حسن روحانی توانست توپ را به زمین آمریکا بیندازد

جعفر محمدی
گروه جامعه: سخنان رئیس جمهور روحانی در سازمان ملل، یک نکته مهم و راهبردی داشت: توپ به زمین آمریکا فرستاده شد؛ آن هم بعد از ان که ترامپ کوشید ایران را ضد صلح و ضد گفت و گو معرفی کند.
به سخنان روحانی توجه کنید: – برای گفت و گو نیازی به عکس های دو نفره نیست می توان همین جان در مجمع بنی المللی سخن گفت. من گفت و گو را از همین جا آغاز می کنم.
- از تحریم دست بردارید و به تکفیر پایان دهید.
- به میز مذاکره‌ای که خودتان برهم زدید بازگردید.
- اگر صلح آرمان شماست، جهان، دوستی بهتر از ایران نخواهد داشت.
بدین ترتیب روحانی گفت و گو با آمریکا را آغاز کرد اما به شیوه خودش، دیپلماتیک و بی آن که بهانه ای به دست غیر بدهد.
او در اولین بخش از این گفت و گو – که به تعبیر خودش نیازمند عکس های دو نفره نیست – چند کار مهم کرد:
*ترامپ می کوشید ایران را مخالف صلح و مفاهمه معرفی کند؛ روحانی این تلاش را خنثی کرد و چهره ای صلح طلب و اهل گفت و گو از ایران ترسیم کرد.
این نکته ای است که فرانس ۲۴ نیز در تحلیل خود بدان اشاره کرده است.
*او با منطقی ساده و همه فهم توضیح داد که اگر امروز شرایط گفت و گوی متعارف و دوجانیه بین ایران و آمریکا فراهم نیست، علتش این است که خود آمریکا میز مذاکره را ترک کرده است.
ایران و ۱+۵ بعد از مذاکراتی طولانی به تفاهم برجام رسیدند و شورای امنیت سازمان ملل نیز آن را در قالب یک قطعنامه تصویب کرد ولی آمریکا به عنوان یکی از طرف های مهم برجام و یکی از اعضای تصویب کننده قطعنامه لازم الاجرا شدن آن در شورای امنیت، ناگهان و بی هیچ دلیلی، از برجام خارج شد و قطعنامه ای که خود بدان رأی داده بود را نادیده گرفت.
لذا این آمریکاست که زیر میز زده است و الّا ایران، هم مذاکره کرده و هم به شهادت آژانس بین المللی انرژی هسته ای به توافقات پایبند بوده و هست.
*روحانی، راه مذاکره را ترسیم کرد: هر که میز را ترک کرده است، برگردد. در هیچ مذاکره ای نمی توان انتظار داشت یکی از طرف ها زیر میز مشترک بزند و آن طرف تر، میز دیگری برپا کند و بگوید باید بیایید سر میز اختصاصی و در زمین بازی من.
این بدان معناست که اگر ترامپ به توافق لازم الاجرای برجام برگردد و بر اساس آن تحریم ها را لغو کند، می تواند به گفت و گو با ایران امیدوار باشد.
ادامه تحریم ها، حتما مردم ایران را خواهد آزرد ولی در عرصه سیاسی و نظامی، خلاف اهداف ترامپ عمل خواهد کرد و حتی ممکن است به تغییر استراتژی هسته ای ایران نیز منجر شود.
*تاکید روحانی بر لزوم توقف تکفیر، اشاره او به حمایت های آمریکا از دشمن منطقه ای ایران، یعنی عربستان است که کانون حمایت از تروریست های افراط گرای مذهبی است. اگر آمریکا دوستی با ایران را می خواهد نباید دشمن منطقه ای ایران را تقویت کند.*و در نهایت این جمله که ایران بهترین دوست جهان است، نتیجه فرایند گفت و گوهای مبتنی بر حقوق متقابل را نوید می دهد. ایران می_تواند بهترین دوست جهان و از جمله آمریکا باشد و این، هم به نفع آمریکاست و هم به سود ایران.
اگر آمریکا این دوستی را می خواهد و خواستار برخورداری از منافع سیاسی، اقتصادی و امنیتی آن است، باید راهی جز فشار و تحریم را انتخاب کند و با متعهد شدن به برجامی که خود آن را پذیرفته است، راه گفت و گو را باز کند .
آن گاه در خواهد یافت که ایران، دوستی به مراتب بهتر و اخلاقی تر از عربستان و برخی کشورهای تازه به دوران رسیده است.
***
این در حالیست که دونالد ترامپ روز سه‌شنبه ?? سپتامبر در توییتی اعلام کرد که «با وجود درخواست‌ها» برنامه‌ای برای ملاقات با حسن روحانی، رئیس جمهور ایران که برای شرکت در نشست مجمع عمومی سازمان ملل به نیویورک سفر کرده است، ندارد.
به نوشته یورونیوز، ترامپ (رئیس ایالات متحده آمریکا) در حساب توئیتری خود با »دوست داشتنی« خواندن رئیس جمهور ایران نوشت: »با وجود درخواست‌ها هیچ برنامه‌ای برای ملاقات با حسن روحانی ندارم. شاید روزی در آینده. مطمئنم که او مردی دوست داشتنی است.«
علیرضا میر یوسفی، سخنگوی هیات نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در واکنش به این توئیت ترامپ اعلام کرد که هیج درخواستی از سوی ایران برای ملاقات با رئیس ایالات متحده مطرح نشده است.رئیس جمهور آمریکا در توئیت خود اعلام نکرده که این »درخواست‌ها«ی ملاقات از سوی چه کسانی بوده است اما استقبال از این ملاقات از ماه‌های پیش از سوی مقامات ایالات متحده مطرح شد و مقامات ایران نیز هربار این موضوع را تکذیب کردند.
این در حالی است که حسن روحانی، رئیس جمهور ایران نیز روز گذشته در مصاحبه با شبکه »ان‌بی‌سی« گفت که در جریان این سفر برنامه‌ای برای دیدار با دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا ندارد.
وی اظهار داشت: »به طور طبیعی اگر کسی مایل به دیدار و گفتگو و پیشرفت در رابطه است، آن فرد از ابزار تحریم و تهدید استفاده نمی کند و همه قدرتش را علیه یک کشور دیگر به کار نمی گیرد.«
روحانی نحوه برخورد با ایران را با رفتار دونالد ترامپ با رهبر کره شمالی غیر قابل مقایسه خواند و گفت: »مدل کره شمالی نمی تواند مدل درستی باشد زیرا ما نمی توانیم چنین مقایسه_هایی انجام دهیم. البته مطمئنا مدلهایی وجود دارد که می توان از آنها استفاده کرد.«
دونالد ترامپ در ماه ژوئیه و پیش از بازگشت تحریم‌های علیه ایران گفته بود: »امیدوارم ایران زمانی با ما تماس بگیرد تا شاید توافق جدیدی صورت بگیرد و البته شاید هم توافقی صورت نگیرد.«
پس از ابراز تمایل دونالد ترامپ برای مذاکره »بدون پیش‌ شرط با ایران« مایک پومپئو، وزیر خارجه ایالات متحده گفت: »رییس‌جمهوری در صورتی با ایرانی‌ها پای میز مذاکره خواهد نشست که آنها تعهد به اعمال تغییرات در نحوه رفتار با مردم این کشور را نشان دهند، از رفتار بد خود بکاهند و بتوانند بپذیرند که وارد توافقی هسته‌ای شوند که در عمل مانع اشاعه [تسلیحاتی] شود.«در همان زمان مقامات ایران نیز اعلام کردند که رئیس جمهور آمریکا در سفر پیشین حسن روحانی به نیویورک برای سخنرانی در سازمان ملل نیز چندین‌بار بار درخواست ملاقات و گفت‌و گو با وی را با تیم ایرانی مطرح کرده بود.
محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی در این باره گفته بود: »اینکه می گویند ایران به دنبال مذاکره با آمریکا می رود تا الان که غیر از این بوده است. وقتی آقای روحانی به مقر سازمان ملل رفت این آقای ترامپ بود که هشت بار درخواست گفت‌وگو با آقای روحانی را مطرح کرد ولی آقای روحانی این درخواست را قبول نکرد.«
چند روز پس از آن اما میان دو رئیس جمهور بر سر خروج آمریکا از برجام و تهدید ایران به بستن تنگه هرمز درگیری لفظی اتفاق افتاد.
روحانی خطاب به دونالد ترامپ گفت: »با دم شیر بازی نکن، پشیمان می‌شوی.« و رئیس جمهوری ایالات متحده نیز در پاسخ به وی توئیت کرد: »دیگر هرگز آمریکا را تهدید نکن در غیر اینصورت پیامدهایی را خواهید دید که کمتر کسی در طول تاریخ دیده است.«
دونالد ترامپ در روزهای پایانی ماه ژوئیه مجددا اعلام کرد که حاضر است در هر زمان و بدون هی پیش شرطی دیدار کند. وی در یک کنفرانس خبری در واشنگتن، در پاسخ به سوال خبرنگاری در این‌باره که آیا حاضر است با رئیس جمهور ایران ملاقات کند گفت: »حاضرم با رهبران ایران هر زمان که بخواهند بدون پیش‌شرط دیدار کنم… من با همه دیدار می‌کنم. من به ملاقات رودررو اعتقاد دارم…. اگر آنها بخواهند با هم دیدار می‌کنیم.«
جواد ظریف، وزیر خارجه ایران اما در واکنش به این سخنان در حساب توئیتری خود نوشت: »ایران و آمریکا مدت دو سال مذاکره کردند. با همراهی اتحادیه اروپا و سه کشور اروپایی [آلمان، بریتانیا، فرانسه] روسیه و چین، توافقی منحصر بفرد و چندجانبه را بوجود آوردیم برجام.
توافقی که هنوز کار می‌کند. آمریکا تنها می‌تواند خود را برای خروج از این پیمان و ترک میز گفتگوها سرزنش کند. تهدیدها و تحریم‌ها بی‌نتیجه خواهند بود. سعی کنید احترام بگذارید: به ایرانی‌ها و به جامعه بین‌الملل.«
کمال خرازی، رئیس شورای راهبردی روابط خارجه ایران نیز درباره موضوع ملاقات گفته بود که رئیس جمهوری آمریکا »عاشق ملاقات برای ملاقات« است و چندان به نتایج ملاقات‌های خود و سخنان متناقض خویش نمی‌اندیشد.
در ماه اوت و چند روز مانده به موعد بازگشت دور تازه تحریم‌های آمریکا علیه ایران، دونالد ترامپ در حساب توئیتری خود نوشت: »ایران و وضعیت اقتصادش به سرعت رو به وخامت گذاشته است؛ مهم نیست که ملاقات من با آنها انجام می‌شود یا خیر، این [موضوع] به آنها بستگی دارد.«
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از عصر ایران؛ مایک پومپئو روز یکشنبه ۲۳ سپتامبر نیز مجددا اعلام کرد که ترامپ از دیدار و گفتگو با رئیس جمهور ایران استقبال می‌کند. وی گفت: »هنوز برنامه‌ای برای دیدار بین ترامپ و روحانی وجود ندارد. اما اگر چشم اندازی از گفتگوهای سازنده با رئیس جمهوری ایران وجود داشته باشد، آقای ترامپ از آن استقبال خواهد کرد.«