خرید از تاناکورا برای گریز از گرانی

ناهید زمانی
گروه گزارش: پالتو پوست حنایی رنگ و خوش طرح، جا خوش کرده است میان ردیف پالتوهای گرم و ضخیمی که برای دومین بار به فروش می‌روند. فروشنده راضی به نظر می‌رسد و برای فروش پالتو پوست روباه، بازارگرمی می‌کند: این را یک میلیون می‌دهم. مفت است. نو آن را زیر سه میلیون تومن پیدا نمی‌کنی. مشتری که مرد جاافتاده‌ای به نظر می‌رسد، پالتو را ورانداز می‌کند و با فروشنده چانه می‌زند.
دلیل خرید لباس دست دوم به وسیله او چیست؟ دستش را به کمرش می‌گیرد و سرخوشانه می‌گوید: این جنسا خیلی کیفیت داره. درسته دست دومه اما می ارزه.
پالتوهای مارک دار خارجی دست دوم، روی رگال فشرده شده‌اند و اگر چشم‌هایت را نیمه باز بگذاری و به هم فشار دهی، تنها هاله رنگ‌های بی حال زمستانی و پاییزی را می‌بینی. گویی هیچ لباسی در این ردیف، شخصیت مستقلی ندارد. اما صاحب مغازه، از تنوع و فراوانی اجناس تازه وارد زمستانی‌اش کیفور است.
چند جا زنگ می‌زند: سلام. اگه جنس خوب می خوای، همین الان بپر بیا مغازه که تا شب هیچیش نمی مونه.
دو فروشنده، انگار دنبالشان کرده باشند مشغول جا دادن بقیه لباس‌ها روی رگال هستند و از تمام قدرت خود برای جا دادن آن‌ها استفاده می‌کنند. صاحب مغازه داد می‌زند: نه! آن را برای مشتری خودمان نگه دار و فروشنده یک پالتوی چرم خرمایی رنگ را جدا می‌کند و روی پیشخوان می‌گذارد.
آفتاب رنگ پریده زمستان از در شیشه‌ای و شیک مغازه لباس دست دوم فروشی، خودی نشان می‌دهد و محو می‌شود. کاغذی روی شیشه چسبانده‌اند که روی آن قیمت اجناس را نوشته‌اند: کاپشن: ۳۰ هزار تومان، پالتو: ۲۰ هزار تومان، بافت: ۱۰ هزار تومان.
زن جوانی، کاپشن قرمز رنگی را برمی دارد و جلو صورت دخترش که شش ساله به نظر می‌رسد، می‌گیرد. یکی از فروشندگان به سمتش می‌آید: خیلی بهش میاد. زن جوان نگاهی به دخترش و بعد نگاهی به کاپشن می‌کند: چند است؟ فروشنده به نرمی پاسخ می‌دهد: ۲۰ تومن. زن پرخاش می‌کند و کاپشن را ۱۵ هزار تومان می‌خرد.
وقتی از او پرسیده می‌شود چرا از اینجا خرید می‌کنی، پاسخش قابل پیش بینی است: لباس‌های نو خیلی گران شده‌اند و کیفیت هم ندارند. اگر وسعم می‌رسید نو می‌خریدم.
مشتریان دیگر مشغول پرو کردن و خریدن پیراهن‌های مردانه، شلوارهای مارک دار جین و پالتو و کاپشن هستند.
گوشه فروشگاه لباس دست دوم که برخلاف تصور قبلی بوی مواد شیمیایی و پاک کننده نمی‌دهد، صاحب مغازه با اکراه به دنبال پاسخ دادن به سوال‌های پی در پی خبرنگار است: حدود پنج ساله که بازار اروپا از بین رفته و بیشتر اجناس از چین و تایوان و کره میاد.
می‌گوید لباس‌ها را اینجا نمی‌شویند چون برای هر لباسی حدود هفت هزار تومان باید خرج کنند تا شست و شو و ضدعفونی شود. چشمانش برقی می‌زند و تاکید می‌کند که مشتریانش در فصل زمستان از سه هزار نفر بیشترند. بسته به کیفیت مارک، جنس و مدل، قیمت پوشاک دست دوم هم فرق می‌کند و از ۸۰۰ تومان برای پیراهن و شلوار شروع می‌شود تا به قیمت‌های میلیونی برای پالتوهای خاص و مارک دار می‌رسد. لباس‌های ارزان‌تر، روی هم سوارند و مشتریان باید در میان آن‌ها بگردند تا به نتیجه قطعی برای خرید برسند.
چشم‌های دوربین مداربسته مغازه تاناکورافروشی، هر حرکت مشتریان را تعقیب می‌کند. مشتریان ثابت آمده‌اند و سراغ اجناس سفارشی شان را می‌گیرند. یکی شان خود را مریم معرفی می‌کند و می‌گوید: قیمت‌های اجناس نو عادلانه نیست. جنس ۴۰ تومانی را می‌فروشند ۴۰۰ تومان و توقع دارند بخریم. مریم که با پوشش مد روز و خلاف عرف مشغول جدا کردن لباس‌های مجلسی زنانه است، دقایقی بعد پول‌هایش را می شمارد و ۱۵۰ هزار تومان به صاحب مغازه می‌دهد. بیرون از فروشگاه عرضه لباس‌های تاناکورا، چند فروشگاه بزرگ کفش‌های دست دوم، چکمه‌های چرمی دست دوم و چند کارگاه رفوگری است. چکمه‌ها و کفش‌های فراموش شده دست دوم، در روزهای سرد سال، دوباره مشتری پیدا کرده‌اند.
در میان اجناس دست دوم، وجود لباس‌ها و کفش‌های بچگانه قابل تامل است. فروشنده در مورد مشکل بهداشتی پوشیدن این کفش‌ها و لباس‌ها برای بچه‌ها، با بی قیدی می‌گوید: چه مشکلی؟ وقتی یکی از متخصصان پوست و مو مشتری دایم ماست، این سوال معنی ندارد. دکتر محمود فرشچیان، متخصص پوست در مورد پیامدهای استفاده از لباس‌های دست دوم می‌گوید: اگر این لباس‌ها به خوبی شست و شو شوند و سپس به اتوشویی داده شوند، پوشیدنشان مشکلی ایجاد نمی‌کند.
به گفته او، به دلیل شرایط نامناسب نگهداری ممکن است لباس‌های تاناکورا حاوی تخم کک و حشرات موذی باشند که با شست و شو و اتوشویی از بین می‌روند.
خریداران کفش‌های دست دوم، وسط بازار سر گذر همدان، در یک مغازه فروش کفش و لباس دست دوم، سعی دارند از مصاحبه طفره بروند و حرفی نمی‌زنند. در حرف‌ها و عمق نگاه آن‌هایی که از ناچاری و دستمزدهای ناچیز به اینجا آمده‌اند و خرید می‌کنند، رضایتی دیده نمی‌شود. اما آن‌هایی که دنبال مارک و مد روز و تنوعند اهمیتی نمی‌دهند که لباسی را می‌خواهند بپوشند که قبلا فرد دیگری آن را پوشیده و دور انداخته است.
دکترمحمد احمدپناه، روانشناس می‌گوید: پوشیدن لباس دست دوم خصوصا برای کسانی که به خاطر شرایط بد اقتصادی تن به این کار می‌دهند، حس خوبی ندارد و عزت نفس انسان را پایین می‌آورد. به گفته او، تعداد محدودی از خریداران این لباس‌ها به دنبال مد و پوشیدن لباس‌های مارک دار هستند و سایر خریداران این لباس‌ها به خاطر شرایط اقتصادی بد، راه دیگری ندارند.
بیرون از محوطه فروش اجناس تاناکورا مردمی هستند که طور دیگری فکر می‌کنند. چند قدم آن طرف تر وقتی از مرد بازنشسته‌ای پرسیده می‌شود بقیه فروشگاه‌های تاناکورا کجاست، با اضطراب، خواهش می‌کند که سراغ این لباس‌ها نروید و به جای جنس مارک دار، جنس معمولی اما مطمئن بخرید. اما دو گروه خریداران و مخالفان خرید اجناس تاناکورا بر عقیده خود پافشاری می‌کنند و به خود اطمینان دارند.