گزارش//

خطر خشک شدن از بیخ گوش تالاب کانی برازان گذشت

سکینه اسمی
گروه گزارش: تالاب »کانی برازان« در حالیکه امسال ۷۰ درصد وسعت خود را از دست داده بود با رهاسازی آب از سد و رودخانه مهاباد جان دوباره گرفته و آماده میزبانی از پرندگان مهاجر است.
تالاب بین المللی کانی برازان که یکی از مشهورترین و زیباترین آبگیرهای کشور که چون نگینی در میان تالاب‌های منطقه شمال غرب خودنمایی می‌کند به کانونی برای جذب طبیعت گردان و به مامنی مطمئن برای پرندگان مهاجر و بومی تبدیل شده است اما جای تأمل اینکه این تالاب با ظرفیت‌های کم نظیر تاکنون در بخش گردشگری مغفول مانده است.
کانی برازان در زبان کردی به معنی چشمه گرازهاست با ۹۲۷ هکتار وسعت در ۳۰ کیلومتری شمال مهاباد و در شمال و شرق روستای »قره داغ« واقع شده که به دلیل گوناگونی و فراوانی گونه‌های زیستی از سوی کمیته ملی طبیعت گردی کشور به عنوان نخستین سایت پرنده نگری در ایران معرفی شده است.
خطر خشک شدن از بیخ گوش تالاب کانی برازان گذشت
انواع پرندگان آبزی و کنار آبزی شامل انواع مرغابی‌ها از جمله اردک مرمری، سرسبز، حنایی خوتکاهای بزرگ و کوچک، انواع غازهای خاکستری، پیشانی سفید و بزرگ و کوچک درناها، فلامینگو، پلیکان‌های سفید و خاکستری و پرندگان شکاری در تالاب کانی برازان زندگی می‌کنند.
بر اساس آخرین بررسی‌های انجام‌شده، ۷۵ گونه پرنده آبزی و کنار آبزی متعلق به ۱۱ خانواده در این تالاب شناسایی‌شده که در صورت اضافه شدن گونه‌های خشک زی این تعداد به بیش از ۱۸۰ گونه خواهد رسید که همین امر اهمیت تالاب را بیش‌ازپیش آشکار می‌سازد.
در کنار غفلت از زیرساخت‌ها و ظرفیت‌های گردشگری در این تالاب خشکسالی و عدم تأمین حق آبه آن موجب شد ۷۰ درصد وسعت کانی برازان از بین برود و با توجه به آغاز فصل مهاجرت پرندگان این امر تأثیرات زیست محیطی منفی زیادی در پی داشت.
در هفته‌های گذشته با رهاسازی ۲٫۵ میلیون مترمکعب آب از سد و رودخانه مهاباد خطر خشک شدن از بیخ گوش این تالاب گذشت اما به دلیل کم بارشی همچنان خطر کم آبی این تالاب را تهدید می‌کند و باید مسئولان این موضوع را مورد توجه ویژه قرار دهند.
تالاب کانی برازان آماده پذیرایی از پرندگان مهاجر
رییس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص آخرین وضعیت تالاب کانی برازان به عنوان اولین سایت پرنده نگری کشور گفت: تا دو هفته گذشته تالاب کانی برازان در شرایط مناسبی قرار نداشت اما با آغاز رهاسازی ۲٫۵ میلیون مترمکعب حق آبه از سد و رودخانه مهاباد این تالاب جان دوباره گرفته است.
امید بنابی با بیان اینکه امسال به دلیل خشکسالی و عدم تأمین حق آبه مناسب نزدیک ۷۰ درصد این تالاب در تابستان خشک شده بود، افزود: با رایزنی‌های صورت گرفته و همکاری آب منطقه در تیرماه یک میلیون مترمکعب و اوایل مهرماه سال جاری ۲٫۵ میلیون مترمکعب آب به سمت تالاب کانی برازان رهاسازی شد.وی با اشاره به اینکه هم اکنون سطح آبی تالاب پرآب شده ولی با شرایط ایده ال فاصله دارد، عنوان کرد: هر سال با آغاز مهر ماه آبگیری تالاب‌ها می‌کنیم اما امسال تالاب‌های استان به صورت کامل آبگیری نشدند ولی اقدام اخیر رهاسازی آب با توجه به قرار گرفتن در فصل مهاجرت پرندگان توانست شرایط را تا حدودی بهبود ببخشد.
وی حق آبه سالانه تالاب کانی برازان را ۱۶٫۷ میلیون متر مکعب عنوان کرد و افزود: این میزان آب از طریق رهاسازی و بارش‌ها تأمین می‌شود امسال با وجود خشک شدن ۷۰ درصدی تالاب و تنش آبی تا حدودی توانستیم اوضاع آن را بهبود ببخشیم.
رییس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی در خصوص اقدامات حفاظتی در این تالاب اظهار کرد: به دلیل ورود سموم و کودهای کشاورزی در سال‌های گذشته این تالاب با مشکل آلودگی مواجه بود هر چند این مشکل به صورت کامل برطرف نشده اما با احداث لاگن های طبیعی تلاش شده این موضوع مدیریت شود.
مطالعات جامع گردشگری تالاب کانی برازان خاتمه یافت
بنابی با تاکید بر اینکه هم اکنون میزان آلودگی تالاب کانی برازان در حد معقول است، گفت: فرهنگ سازی در خصوص کاهش استفاده از سموم و کودهای شیمیایی با استفاده از کشاورزی پایدار در اراضی بالادست تالاب کانی برازان می‌تواند در کاهش آلودگی این تالاب نقش مهمی داشته باشد.
بنابی از ایجاد لاگن های طبیعی و مصنوعی در تالاب کانی برازان مهاباد خبر داد و گفت: دو لاگن طبیعی و مصنوعی (تالاب‌ها یا دریاچه‌های دست ساز کوچک) به مساحت یک هکتار و به عمق یک متر در تالاب بین المللی کانی برازان ایجاد شده که ایجاد لاگن ها برای بهبود کیفیت آب و احیا تالاب کانی برازان ضروری است و در کاهش آلاینده‌ها بسیار مؤثر خواهد بود.
وی در خصوص اقدامات گردشگری در نخستین سایت پرنده نگری کشور افزود: در راستای اقدامات گردشگری برای اولین بار در کشور مطالعات جامع گردشگری در تالاب کانی برازان اجرا شده و هم اکنون مطالعات خاتمه یافته و آماده جذب سرمایه گذار از سوی نهادهای متولی امر گردشگری هستیم.رییس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی ایجاد ساختمان تحت عنوان سایت پرنده نگری در دو طبقه، ایجاد اسکله‌های چوبی، استفاده از دوربین‌های چشمی و تلسکوپی برای بازدیدکنندگان از دیگر اقدامات برای جذب گردشگر در این تالاب است.
رییس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی خاطرنشان کرد: معیشت پایدار جوامع محلی در راستای حفاظت از اکوسیستم تالاب‌ها با به کارگیری رویکرد زیست بومی در حال اجرایی شدن است و در همین زمینه مطالعات گردشگری تالاب کانی برازان مهاباد توسط دانشگاه شهید بهشتی تهران انجام گرفته است.
رییس اداره حفاظت و احیای تالاب‌های اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان غربی افزود: طراحی و معماری سازه‌ها و محوطه‌های طرح جامع توسعه گردشگری در فاز دوم در مرحله تحویل به پیمانکار است و هدف جذب گردشگر به تالاب و توجه به مسائل اجتماعی روستایی منطقه و جامعه محلی در بهره برداری و نگهداری از سازه‌هایی است که با دیدگاه اکولوژیکی طراحی شده‌اند.
بنابی بیان کرد: استفاده از پنل خورشیدی، سطوح آبگیر آب باران، احداث برج پرنده‌نگری با سازه‌های سازگار با محیط زیست، راه اندازی اکو موزه گیاه شناسی و جانور شناسی و سایر مواردی چون تصفیه‌خانه فاضلاب، پارکینگ، سرویس بهداشتی در کل در چهار فاز و با اعتبار ۱۰ میلیارد تومان در نظر گرفته شده است و به صورت اولویت بندی اجرایی می‌شود.
تالاب کانی برازان باید حق آبه ثابت داشته باشد
فرماندار مهاباد نیز در خصوص آخرین وضعیت نخستین سایت پرنده نگری کشور بر تأمین حق آبه ثابت و مستمر تالاب کانی برازان مهاباد به عنوان یکی از مهمترین تالاب‌های غرب کشور تأکید کرد و گفت: تالاب کانی برازان که وسعتی بیش از هزار کیلومتر دارد متأسفانه در اثر تنش آبی منطقه و کشور حق آبه آن کاهش یافته است.
عارف خدرلو افزود: به دلیل اختصاص نیافتن حق آبه به موقع، خشکسالی، کاهش بارندگی و خشک شدن چشمه‌های محلی تأمین کننده آب اطراف این تالاب میزان آب در آن به یک سوم کاهش یافته و ۷۰ درصد آن خشک شده بود که با اختصاص ۲٫۵ میلیون متر مکعب حق آبه آن دوباره این تالاب احیا شد.
فرماندار مهاباد با بیان اینکه امیدواریم با در نظر گرفتن حق آبه ثابت برای این تالاب، شاهد میزبانی دائمی این تالاب از انواع پرندگان مهاجر باشیم، عنوان کرد: حق آبه تالاب کانی برازان باید قطعاً پیگیری شود چرا مهاباد از شهرهای گردشگر پذیر منطقه است و اهمیت این تالاب در مهاباد در بخش گردشگری را نمی‌توان نادیده گرفت.
خدرلو افزود: باید شرایط لازم برای ورود سرمایه گذاران بخش خصوصی در اجرای طرح‌های گردشگری مهیا شود تا جذابیت بیشتری برای سرمایه گذار ایجاد شود.
وی با اشاره به افزایش زمین خواری و تخریب منابع طبیعی گفت: با توجه به افزایش قیمت زمین در مهاباد زمین‌خواری ها در این شهرستان افزایش یافته است، از دادستان محترم درخواست کرده‌ایم تا با زمین‌خواران احتمالی در اراضی ملی کانی برازان مهاباد برخورد کنند.
فرماندار مهاباد تاکید کرد: سهمیه حق آبه تالاب زیر سایه توسعه کشاورزی در چند سال اخیر به طور کامل فراموش شده و این مساله خطرات از بین رفتن تالاب و آثار زیست محیطی را ۲ چندان کرده است.
ایجاد مسئولیت اجتماعی مهمترین راهبرد برون رفت از مشکلات زیست محیطی است
امام جمعه مهاباد در نشست بررسی وضعیت تالاب کانی برازان با بیان اینکه مردم مهاباد نسبت به مسائل زیست محیطی بسیار حساس هستند و رفتار بسیار مسئولانه‌ای در قبال آن دارند، گفت: ایجاد مسئولیت اجتماعی به عنوان مهمترین راهبرد برون رفت از مشکلات زیست محیطی باید مورد توجه مسئولان باشد؛ زیرا تبیین درست این موضوع، بسیاری از مشکلات زیست محیطی را کاهش و برطرف می‌کند. تالاب کانی برازان باید حق آبه ثابت داشته باشد
ماموستا عبدالسلام امامی ادامه داد: با وجود تنش‌های آبی فراوان و در مضیقه بودن بیشتر مردم و به ویژه روستاییان، ولی آنها هیچ گونه تعرضی به محیط زیست و منابع طبیعی نداشته‌اند.
وی اظهار کرد: سازمان‌های مردم نهاد و تشکل‌های زیست محیطی نیز با تلاش فراوان مسائل مختلف زیست محیطی را رصد کرده و همکاری بسیار خوبی با مسئولان دارند که باید قدردان آنها باشیم.
تالاب کانی برازان به عنوان یکی از تالاب‌های اقماری دریاچه ارومیه و نخستین پناهگاه حیات وحش آذربایجان غربی است که در جنوب دریاچه ارومیه و ۳۰ کیلومتری مهاباد واقع شده است
این تالاب به عنوان بیست و چهارمین تالاب کشور در کنوانسیون رامسر به ثبت رسیده است و در فصول مختلف سال از جمله بهار میزبان هزاران بال پرنده مهاجر است. تالاب کانی برازان باید حقابه ثابت داشته باشد
به گزارش آراز آذربایجان به نقل از مهر،بر اساس اعلام اداره هواشناسی مهاباد، میزان بارندگی این شهرستان از ابتدای امسال تاکنون با کاهش ۷۶ درصدی مواجه بوده و به ۶۴ میلی متر رسیده است.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com