حذف مشق شب و فشارهای مافیای موسسات آموزشی

گروه اجتماعی: حذف مشق شب و جایگزینی تکالیف مهارت محور به دلیل اهمیت موضوع و نیز مقاومت برخی از موسسات و ناشران آموزشی، به موضوع داغی در حیطه آموزش و پرورش و نیز خانواده ها تبدیلی شده است.
در طی روزهای گذشته انتشار خبرهایی درخصوص حضور مدیران برخی از انتشارات کتاب ‌های کمک درسی در قم و دیدارشان با برخی از علما و مراجع ، سبب شد که بحث حذف مشق شب دانش آموزان دوباره جنجال آفرین شود.
در ابتدای سال تحصیلی بود که معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش از جایگزینی مشق های شب با تکالیف مهارت محور خبر داد. در این طرح جدید پایه های اول تا سوم با تراکم ۱۶ تا ۲۵ نفر دیگر ملزم به رونویسی و مشق های سنگین نیستند.
این خبر باعث خوشحالی دانش آموزان شد و از نگرانی والدین بابت خستگی های مشق شب فرزندانشان کاست اما وقتی اخبار حذف مشق های شب سایر مقاطع و کنکور پیچید، تنها برخی از موسسات و ناشران کتب آموزشی و کنکور ناراحت شدند. و حتی یکی از علمای قم در انتقاد حذف مشق گفت: نباید بچه‌ها را ننر بار آورد، با این شیوه بچه ‌ها به جایی نمی ‌رسند؛ باید تکلیف داشته باشند و مغزشان کار کند.
با این حال پیش تر از سوی «رضوان حکیم زاده« معاون ابتدایی وزیر آموزش و پرورش مطرح شده بود که رونویسی از دروس تاثیری بر یادگیری ندارد و به جای این کار بهتر است دانش آموزان مهارت هایی چون نوشتن و خواندن را با خلاقیت یاد بگیرند.
حکیم زاده در واکنش به این موسسات آموزشی گفته بود که بسیاری از کتاب‌های درسی بستر مشق‌های بچه‌ های ابتدایی بوده است و بسیاری از دانش‌آموزان مجبور بودند که هر شب چند صفحه از این کتاب‌ های کمک آموزشی را حل کنند همین موضوع مجال خوبی برای فروش برخی از ناشران کتاب درسی در بازار بود حالا این فرصت از بین رفته است و برخی‌ها به آموزش و پرورش ایراد می ‌گیرند.
در همین ارتباط »فاطمه سعیدی« عضو کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی در حمایت از تصمیمات وزیر گفته بود نباید تسلیم فشارهای مافیای موسسات و انتشاراتی ها آموزشی شد.
وی در صفحه توئیتر نوشت: اگر تکلیف شبانه دانش آموزان حذف شود بخش بزرگی از تجارت چند ده میلیارد تومانی برخی موسسات و صداوسیما از بین می ‌رود. وزارت آموزش و پرورش نباید تسلیم فشارها شود. وزیر به دیدار مراجع برود و آنها را نسبت به درستی تصمیم خود توجیه کند.
برای بررسی و تحلیل استدلال موافقان و مخالفان حذف مشق شب و اینکه آیا با وجود این فشارها آموزش و پرورش می تواند برنامه های خود را پیش ببرد، با »ابوطالب سعادتی شامیر« عضو هیات مدیره انجمن جامعه شناسی آموزش و پرورش و مدرس روانشناسی و علوم تربیتی در دانشگاه صحبت کرد.
سعادتی به پژوهشگر گفت: اول باید مدارس را دسته بندی کرد، مدارسی چون غیرانتفاعی ها ماهیتا با مدارس دولتی متفاوت هستند. تعداد دانش آموزان سرکلاس، آموزش های ویژه با معلمان خاص در مدارس مختلف متفاوت است. معمولا مدارس دولتی نفرات سرکلاس زیاد هستند. انتخاب برخی از معلمان آنها با روال اداری صورت می گیرد و نه با روال کیفی و علمی. در مناطق مختلف کشور و شهرها نیز شرایط متعددی حاکم است. اینکه حذف مشق شب یک پاسخ برای تمامی این شرایط باشد درست نیست.
وی درباره مدیریت اوقات دانش آموزان بعد از مدرسه، گفت: اگر این امکان وجود داشته باشد در کلاس های با جمعیت کم و با معلمان با کیفیت خدمات ارائه شود و ساعات حضور در مدارس بیشتر باشد که دانش آموز وقت بیشتری در مدرسه باشد، مثلا ناهار را در مدرسه بخورد و فضای استراحت داشته باشد، در واقع مدرسه به خانه زندگی تبدیل شود، می توان از حذف مشق شب دانش آموزان صحبت کرد. آموزش های خلاقانه و مهارتی در مدارس حتی می تواند برعهده و با تخصص والدین باشد.
وی افزود: اما در شرایطی که کلاس ها پرجمعیت باشد و معلمان با هر تخصصی به مقطع ابتدایی می روند و اساسا به کیفیت مقاطع ابتدایی توجه نمی شود، وزارت آموزش و پرورش با هر طرح و برنامه ای که داشته باشد مثل حذف مشق شب؛ با وجود چنین معلمانی، طرح ها محکوم به شکست خواهند بود.
سعادتی در دفاع از آموزش مهارت ها گفت: الان ارزشیابی دانش آموزان را کیفی کردند و از حالت نمره دهی و کمی خارج کردند اما ارزشیابی کیفی مستلزم این است که فعالیت های جدیدی تعریف شود و نه مثل قبل فعالیت هایی سنتی مثل مشق نوشتن باشد. این فعالیت های جدیدی باید جنبه مهارتی داشته باشند که در فضای آزمون و امتحان نباشد، چیزی که موسسات آموزشی دنبالش هستند. اگر این ارزشیابی کیفی هم با کیفیت نباشد معایب و مضررات آن از ارزشیابی کمی بیشتر است و روش های آمیخته کمی و کیفی جایگزین بهتر است
. وی گفت: در خصوص حذف مشق شب باید سنجیده عمل کرد و پیش بینی های لازم را داشت زیرا برخوردهای صفر و یکی در علوم تربیتی و علوم انسانی غلط است. فعالیت های درسی باید طوری باشند که دانش آموز چند بُعدی آموزش ببیند نه تک بعدی. مشق نوشتن خوب است اما با حجم کم و وقتی صحبت از تکلیف مدرسه است اینکه برای همه دانش آموزان یک نسخه بدهیم غلط است. حذف مشق شب بدون هیچ زمینه پیشینی ممکن است والدین یا جامعه را شوکه کنند و روی به مقاومت بیاورند.
سعادتی با اشاره به تفاوت دانش آموزان ادامه داد: دانش آموزان ظرفیت های متفاوتی دارند، دانش آموزان دیرآموز، دانش آموزان زودآموز، دانش آموزان متوسط، علاقه دانش آموزان، خانواده هایی که نمی توانند از دانش آموزان حمایت کنند، حتی جنسیت دانش آموزان باید در نحوه آموزش و تکلیف دادن متفاوت باشند. مدارس باید والدینی که به لحاظ سواد یا مشغله توان حمایت از فرزندان شان را ندارد، شناسایی کنند زیرا مشق شب دانش آموزان مستلزم حمایت والدین است و درغیر این صورت غیر ممکن است. نباید در مشق و تکلیف دادن به طور یکسان با همه برخورد کرد، هر مقطعی از ابتدایی نیز مقتضیات خاص خودش را دارد و نقشه راه متفاوتی دارد اما به طور کلی باید در تکالیف خلاقیت و مهارت در نظر گرفته شود مثلا داستان تعریف کردن. وی افزود: آنچه در روانشناسی اصل است، تفاوت های فردی است، باید از دانش آموزان تست گرفت و استعدادهای آنان را شناسایی کرد و براساس توانمندی آنان تدریس را جلو برد. لازمه این کلاس های کم جمعیت و معلمان با کیفیت و امکانات رفاهی برای معلمان و دانش آموزان است. حتی برای والدین کارگاه های آموزشی برگزار کرد و این خدمات آموزشی هم باید از سوی والدین نیازسنجی شود. سعادتی درباره استدلال موافقان و مخالفان گفت: هر دو آنها برای حذف مشق شب استدلال هایی دارند که هردو می تواند درست باشد زیرا هرکدام به یک جنبه از مساله نگاه می کنند. مشکلات ما تصمیم گیری های بالا به پایین است که اصلا ذینفعان طرح دیده نمی شوند. ‘اولیا، صاحبان موسسات آموزشی و حتی خود دانش آموزان باید در طرح ها مشارکت کنند و دیده شوند البته که نباید با نگاه های سوگیرانه به این طرح ها نگریست، مثل عده ای که منافع مالی را دنبال می کنند به جای دنبال منافع آموزش. اگر حرف های همه ذی نفعان شنیده شود و در نهایت طرحی جامع برای آموزش تدوین شود، می تواند چاره ساز باشد، نه اینکه دائم بین مسوولان، مشاوران و سایرین اختلاف باشد، نتیجه این اتفاق همین است که امروز در آموزش و پرورش می بینیم.’
وی افزود: حضور ذی نفعان در فرایند تصمیم گیری منجر به متقاعد شدن آنها می شود. انسان باید متقاعد شود تا کاری را قبول کند و این زمان بر است. باید با تمام ذی نفعان صحبت شود و حرف های آنان شنیده شود، تا بتوان متقاعدشان کرد تا به اجماع رسید. انجمن اولیای و مربیان باید راجع به چنین مسائلی جلسه بگذارند و تحلیل و استدلال هایشان را به آموزش و پرورش منطقه بفرستند تا همه دیدگاه ها توسط وزراتخانه جمع شود تا آنان در تصمیم گیری ها دخیل شوند.
به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایرنا ، در جمع بندی جنجال حذف مشق می توان چنین گفت که با اینکه این طرح می تواند نویدبخش اصلاح ساختار آموزشی کشور باشد ولی این طرح همچنان موافقان و مخالفان خود را خواهد داشت ولی آموزش و پرورش همانطور که این استاد دانشگاه نیز بیان کرد باید نقش تسهیلگر و متقاعدسازی دیگران را داشته باشد. Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com