خیال ائله شهر قانونسوز دور
ترجومه : علیرضا ذیحق
آنادیلیمیز:حاجی مراد چوخ قیوراق حالدا، توکانین سکی‌سیندن یئره یئندی. توزونو آلماق ایچون عبا- قباسینی سیلکه‌له ییب گوموش قئیینجینی بئلینده برکیتدی. ألینی خینالی ساققالینا چکدی و حسن آدلی توکان شاگردینی چاغیردی. بیرلیکده توکانی باغلادیلار. سونرا گئن- بول جیبیندن بیر دؤرد قیرانلیق چیخاریب حسنه وئردی. اودا ممنونیت‌له آلیب فیشقا چالا- چالا گئت-گل ده اولان جماعتین ایچینده ایتدی. حاجی‌مراددا ساری عباسینی‌کی قولتوغونا ویرمیشدی چین‌نینه سالدی و دؤرد بیریانا باخاراق ساللانا- ساللانا یولا دوشدو. هر آددیم آتدیقدا اونون تازا آیاق قابی‌لاری قیژها قیژ سس وئریردیلر. یول اوستونده کی توکانچی لاردان چوخودا اونو سلاملاییب کئف- احوال ائدیردیلر:
–»حاجی سلام، حاجی‌کئفین نئجه‌دیر، یوخسان هئچ. تاپماق اولمور… «
حاجی‌نین قولاغی بوسؤزلردن دولوایدی. آمما اونلارین »حاجی – حاجی« دئمک لری اونا مخصوص بیر کئف وئریردی. بونا گؤره‌ده اؤزونه شیشیردی و بؤیوک لوک ساتا- ساتا معنالی بیر گولوشله سلام‌لا را جواب وئریردی. حاجی لیق اونا بیر لقب کیمی ایدی نییه‌کی مکه‌یه گئتمه مه گینی اؤزو یاخشی بیلیردی. تکجه اوشاقلیق دا، آتاسی اؤلندن سونرا، آناسی دده‌سی نین ائتدیگی وصیته گؤره، اونلارین بوتون وار- یوخلارینی ساتیب سووور و هامی پوللاری قیزیلا تبدیل ائده‌رکن یئرلی- کؤکلی کربلایا کؤچورلر. بیر- ایکی ایل دن سونرا پوللاردا قورتولور و أللری بوشا چیخارکن دوشورلر یولچولوقا. بو آرادا ایسه تکجه حاجی ائله‌یه بیلیرکی بیر تهر جان قورتارا و اؤزونو همداندا عمی سینه یئتیره. اونون شانسین دان دا عمی سی اؤلور و چون آیری واریثی یوخ ایدی بوتون مال – دؤولتی اونا یئیتریر. عمی سی نین بازار دا حاجی آدیله مشهور اولدوغو ایچون، حاجی لقبی ده توکان لا بیر لیکده بیله سینه میراث قالیر.
اونون بوشهر ده کیمسه سی یوخ‌ایدی. نئچه یول دا آنا باجیسینی آختارماق ایسته میشدی کی اونلاردان هئچ بیر خبر توتانمامیشدی. ایکی ایل اولاردی کی حاجی ائولن‌میشدی. آمما آرواددان ساری اؤزونو خوشبخت حس ائتمیردی. نئچه واخت‌ایدی کی أر- آرواد آراسیندا، همیشه دعوا ایدی. حاجی هرزادا دؤزه بیلیردی آمما اونون آجی- آجی دانیشیقلارینا و ووردوغو دیل یارالارینا دؤزه‌‌نمیردی. آنجاق آروایندان آجیق آچماق ایچون، عادت اوزره اونو هی دؤیوردی. گاهدان‌دا بو ایشیندن پشمان اولوردی. آمما هرحالدا چوخ چکمیردی کی بیر- بیرلری‌نین اوزونو أوپوپ باریشیردیلار. بیرزادکی حاجینی چوخ اینجیدیردی، او ایدی که هله اوشاقی اولمامیشدی. نئچه یولدا دوست- تانیشلار اونو باشقابیر آرواد آلماق ایچون نصیحت ائتمیشدیلر. آمما حاجی او بونون سؤزونه آلدانان دیئیل‌دی. بیلیردی کی آیری‌بیر آرواد آلماقلا اونون بدبخت چی‌لیگی‌نین داها چوخ آرتماسی بیرگه‌دیر. بونا گؤره ایسه، بئله‌نکی سؤزلری بوقولاقدان آلیب او قولاقدان وئره‌ردی. بونلار هله بیر طرفده، آروادی هله گنج و گؤزه‌ل ایدی. نئچه ایل ایدی بیر تهر بیر- بیرلرینه عادت ائتمیشدیلر و پیس- یاخشی بیر یئرده کئچینیردیلر. حاجی اؤزوده هله جوان ایدی و آللاهین ایسته‌یی اولسایدی سونرالار اوشاقی اولایدی. بوناگؤره ده حاجی، آروادینی بوشاماق ایسته‌میردی. آمما بو عادتده اونون باشیندان چیخمیردی. آروادینی دؤیوردی و آرواد دا شیطان آتیندان یئنمیردی. آغزینا گلنی دئییردی. مخصوصاً کی دونن گئجه‌دن آرالاری برک دیمیشیدی. حاجی قووورلی قارپیز توخوملارینی آغزینا آتا- آتا و اونلاری چیرتلایارکن قابیق لارینی یئره تؤکه- تؤکه، بازار آغزیندان ائشیگه چیخدی. او یازین ئینی هاواسینی کؤکسونه آلاراق‌یادنیا دوشدو ائوه یئتیرمک همین، یئنه دئیشمه‌ک باشلاناجاق. بیرین بو دئیه‌جک ایکیسینی او و آخیری دا دیلخور لوغا چکه‌جک. سونرا دا کوسولو حالدا شامی یئییب بیر- بیرلرینه آغیز بوزه- بوزه یاتاجاق‌لار. جمعه آخشامی‌ایدی. بوفیکیرلر خاطیریندن کئچیردی و گئده- گئده او أل بو أله باخارکن آروادی‌نین سؤزلری یادینا دوشوردی:
– »گئت ایتیل یالانچی نین بیری یالانچی! سن یانی حاجی‌سان! سن نئجه حاجی‌سان کی آنا- باجین دیله‌نه- دیله‌نه رسوا اولوبلار؟! گناه منده ایدی‌کی مشهدی حسین صراف کیمی ائلچی‌نی اؤتوروب گلدیم سنه.«
نئچه یول دیل- دوداغینی دیشله‌دی و خاطیریندن کئچدی کی اگر آروادینی ایندی گؤرسه ایدی یقین‌کی اونون قارنین سؤکه‌ردی.
بو آنلاردا یئتیرمیشدی »بین‌النهرین« خیابانینا و ندنسه چای قیراغیندا بوی آتمیش سؤیودآغاجلارینا باخارکن فکرینه گلدی یاخشی دی که ائله ساز- یاراقی جورله‌ییب یار- یولداشلار لابیرلیکده صاباح جمعه‌نی »مراد بی« دره‌سینه چالدیرماغا گئده‌لر. بو ایشین یاخشی‌لیقی اوردا ایدی کی ائوده قالما قلاهم اؤزونه و هم آروادینا بدکئچمزدی. ائولری‌نین یاخین لیقیندا اولان کوچه‌یه- یئتیریب یئتیرمه‌میش، بیردن بیره اونا ائله‌گلدی کی ائله بیل آروادی اونون یانیندان کئچیب گئتدی و اونو سایمادی. هم یئریشیندن و هم چادیراسی‌نین آغ اته‌ییندن اونو تانیماغا شبهه‌سی قالمادی. اونون اؤز آروادی اولدوغونا ایناندی. آمما حاجی‌دان اجازه‌سیز گونون بو واختی نه ایچون ائشیگه چیخماسی بللی دئییل دی. توکاناساری‌دا گلمه میشدی کی دئیه‌ک ایشی وارایدی. پس هارا گئتمیشیدی؟
حاجی آددیلمارینی یئیین لتدی. گؤردوکی سهو ائتمیر اؤز آروادی دیر. آمما اونون ائوه‌ساری گئتمه‌مگی حاجینی لاپ تعجب‌لن دیردی. حیرص‌لندی. قاباغینی آلانمادی و اختیارسیز سس‌لندی: – »شهربانو«
او آرواد دالی‌یا دؤنوب باخارکن سانکی قورخودان دیکسه‌نیب یئیین‌لشدی. حاجی داها اؤزونو ایتیردی. حیرصی- حیرصین کسیردی. پیچاق وورسایدین قانی چیخمازدی. آروادی اجازه‌سیز ائشیگه چیخیب هئچ، اونو آدام یئرینه قویماییب هئچ، بیرده سایماز- اوتانماز یولونا دوام ائدیردی! غیرت داماری توتدو و قانی جوشارکن یئنی دن سسله‌ندی:
– »آهان سن نه‌نم: بوواختاجان هاردایدین؟ دایان گؤر نه‌دئییره‌م! سن نه نم.«
– آرواد دایاندی و چارشاب آردیندا گیزلن‌میش اوزونو اونا توتاراق اوجادان دیلله ندی:
– »بیه دللک سن؟ سنه نه؟ میتیلین بیری میتیل! تولودونون بیری آغزی‌نین سؤزون بیلمیر. جماعتین ناموسونا نییه توخونوسان؟ ایندی سنه قاندیررام نه وار نه یوخ! آهای جماعت گلین گؤرون بو کئفلی گئده منیم جانیمدان نه ایستیر … خیال ائله مه شَهُر قانونسوز دور؟! ایندی سنی وئره‌رم »آژان« ین ألینه تا … آهای آژان …«
ائولرین قاپیسی بیر- بیر آچیلارکن جماعت اونلاری دؤوره لیردیلر و گئتدیکجه ده چوخالیردیلار. حاجی‌نین اوز- گؤزو قیزارمیشیدی و آلین له بونیونون دامارلاری حیرص‌دن شیشمیشدی. پیسی ده اوراسی ایدی کی اونو تانی‌ییب- تانیمایان جماعتین بعضی‌سی ده : »آی آژان … آهای آژان ….« سسله‌ییردیلر.
بونا گؤره ده حاجی نین حالی یامان توتولدی و دونیا گؤزونه قارالارکن اوأل بو أل ائتدی و وار گوجو ایله چادیرا اوزه‌ریندن بیر سیلله آروادا ووردی و حیرص‌ایله دئدی:
– »هئچ هئچینه … موفته یئرینه سسینی ده‌ییشمه. من سنی ائله لاپ گؤره‌ن کیمی تانیدیم! صاباح … ائله صاباح سنی بوشویاجاغام. آیاغین کوچه‌یه آچیلیب هن؟! اوتانمازین بیری اوتانماز … قویما آچام صاندیقی تؤکه‌‌م پامبیقی؟! جماعت شاهید اولون… شاهید اولون کی من بونو بوشویاجاغام. نئچه واخت ایدی که ائله بیله سینه شبهه‌لی ایدیم. دیلیمی قارنیما قویوب دینمیردیم. آمما بوقره او قره‌له‌ره بنزه مز، سیز شاهید اولون جماعت، منیم آروادیم نانجیب اولوب. صاباح … ائله بو صاباح …«
آرواد دا سؤزدن قالماییب جماعته خطاب غضبله باشلادی کی:
– »غیرتیز هارا گئدیب…. سیز نییه به بیر سوز دئمیرسیز؟ قویمایین بو آبیرسیز گئده جماعتین آروادینا آغزینا گلنی دئیه! اگر مشهدی حسین صراف بوردا اولسایدی سیزه‌لره بیلدیره‌ردی نه وار نه یوخ! بیری یوخدور بو آلچاقدان سوروشاکی اصلاً سن کیم سن! نه دئییرسن.
گئت … گئت آدامینی تانی! ایندی سنه ائله بیر دده یاندیریم کی عؤمور بویو یاددان چیخارتمی یاسان! آهای آژان …. «
ایکی- اوچ نفر اونلاری آرالاماق ایسته ییب حاجی نی کنارا چکدیلر. آمما قال- ماقال هله یاتمامیشدی کی بیر آژان یئتیردی و حاجی آقانان بیرلیکده چارشابلی آروادی و ایکی – اوچ نفر باشقا آدامی شاهید کئچمک ایچون نظمیه یه ساری آپاردی. یولدا یئنه همان سؤزلرایدی کی حاجی‌نان آرواد بیر – بیر لرینه دئییردیلر و جماعت‌ده اونلارین دالینا دوشه رکن، ایشین هارا چاتماسینی دایانمادان گؤزله‌ییردیلر.
حاجی یامان ترله‌میشدی و نظمیه مأمورونون یانیجا گئده‌رکن، جماعت آراسیندان اوتانا- اوتانا کئچیردی و چتینی‌ده اوراسی ایدی کی بالا- بالا اؤز ائتدیگی ظنه‌ده شبهه‌لن میشیدی. نییه کی بو آروادین چارپازلی باشماق‌لاری و گئیدیگی جوراب‌لاری، باشقا جوره ایدیلر. آروادین مشهدی حسین صراف‌دان وئردیگی نشانلاردا هامیسی دوز‌ایدی و تازا آنلامیشدی کی ائله بیل سهو ائدیب کیر یخیب دیر. آمما چوخ گئژ آنلامیشدی. سویون شیریلتی سیندان نگران ایدی و ایشین هارا چاتدیغینا قالمیشدی.
نظمیه‌یه یئیترجک جماعت دیشاری داقالارکن اونلاری ایچری آپاردیلار. حاجی نان آرواد بیر اتاقاکی ایکی یوکسک منصب‌لی آژان میز دالیندا اوتورموشدولار کئچدیلر. اونلاری گتیره‌ن مأموردا ایشین نه اولدوسونو سؤیله‌ییب سونرا گئتدی قیراقدا دوردی.
رئیس حاجی‌یا باخیب دئدی:
–آدیز ندیر؟
– نؤکریز آقا، سیزین کیچی‌ییزه‌م. من حاجی مرادام. بوتون بازار منی تانی‌ییر!
– نه ایش گؤره‌سیز؟
– بو یاقچی‌یام، بازاردا توکانیم وار. امریز اولسون!
– بودوز دورکی سیز بو خانیما دولاشیب و وروب سوز؟– نه دئییم واللاه! من ائله بیلدیم کی اؤز آروادیم دیر.– نه ایچون بئله فیکر ائله دیز؟
– چادیراسی‌نین اتگی آغ‌ایدی.
– چوغ غریبه سؤزدور. مگر آروادیزین سسینی تانیمیرسیز؟
حاجی اوره‌کدن بیر آه چکیب دئدی:
– آخی سیز بیلمیر سیز کی منیم آروادیم نه اودپارچاسی دی؟ او بوتون قوردقوشون سسینی چیخاردا بیلر. حامامدان چیخاندا بوتون آروادلارین سسی‌نن دانیشیب اونلاری یانسیلار. من ائله بیلدیم کی ایستیر منی آلداتسین و اونا گؤره سسینی عوض‌لیر.
آرواد، حاجی‌نین سؤزونو آغزیندا قویوب دئدی:
–نه ده‌دیل تؤکور. دئیه‌سن بایاقکی آدام دئییل … یاخچی دی بو آژان قارداش اؤزو گؤردو کی جماعت ایچینده نئجه منه أل آچدی. نه یازیق لیقا ووروب اؤزون! دئیه سن همانکی آدام دئییل فیکر ائلیرکی شَهُر باشینادی. مشدی حسین بیلسه دده‌ن یاندیراجاق …
رئیس : – خانیم داها سیزلیگ‌ایش یوخدور. سیز بویورون گئدین! بیز ایندی حاجی‌نین حسابینا یئتیرریک دئییر. حاجی‌دا : » واللاه آنلامامیشام. من بیلمه‌دیم. ده ییشیک توتدوم. آخی منیم جماعت ایچینده آبیریم وار…. « سؤیله‌ییر.
رئیس بیر زاد یازیر وئریر مأمورون ألینه و مأمور حاجینی باشقابیر میزین قاباغینا آپاریر. حاجی‌نین أللری أسه- أسه پوللاری ساییب جریمه ایچون میزین اوستونه قویور. سونرا آژان‌لا بیر لیکده گئدیرلر نظیمه اداره‌سی نین حیه‌طینه.
جماعت أت‌دن دووار چکمیشیدلر و اهمال- اهمال پیچیلدا شیردیلار. آژن‌لاردان بیریسی ألده قامچی یئتیردی. حاجی نین ساری عباسینی چین‌نیندن گؤتوروب اونون یانیندا دوردو. حاجی حرص و غضبدن بیلمیردی نئیله سین. أللی شاللاق دال با دال اونا گوپسه‌‌ن سه‌ده هئچ اؤزونه آلمادی. قا‌مچی‌لار وورولوب قورتولاندان سونرا أل آتدی جیبینه و بؤیوک ایپک سیله‌جه‌گینی چیخارارکن، باش- گؤزوندن سوزه‌ن تری سیلدی. سونرا عباسینی چیینی اوسته آتاراق، پوزقون حالدا ائوه ساری یوللاندی.
عباسی‌نین اتگی ائوه یئتیره‌نه جک ، یئر ایله سورونوردی و ندنسه چالیشیردی کی آیاقلارینی ائله اهمالجا یئره قویسون کی یئنی جه آلدیقی آیاق قابلی‌لار‌ی‌نین قیژ‌یلتیسی بیر یوللوق کسیلیب خفه‌لن سین.ایکی گون سونرا حاجی آروادینی بوشادی.
نوشته شده توسط admin در چهارشنبه, ۰۵ دی ۱۳۹۷ ساعت ۱۰:۱۲ ق.ظ
