حضرت محمد (ص) غرب عالملری‌ نظرینده

عبدالصمد ملکی
حضرت محمد (ص) انسان حیاتی‌نین تاریخی بویو، مسیر تعیین ائله‌ین بیر شخصیّتدیر. بیری دوشونجه و منطق اهلی اولسا بو مسأله‌نین کناریندان اعتناسیز ردّ اولا بیلمز.
بو یازیدا حضرت محمدی (ص) نه بیر مسلمان گؤزو ایله یوخ بلکه غیر مسلمان عالملرین گؤزو ایله نظاره ائلیه‌جه‌ییک. میخائیل. ه .هارت، Michael.H.Hart (1932.م)، آمریکالی معاصر محقق »یوز« آدیندا کتابیندا تاریخ بویو یوز تأثیرلی انسانین آدینی یازاندا حضرت محمدی لیستی‌نین باشیندا یئر وئریب دئییر:
» محمدی تأثیرلی شخصیّتلر لیستی‌نین باشیندا یازماغیم بیر عدّه‌نی متعجب ائلیه بیلر آما او دین و دنیادا فوق العاده موفق اولان تکجه کیشی ایدی«.[۱]
توماس کارلایل،Thomas Carlayle (1881-1795.م)، مشهور اسکاتلندلی تاریخچی، اؤز »قهرمان و قهرمان پرستلیک« (Hero And Hero worship) کتابیندا حضرت محمد (ص) باره‌ده بئله یازیر:
» غربین بو کیشی باره‌ده اولان معناسیز تعصبلردن قایناقلانان یالانلاری و تهمتلری، فقط بیزیم خفّتیمیزه سبب اولور.«
او آیری یئرده بئله یازیر:
»بو چؤل اوغلو، درین اورگی و نفوذلو قره گؤزلری و وسیع اجتماعی روحی ایله جاه طلبلیقدان سونرا بوتون فکرلری اؤزونده ییغمیشدی. نه قدر بؤیوک و آرام روح! او، عشق شورو و حرارتدن ساوایی آیری زادلا ایشی اولمایانلارداندیر. او کسلردندیر کی طبیعت اونلاری مخلص و صمیمی ائله‌ییب. آیریلاری اؤزلرینی شعارلار و بدعتلر یولوندا ایتیردیگی زماندا، بو کیشی اؤزونو او شعارلارا بورویوب محصور ائلیه بیلمیردی. وارلیغین بؤیوک رمزی اؤز جلال و جبروتی ایله اونون نظرینده پارلاییردی. هئچ بدعت و قارانلیق، وصف اولونماز حقیقتی اوندان گیزلده بیلمزدی و همان حقیقت نداسی ایدی کی دئییردی: »من وارام« ائله بیر کیشی‌نین سؤزو طبیعتین قلبیندن اولان مستقیم سسدیر. جماعت اونا قولاق آسمالیدیلار ائله سسه قولاق آسماسالار هئچ سسه اعتماد ائله‌مک اولماز. چونکی هر شئی اونون قاباغیندا یئل کیمیدیر.[۲]کارن آرمسترانگ ، Karen Armstrong (م.۱۹۴۴ -)، ۷ ایل بویو راهبه اولموش انگلیسلی یازیچی و محقق، اسلام پیغمبری زندگانلیغی باره‌ده یازدیغی کتابیندا بئله یازیر:
»بیز محمده تاریخین بؤیوک چهره‌لرینه باخدیغیمیز گؤزده باخساق، چوخ راحت اونون بشر تاریخی‌نین لاپ بؤیوک نابغه‌سینی اولماغینا ایناناجاییق. بو اینام اونون قرآن گتیرمه‌سی، بؤیوک دین یاراتماسی و یا اونون نظامی فتحلرینه گؤره یوخ بلکه اونون خاص شرایطده بؤیومه‌سی مقاومت ائله‌مه‌سی و موفق اولماسینا گؤره بیزده یارانار«.
»بیز عصرلر بویو محمددن خشن بیر چهره رحمسیز ساواشچی و خودبین سیاستچی یاراتماق ایسته‌میشیک. بیر حالدا کی او چوخ احساسلی و مهربان کیشیدی. اونون مهربانلیغی او قدر ایدی کی حیوانلاری اینجیتمکدن بئله چکینردی«.[۳]
گوستاو لوبون، Gustave Le Bon ، (۱۹۳۱-۱۸۴۱٫م)، فرانسه‌لی شرق شناس، »عرب مدنیّتی« کتابیندا محمد و اونون دینینی تحلیل ائدیب یازیر:
»پیغمبرین اَن بؤیوک معجزه‌سی اؤلمه‌میشدن اوّل داغینیق عرب قافله‌سینی بیر یئره ییغیب واحد بیر ملّت تشکیل وئرمه‌سی ایدی. ائله بیر ملّت کی هامیسی بیر دین قاباغیندا خاضع و بیر رهبره مطیع اولدولار«.
سونرا یازیر: »انسانلارین دَیَرنی یاخشی ایشلری و اثرلری ایله اؤلچمک ایسته‌سک، محمد تاریخین اَن بؤیوک انسانی اولار«.
او محمدین دینی‌نین اعتقادلاری باره‌ده یازیر:
»توحیدی فقط اسلام دینی دنیایه گتیردیگی اوچون بو باره‌ده اؤزونه اؤیونه بیلر«.
او ادامه‌ده یازیر: اسلامین تایسیز راحتلیگی خالص توحید اساسیندادیر و اسلامین ترقّی رمزی ائله اونون آسان و راحت اولماغیندادیر. بونا گؤره اسلامی تانیماق چوخ راحتدیر. اسلام، سالم عقلین قبول ائله‌مه‌دیگی مطلبلردن اوزاقدیر آما آیری دینلرده اوجور زادلارا چوخ راستلانماق اولور. یعنی آیری دینلرده گؤرونن تناقضلر و بوروشوقلوقلار، اسلامدا یوخدور.
هرنه دوشونسز اسلامین بو دئدیگیندن داها ساده اولا بیلمز کی: الله بیردیر؛ انسانلار هامیسی الله قارشیسیندا برابردیلر؛ نئچه دینی واجباتی یئرینه گتیرمکله انسان جنّته چاتار و اونلاردان اوز چئویرمکله جهنّمه گئدر. هر هانسی طبقه‌دن اولان هر مسلمانا راست گلسز بوتون اسلام اصل‌لرینی و اونا واجب اولانلاری بیلیر و نئچه قیسا و ساده جمله فورموندا دئیه بیلر.[۴]
لورا واکسیا واگلیری، Loura Vaccia Vaglieri ، (۱۹۸۹-۱۸۹۳٫م)، ایتالیانین ناپل دانشگاهی‌نین اوستادی پیغمبریمیز باره‌ده یازدیغی رساله‌ده بئله دئییر: » عرب پیغمبر، الله-ی ایله رابطه تأثیرینده اوندا یارانان وحی سسی ایله خرافات و جادوپرستلره و فسادا اوز قویموش مسیحیت و یهودیت دینلرین تابعلرینه اَن پاک و خالص وحدانیّتی ارائه وئردی«.
»او آشکار اولاراق، سایر وارلیقلاری یارادانا شریک ائلیه‌ن بشرین ارتجاعی تمایلاتی و کهنه پرستلیک رغبتلری‌نین قاباغیندا دایاندی«.
»بوتون تواضع ایله خودبینلیک و غرور سدّینی سیندیرماغا قیام ائله‌دی. محمد، الله دینی‌نین مبلغی کیمی اؤز شخصی دشمنلرینه مهربان و رحیم ایدی. اونون ذاتیندا ، انسان فکرینه محترم اولان، ایکی رحم و عدالت صفتلری قاریشمیشدی«.[۵]
آنه ماری شیمل، Anne marie Schimmel، (۲۰۰۳-۱۹۲۲٫م)، آلمانلی شرق شناس»الله رسولو محمد«کتابیندا یازیر: »روانشناسلار و دین فئنومولوگلاری اسلام واسطه‌سی ایله اونلارین اختیاریندا قویولان پیغمبره عاشقانه اخلاص نمونه‌سینی گؤره‌جکلر. هامیسی بیله‌جکلر کی محمدین شخصیتی قرآن کنارنیدا، مسلمانلارین یاشاییشی‌نین مرکزینده‌دیر. پیغمبر ابدیّته قدر اونون پیغمبرلیگینه اینانانلارا حسنه اسوه کیمی قالاجاق«.[۶]
قایناقلار:
[۱]میخاییل.ه.هارت ” تاریخین یوز تأثیرلی شخصیّتی ” کتابیندا، صفحه ۳۳، نیویورک ، ۱۹۷۸
[۳] محمد: اسلام پیغمبری‌نین یاشاییشی، ص ۳۸و ۲۰۱، کارن آرمسترانگ، کیانوش حشمتی‌نین ترجمه‌سی، حکمت نشریاتی.
[۴] اسلام و عرب مدنیّتی ، ص ۱۲۸ ۱۲۹،۱۴۱، ۱۴۲، گوستاو لوبون، سید هاشم رسولی محلاتی‌نین ترجمه‌سی (هاشمی)، کتابچی نشریاتی.
[۵] اسلامین سرعتلی ترقیسی ص۳۳۸،۳۳۲و۳۳۷، لورا واکسیا واگلیری، »محمد و قرانین محضرینه تقصیر عذری« کتابی‌نین ضمیمه‌سی، جان دیون پورت، سید غلامرضا سعیدی‌نین ترجمه‌سی، اطلاعات نشریاتی.
[۶] الله رسولی محمد، یازیچی‌نین مقدمه‌سی ص ۷، آنه ماری شیمل، حسن لاهوتی‌نین ترجمه‌سی، علمی فرهنگی نشریاتی.