اطراف آن نخواهند داشت. زیرا مردم هم متوجه خواهند بود که هر ده هزار تومان پول و در آمدشان هم مى شود یک تومان. با این ساختار مالى و بودجه اى و بانکى و مدیریتى باز همین آش و همین کاسه.
نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۱۷ مرداد ۱۳۹۸ ساعت ۱۱:۱۶ ق.ظ
