داستان وعده‌های یارانه‌ای انتخاباتی

گروه اقتصادی:یارانه‌های انتخاباتی داستان ساده‌ای دارد: مزایده‌ای با وعده‌های بالاتر برای جمع کردن رای بیشتر. شما به راحتی می‌گویید مبلغ ۴۵ هزار تومان فعلی را ۳ برابر، ۵ برابر یا ۱۰ برابر می‌کنم و قس علی هذا.
بنابراین برای کسانی که شعارهای عوام گرایانه می‌دهند و در دوره‌های گذشته توانسته‌اند با رویکردهای پوپولیستی و وعده‌های مختلف خود، نظر مردم را جلب کرده و رای بیشتری اخذ کنند، ادامه روش قبلی بهترین استراتژی است.
اما مساله‌ای که وجود دارد این است که مردم تجربه تلخی از وعده‌های اینچنینی در دوره‌های قبل دارند. در ذهن بسیاری هنوز نرخ تورم‌ های سرسام‌آور چند سال گذشته که نقطه شروع بخشی از آن همین یارانه‌های نقدی بود و منجر به تسریع افزایش آن شد، باقی مانده است.
می‌توان مشاهده کرد که مردم درک تا حدی کارشناسانه را در این رابطه به‌دست آورده‌اند. این شناخت به سطحی رسیده که مردم از خود می‌پرسند اگر قرار است مبلغ یارانه مثلا ۵ برابر شود، این پول از کجا می‌آید و از چه منبعی تامین خواهد شد؟ تا این موضوع برای آنها واضح و روشن نگردد بعید است که مردم این ادعا را بپذیرند.
از این‌رو به نظر نمی‌رسد بار دیگر حداقل بخش زیادی از مردم با این طعمه به دام افتاده و کاندیدایی صرفا با تکیه بر یارانه‌ها و وعده‌های پوپولیستی در انتخابات دوره دوازدهم به جایی برسد.
علت اینکه شاهد هستیم شعارها و وعده‌های یارانه‌ای و امثال آن سال‌ها است در هر دوره انتخابات تکرار می‌شود این است که کشور ما از نعمت‌های طبیعی زیادی برخوردار بوده و منابع زیرزمینی فراوانی دارد و همه مردم می‌خواهند از این منابع و درآمدهای ناشی از آن بهره‌مند شوند و تا زمانی که این منابع در کشور وجود دارد، این شعارها و وعده‌ها هم وجود خواهد داشت. از طرف دیگر با توجه به اینکه در سال‌های اخیر هر ماهه مبلغی به حساب مردم واریز شده، توجیه اینکه یارانه ‌تنها برای قشرهای خاص و محدودی است و لزوما نباید به همه مردم به شکل نقدی پولی پرداخت شود، تبدیل به امری بسیار سخت و پر‌هزینه برای دولت شده است.
در واقع دولت باید بتواند این‌طور برای مردم توجیه کند که ایجاد بیمارستان‌ها، مراکز آموزشی، توسعه راه‌ها و… همگی همان سهمی است که هر فرد از منابع و ثروت‌های کشور دارد و همه ما از آن بهره‌مند می‌شویم.
در واقع تنها قشری خاص هستند که به‌دلیل محرومیت و نیازهای ضروری که دارند باید از راه‌های مختلفی از جمله پرداخت یارانه نقدی حمایت شوند.
متاسفانه به‌دلیل مصلحت اندیشی‌ها و ترسی که از کاهش محبوبیت وجود داشت، تلاشی برای اصلاح روند یارانه‌ها صورت نگرفت. البته این ترس به جایی هم بود چرا که مردم چندین ماه بود که مبلغی را به‌عنوان یارانه دریافت می‌کردند و قطع آن هزینه زیادی برای دولت داشت.
موضوع دیگر این است که هنوز هم یارانه‌های زیادی به بخش‌های کشاورزی، انرژی و… پرداخت می‌شود و باید فکر و چاره درستی اندیشیده شود.
به نظر من اگر قرار است یارانه‌ای به بخش‌های مختلف داده شود که داده می‌شود که در عین حال منجر به تغییر در قیمت‌ها و به هم خوردن نظم بازار می‌گردد، بهترین راه همین پرداخت مستقیم یارانه به مردم است. چراکه تبعاتی که پرداخت چنان یارانه‌هایی بر تولید کشور، فعالیت بنگاه‌ها و فساد اقتصادی دارد، بسیار بیشتر از پرداخت یارانه نقدی است.
سرانجام دولت تصمیم گرفت تا یارانه اقشار آسیب پذیر و مددجویان را افزایش دهد. این کار می تواند موجب شود تا قانون هدفمندی یارانه ها به اهداف اصلی خود یعنی حمایت از نیازمندان نزدیک شود. براین اساس یارانه ? میلیون نفر افزایش پیدا خواهد کرد. این افزایش یارانه که جدا از یارانه ۴۵ هزار تومانی افراد است از امشب اجرایی شده و ممدجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور را در بر می گیرد.
با تصمیم دولت ، یارانه نقدی به‌صورت متنوع توزیع می‌شود، به‌نحوی‌که یارانه مستمری‌بگیران مددجو به‌طور متوسط ۳ برابر می‌شود.
پیش از این حسن روحانی، در کنفرانس خبری خود در پاسخ به پرسش خبرنگار روزنامه دنیای اقتصاد یکی از برنامه‌های دولت در بهبود هدفمندسازی یارانه‌ها را متناسب‌سازی پرداخت‌ها با وضعیت خانوارها عنوان کرده بود.
رئیس‌جمهوری در نشست خبری خود، با نامطلوب دانستن اعطای یارانه به شکل یکسان، از حمایت اقشار آسیب‌پذیر خبر داده بود. حمایتی که نه یک‌شبه و دستوری، بلکه براساس قانون برنامه ششم توسعه و در قالب یک فرآیند کارشناسی شده صورت گرفته است. تصمیمی که دولت را مجاب می‌کند حتی پس از انتخابات، سیاست افزایش یارانه افراد کم‌درآمد را در دستور کار قرار دهد.
این تصمیم براساس ماده (۷۹) تبصره ۱۴ قانون برنامه ششم توسعه و در قالب یک برنامه کارشناسی دو ساله صورت گرفته است. در این ماده به افزایش حداقل مستمری خانوارهای مددجویان تحت حمایت دو نهاد کمیته امداد امام خمینی(ره) و سازمان بهزیستی متناسب با سطح محرومیت بر مبنای متوسط ۲۰ درصد حداقل دستمزد مصوب شورای‌عالی کار اشاره و مبلغ مدنظر قرار گرفته برای این افزایش ۴ هزار میلیارد تومان در نظر گرفته شده است.
پیش از این، محمدباقر نوبخت، سخنگوی دولت از افزایش۲/۵برابری دریافتی مستمری‌بگیران کمیته امداد و بهزیستی خبر داده بود.
بررسی‌ها حاکی از این است که با اجرایی شدن این موضوع، حدود ۵ میلیون نفر (۶ درصد جمعیت کل کشور) مشمول افزایش یارانه خواهند شد. اعطای یارانه به خانوارها در گام نخست از سوی سازمان هدفمندی و در قالب یارانه صورت می‌گیرد که ممکن است در آینده این مبلغ در قالب مستمری از سوی سازمان‌های حمایتی پرداخت شود.
مسوولان وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مکانیزم افزایش مقدار یارانه افراد کم‌درآمد را که تحت پوشش کمیته امداد و سازمان بهزیستی هستند اعلام کردند.
این افزایش در ۵ ردیف برای خانوارهای بعد »یک نفره» تا»پنج نفره و بیشتر« را ترسیم کرده است. این افزایش به نحوی تنظیم شده که مجموع مستمری و افزایش یارانه پرداختی برای خانوارهای یک نفره معادل ۱۶ درصد و برای خانوارهای ۵ نفره، ۵۰ درصد»حداقل دستمزد وزارت کار (۹۳۰ هزار تومان)« قرار گیرد.
با این حساب یارانه افراد با توجه به بعد خانوارها نسبت به قبل از ۲/۶ تا ۳/۱ برابر افزایش می‌یابد که این تغییر با توجه به بعد خانوارها است.
بر این اساس، پیش از این خانوارهای یک نفره ۵۳ هزار تومان از محل دستگاه اجرایی و ۴۵هزار تومان نیز از محل هدفمندی یارانه‌ها دریافت می‌کردند، اما به استناد این ماده قانونی، ۹۵ هزار تومان نیز به منابع یارانه خانوارهای یک نفره افزوده می‌شود و مجموع دریافتی آن به ۱۹۳ هزار تومان افزایش می‌یابد.
برای خانوارهای دو نفره مجموع مبلغ دریافتی با افزایش یارانه ۱۸۹ هزار تومانی به ۳۴۰ هزار تومان خواهد رسید. برای خانوارهای سه نفره نیز افزایش یارانه نقدی ۲۵۳ هزار تومان عنوان شده که با این رقم مجموع دریافتی آنها ۴۶۰هزار تومان بوده است.
در خانوارهای ۴ نفره افزایش یارانه‌ها معادل ۳۳۷ هزار تومان و مجموع دریافتی ۵۹۸ هزار تومان است. همچنین برای خانوارهای ۵ نفره و بیشتر، افزایش یارانه‌ها معادل ۴۶۵ هزار تومان و جمع دریافتی برای خانوار ۵ نفره معادل ۶۹۰ هزار تومان است.
همچنین مجموع تعداد خانوارهای تحت‌حمایت بهزیستی و کمیته امداد بیش از ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار خانوار هستند که از این رقم ۵۳ درصد خانوارهای تک نفره، ۲۷ درصد خانوارهای دونفره، ۱۱ درصد خانوارهای سه نفره، ۵ درصد خانوارهای ۴ نفرو ه و ۳ درصد خانوارهای ۵ نفره و بیشتر را شامل می‌شود. با این ارقام به‌نظر می‌رسد که جمعیتی حدود ۵ میلیون نفر از افزایش یارانه‌های نقدی منتفع ‌شوند.
با این اقدام دولت، نسبت حداقل حقوق به مستمری مددجویان به بیش از ۲۰ درصد رشد خواهد کرد. رقمی که از پس سال ۱۳۸۵ به بعد مدام در حال کاهش بوده است و در سال ۱۳۹۵ این رقم به ۹ درصد رسیده است. یکی از مهم‌ترین دلایل کاهش این نسبت، بالا بودن نرخ تورم و اثر بیشتر آن در گروه‌های خانوارهای کم‌درآمد بوده است.
در حال‌حاضر به گفته کارشناسان دو نهاد حمایتی کشور با چالش‌های اساسی مواجه هستند.
چالش‌های پیش‌روی کمیته امداد و سازمان بهزیستی کشور تا حدی مشابه هم است. درحالی‌که عوامل فزاینده فقر و تنگدستی در سال‌های اخیر رو به گسترش بوده است، منابع مالی این نهاد‌ها به‌قدر کافی افزایش نیافته، تا بتوانند پاسخگوی نیازهای جدید جامعه باشند. دلیل اصلی ایجاد نیازها، افزایش جمعیت نیازمند به دلیل تورم و بیکاری، افزایش روزافزون هزینه‌های پزشکی، افزایش بی‌رویه قیمت‌های کالاهای اساسی مانند غذا، مسکن و آموزش و تنوع در نیازهای مخاطبان به‌خصوص زنان خود سرپرست و سرپرست خانوار عنوان شده است.