دردلری تصویره چکن شاعیر
حاضیرلایان:اکبرسعادت
آنادیلیمیز: ادبیات کئچیمیش بیزلره و ایندیکی حالی گله‌جک‌ده کی‌لره گوسته‌رن بیر گوزگو کیمی دیر. ادبیات‌حقیقت آیناسی دیر. ادبیات، زامانین نئجه‌لیگینی هارایلایان بیر سس دیر. ادبیاتین هدفی، وظیفه‌سی و گوره‌وی هر نه دیرسه، آذربایجاندا همیشه بو آغیرگوره‌وین بویوک حیصه‌سی شعیرله باغلی اولموشدور. شعرین و عمومیت‌له ادبیاتین، بو وظیفه‌نین اونونده نه‌قده‌ر اوز آغ چیخابیلدیسی، آیری بیر بحث و آیری بیر مجال طلب ائدیر. آنجاق شعیره گلنده، جسارتله‌دئمک اولارکی، اگر طنز شعرینی بو توپلومدان آییرا بیلسه ک، ادبیاتین اوزوآغ اولدوسو شبهه ایله اوز به اوز اولا جاقدیر. شاعیر میرزا علی معجز شبستری تبریزین شمال شرقینده واقع اولان شبستر شهرینین اهلی دیر. او ۱۲۵۲ شمسی ایلینده آنادان اولوب و حاجی آغا آدلی بیر تاجیرین اوغلی دیر. میرزا علی تحصیلاتین بیر کوهنه اصول مکتبینده مشغول اولموش و اوز یازدیغینا گوره آتاسی اونون ۱۶ یاشیندا اولان زامان وفات ائدیب و قارداشلاری اونی استانبولا دعوت ائتمیشدیلر. معجز استانبولدا چوخ حکایت و ادبیات و تاریخ صاحه سینده یازیلان رمان لارین اوخوماقی ایله مشغول اولموشدیر. معجز ۳۰ یاشا چاتاندا غربتی ترک ائدیب و اوز وطنی شبستره مراجعت ائتمیشدیر و ان عزیز اوقاتینی شیخ محمود شبسترلی نین توپراغی کناریندا کئچیریب و شعر یازماغا مشغول اولموشدیر.
شاعیر اوز زندگانلیغیندا بئله یازیر: “وطنه قایداندان سونرا یوردومون حالینی گوروب نوحه خوانلیغا باشلادیم! منیم نوحه خوانلیغیم آخوندلارین خوشونا گلمه دی و منه محاربه اعلانی ائتدیلر. ۲۶ ایل ووروشدوم. خیرات وئردیلر منی دعوت ائتمه دیلر، طوی اولدی منی چاغیرمادیلار، یعنی یازدیم و گوشه کناردا باشا آپاردیم.”
او اوز شعرلرینده خرافات اصول لاری و جهالت و ظلالته سوق ائدن عادت و مرض لری تنقید ائدوب، اینسانلاری یاخشی شرح لر و گوزل شعرلر وسیله سی ایله مدنیت و اجتماعی حقوق سمتینه سوق ائدیب و هئچ بیر زاددان قورخوسی یوخموش.
معجز شبستری بیر شاعیردی کی یوخسول لوق اونون شعرلرینده بیر اصلی موضوع دی. البته اونون چوخ دیرلی توپلوم سال وانتقادی شعرلریده وار کی بوردا اولارین باره سینده بحث ائتمکه ماجال اولماز. یوخسول لوق اونون شعرلرینده هم مادی یوخسول لوق وهم بیلگی یوخسول لوقودی کی هر ایکی سی ده میللته یاشاییشی چتین ائدیر. معجزینده شعرلرینده طنز وار آما اوقدر آجی لارلاقاتیشیب کی گولدیرسه ده او گولماق آجی گولماقدیر. اونون شعرلری یوخسول اینسانلارین یاشاییش دا چکدیلری چتین لیق لرین و توپلوم دا اولان آشاغی دوروم لارن وار لی لارن راحات یاشاییش لارینان توتوزدورور:
اونونکه یوخدی دوشابی، یاغی، یومورتاسی/اونون نه آخرتی خوش اولار، نه دونیاسی
خوشا سعادتینه اونلارین که وار بالی/سحر تناول ائدر، هم ییه ر گون اورتاسی
هر بیر یئرین، مختلیف باخیمدان هانسی وضعیت‌ده و هانسی دورومدا اولدوغونو، اورانین ادبیاتیندا و اونون نه ساحه‌ده و نه سویه‌ده ایره‌لی‌له‌دییی و هانسی‌هدفلری ایره‌لی سوردویونده آیدین و آچیق گورمک اولار .
بو آرادا طنز شاعیرلری جیدی شکیلده اوره‌ک سوزلرینی قلمه آلیب خالقی آییلتماق اوچون هر ظولمه و ذلته دوزموش، توتدوقلاری یولدا عومور قویوب‌جاندان باشدان کئچمیشدیرلر. آذربایجان ادبیاتیندا طنز شعیری خصوصی بیر یئر توتموش خلقین آییلیشیندا بویوک تاثیر بوراخمیشدیر. طنز یازان شاعیرلریمیزین چوخونون اثرلری‌نین‌مختلیف علت‌لره گوره گئنیش حالدا یاییلماماسینا باخمایاراق بو شعیرلر همیشه خلقین دیلی‌نین ازبری‌اولموشدور.
معجزین یاشاییشی، یاراتدیغی اثرلر و نهایت اولومو اونون انسان سئوه‌رلیگینی و شرفلی بیر انسان اولدوغونو آیدینجاسینا گوستریر. اونون ساده و آخیجی‌شعیرلری محروم بیر ملتین دردلرینی عکس ائتدیریر:
ساقیا چیلله چیخیب‌دیر ارییب قار، یایوخ/هم منه سویله گوروم شیشه‌ده می‌وار، یا یوخ
بیلمیرم‌وار نفسی، یاکی اولوبدور معجز/ساقی قوْی شیشی اودا، باش گوره‌ک آنلار یایوخ معجزین یازدیغی شعیرلر، اونو مختلیف قالیب‌لاردا، چئشیدلی مضمونلار یارادان قدرتلی بیر شاعیر اولدوغونو بیلدیریر.معجز یارادیجیلیغیندا گوزل ودویغولو تابلولارین مخصوص یئری واردیر. بو تابلولار شاعیرین ان گوزل شعرلرینی تشکیل ائدیر. »جانلی جنازه«، »ضیافت و فلاکت« و… کیمی تابلولاری‌اوخویاندا شاعیرین سوز آچدیغی وضعیت، اونون ایسته‌دیی کیمی اوخوجونون گوز اونونده جانلانیر. نیگران گوزلرینده یاش حلقه‌لنیر. بئله گوزل شاه اثرلریارادان میرزه علی معجز ۶۱ ایل یوخسوللوقلا ال‌به‌یاخا اولاراق، ظولم، جهالت و زوراکیلیق لارا قارشی مبارزه آپاراندان سونرا وطنیندن کوچمه‌یه مجبوراولاراق ۱۹۳۴ ـ نجو ایلده شاهرود شهرینده، غربت‌ده دونیادان گوز یومدو.
معجز خالقین دردینی بیر آیناکیمی گوسترن طنز شعیرلری ایله اوره‌ک‌لره یول آچدی. اونون شعیری بوگون یازیلمیش شعیرلر کیمی بلکه‌ده اونلاردان داهاآرتیق اوز تزه‌لیگینی ساخلایا بیلمیشدیر.
نوشته شده توسط admin در شنبه, ۲۸ آذر ۱۳۹۴ ساعت ۸:۱۴ ق.ظ
