درس‌های فضای مجازی به مجریان رسانه ملی

گروه فرهنگی: اگر تلویزیون را به زعم خودِ سازمان صداوسیما، رسانه ملی بدانیم، مسئولیت بسیار بزرگ و خطیری برعهده دارد.
رسانه ملی یعنی در نظر گرفتن همه مردم و اقوام ایرانی، تقویت وحدت ملی و حرکت به سمت منافع همه ایرانیان. اما روندی که تلویزیون در این روزها گذرانده، خلاف ملی بودن را نشان داده است.
هفته‌ای نیست که حاشیه‌ای گریبان تلویزیون را نگیرد. هر چند انتقادهای وارده به این رسانه، بیشتر زمان‌ها درست و به جاست، اما گاهی فضای مجازی و شیطنت برخی کاربران نیز سبب دامن زدن به یک حاشیه می‌شود.
اما این حواشی زمانی پررنگ‌تر می‌شود و مردم و مخاطبان تلویزیون را عصبانی می‌کند که مرتبط با یک قومیت یا بخشی از فرهنگ و آداب و رسوم هموطنانمان باشد.
در هفته‌های اخیر ویدئویی تقطیع شده‌ از گفت‌وگوی مجری برنامه شبکه ۲ سیما با فریبرز عزیزی، فعال فرهنگی و کارآفرین اهل منطقه اورامانات کرمانشاه در فضای مجازی دست به دست ‌چرخید.
ویدئویی که باعث شد بسیاری از هموطنان کُرد از این قضیه دلخور شوند و با به اشتراک گذاشتن عکس‌های خود با لباس کردی در فضای مجازی به این اتفاق واکنش نشان دهند.
با توجه به واکنش‌های برخی نمایندگان به این واقعه، نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در پاسخ به انتقاد یک نماینده فراکسیون اهل سنت در مجلس به این رخداد گفت: از صدا و سیما با بنده تماس گرفتند، این کلیپ، برای دو سال پیش بوده و صداوسیما نیز آن را قبول ندارد. بین اقوام در ایران هیچ فرقی نیست. کردها افتخار ایران و اسلام هستند.
اکنون این پرسش مطرح شده که چرا بعد از گذشت دو سال، همچنان چنین کلیپ‌هایی به عنوان یک حاشیه در فضای مجازی دست به دست بچرخد و چنین نتایجی را به دنبال داشته باشد؟این مساله، ضرورت آموزش‌های تخصصی و حرفه‌ای برای مجریان را بیش از پیش نشان داد زیرا دامن زدن به مسائل غیرتخصصی توسط مجریان، پیامدهای دارد که گاه دامنه آن به مباحث امنیتی نیز کشیده می‌شود.
بویژه آنکه فضای مجازی به عنوان یک رسانه، روزبه‌روز فربه‌تر می‌شود و هر آنچه که در رسانه‌ها به صورت صوتی و تصویری منتشر می‌شود، در این عرصه بازخوردهای خود را نشان می‌دهد.پرسش‌های مطرح شده را با رضا ساکی برنامه‌ساز و فعال رسانه‌ای در میان گذاشتیم.
ضرورت کاربلدی مجری در مصاحبه و آداب آن
ساکی درباره ضرورت آموزش‌های تخصصی و حرفه‌ای برای تربیت مجریان تلویزیون به خبرنگار ایرناپلاس گفت: مساله‌ای که روشن است اینکه، وقتی فردی در رسانه‌ای مانند تلویزیون مجری می‌شود حتما باید آداب مصاحبه کردن را بداند. یعنی یک مجری باید بداند با هر فردی چگونه مصاحبه کند، از چه کلماتی استفاده کرده و هر کلمه چه بار معنایی دارد؟
متاسفانه سال‌هاست که این حوزه‌ها از آموزش دور افتاده‌اند. برای مثال یک مجریان خانم که سال‌هاست در رادیو و تلویزیون دیده‌ایم و همواره هم موفق بوده‌، یکی از دلایل موفقیت‌شان این است که در رشته روزنامه‌نگاری تحصیل کرده‌اند.
یعنی روزنامه‌نگاری را می‌شناسد، روش گفت‌وگو و گزارش را می‌داند. از خبر و سبک‌های مختلف خبری اطلاع دارد.
به همین دلیل وقتی این مجری در برنامه‌ای حاضر می‌شود و خانواده‌ای را که پدرشان را در حادثه منا از دست داده است را به برنامه دعوت می‌کند به زیبایی با آنها گفت‌وگو می‌کند. به درستی سوال‌ها را در میان مهمانان می‌چرخاند، مصاحبه را به پیش می‌برد و آن چیزی که می‌خواهد را از دل مصاحبه به بیرون می‌کشد.
آموزش بهترین راه برای رسانه‌ها
به گفته این فعال رسانه‌ای، چنین مجریانی با فکر قبلی، مهارت کافی و پرسش‌های از پیش آماده شده و آمادگی کامل برای اجرا در برنامه‌ حاضر می‌شوند. قرار نیست مجری‌های ما فقط ساعت و نام و بخش‌های برنامه را اعلام کنند و از مهمان برنامه سوال‌های مکانیکی بپرسند.
وی درباره راه‌هایی که منجر به دوری از این حواشی می‌شود، افزود: روزنامه‌نگار بودن مجری‌ها لازم است، یعنی واجب بوده و حتما باید این اتفاق برایشان بیفتد.
اگر هم یک مجری تحصیلات روزنامه‌نگاری و تجربه نداشت، به راحتی می‌توان دوره‌های آموزشی طراحی کرد. البته این دوره‌ها بیشتر وقتها در سازمان صداوسیما برگزار می‌شود.
در هر صورت باید این افراد را ملزم کنند در این دوره‌ها شرکت کرده و نمره قبولی بگیرند. این بهترین راهی است که می‌تواند پیش روی همه رسانه‌ها باشد.
تکرار و بی‌اعتنایی
نداشتن تخصص و مهارت کافی و همچنین دامن زدن به مسائل غیرتخصصی توسط مجریان، نتایج منفی را برای تلویزیون و مجریان به همراه می‌آورد.
ساکی درخصوص پیامدهای این حواشی و نتایجی که بر مخاطبان تلویزیون می‌گذارد، افزود: یک بخش زودگذر است و در بسیاری مواقع نیز فراموش می‌شود؛ اما بخش دیگر آن می‌تواند در درازمدت باعث بی‌اعتنایی شود.
لزوما نمی‌خواهم بگویم بی‌اعتمادی به همراه می‌آورد اما تکرار این رفتارها می‌تواند سبب بی‌اعتنایی شود. ما باید از این فضاها برای ساختن استفاده کنیم.
یعنی اگر اتفاقی افتاد می‌توان از آن مفهومی را بازسازی کرده یا از اتفاقات بعدی جلوگیری کنیم؛ به این معنا که از آنها درس عبرت بگیریم.
فضای مجازی یک امکان کمک‌کننده
وی درباره نقش فضای مجازی و پیامدهای آن بر عملکرد رسانه‌های دیگر افزود: فضای مجازی ابزار بسیار خوبی است؛ یعنی کمک‌دهنده، صاف‌کننده و تصفیه‌کننده است.
اما به طور قطع این فضا مانند چاقوست. امیداورم ما همیشه با آن سیب پوست بکنیم. اما در مجموع ویژگی‌های خوبی که فضای مجازی دارد به چیزهایی که ممکن است بد باشد، می‌چربد.
تنها نکته منفی فضای مجازی این است که نباید در آن، جوّ نادرست ایجاد کرد. به طور مثال چند وقت پیش صحبتی از وزیر آموزش‌وپرورش منتشر که بعدها در فضای مجازی به گونه‌ای القا شد که آن صحبت‌ها را خطاب به معلم‌ها گفته است. در صورتی که منظور وی در آن جلسه، معاونانش بود.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل ازایرناپلاس، به گفته این برنامه‌ساز و نویسنده، فضای مجازی باعث می‌شود رسانه‌ها خود را اصلاح کنند.
برآیند این اتفاق می‌تواند به نفع جامعه بشریت باشد نه فقط جامعه ایران و البته امیدوارم که در این راستا سرعت اینترنت ما نیز بالاتر برود.
Arazazarbaiijan.farhangi@gmail.com