جایگاه تحقیقات و پژوهش در توسعه کشاورزی آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی: پدیده خشک شدن دریاچه ارومیه باعث تبعات جدی در بخش کشاورزی استان شده و در وضعیت کنونی در حال از دست دادن اکو سیستم هستیم و بنابراین از اولویت‌های تحقیقات و پژوهش‌های کشاورزی ایجاد کلکسیون باغی و زراعی است.
آذربایجان غربی به دلیل برخورداری از شرایط جغرافیایی فوق‌العاده و زمین‌های مستعد از قطب‌های مهم کشاورزی کشور به حساب می‌آید. آب کافی، زمین حاصلخیز، وجود مناطق جنگلی، کوهپایه‌های سرسبز و پارک ملی دریاچه ارومیه آذربایجان غربی را به عنوان استانی سرسبز و مستعد در زمینه کشاورزی مطرح ساخته است. این استان با دارا بودن دومین منابع آبی کشور در ردیف یکی از قطب‌های مهم کشاورزی است.
یک میلیون هکتار زمین قابل کشت، نزولات مناسب جوی، تولید سالانه بیش از ۵/۵ میلیون تن محصولات زراعی، باغی، دامی، طیور، تولیدات شیلاتی، عسل و توسعه صنایع غذایی بخش کشاورزی آذربایجان غربی را به موقعیتی مساعد و فراهم برای سرمایه گذاری تبدیل کرده است. بالا بردن ظرفیت تولید محصولات کشاورزی تا ۱۰ میلیون تن با توجه به امکانات موجود و پتانسیل‌های آبی و خاکی در آذربایجان غربی در طی یک برنامه پنج ساله نشان دهنده ظرفیت این استان در بخش کشاورزی است که سرمایه گذار خاص خودش را می‌طلبد. این استان توانسته در تولید محصولات کشاورزی از جمله سیب، گندم و انگور همواره جزو برترین‌ها باشد. میزان تولید محصول گندم در استان افزون بر ۶۰۰ هزار تن است که با این میزان تولید، آذربایجان غربی در رتبه‌های برتر تولید گندم در کشور قرار دارد.
جایگاه استان آذربایجان غربی در سطح کشت و تولید یونج? آبی، چغندرقند، گندم آبی، سیب درختی و انگور آبی در بین استان‌های کشور دارای مقام برجسته‌ای است و همچنین در استفاده از بسیاری از ماشین‌ها و ادوات مهم فرآیند تولید خصوصاً علوفه چین، خرمن‌کوب، سم‌پاش تراکتوری، کولتیواتور و تریلر در بین دیگر استان‌های کشور استان برتر محسوب می‌شود. بخش کشاورزی از شاخص‌های مهم اقتصادی آذربایجان غربی است که اگر حمایت و اعطای تسهیلات به این بخش منجر به ایجاد تجارت در حوزه کشاورزی نشود نمی‌توان در این حوزه به پایداری رسید.
سیاست‌های اعمالی دولت برای تولید و کشت محصولات کشاورزی یکی از محورهای توسعه آذربایجان غربی می‌تواند باشد و باید از این امکان و ظرفیت برای نیل به رشد و توسعه استان بهره برد.
به نظر می‌رسد دولتمردان و وکلای مردم در بهارستان برای حمایت و توسعه بخش کشاورزی در بودجه سالیانه کشور اهتمام ویژه‌ای داشته باشند.
باید بر روی بخش کشاورزی سرمایه‌گذاری شود. اگر چه متأسفانه با عملکرد فعلی در بخش کشاورزی، برخی از محصولات کشاورزی صرفه اقتصادی ندارد. ولی باید تلاش کرد تا محصولات مرغوب ایرانی و بومی آذربایجان غربی به کشورهای همسایه صادر شود.
کارشناسان معتقدند افزایش تولید، کاهش هزینه‌ها، کاهش سختی کار کشاورزی و افزایش جذابیت آن، افزایش بهره وری از نیروهای کارگری، افزایش کیفیت کار زراعی و امکان انجام آن در کم‌ترین مدت زمان و انجام به موقع عملیات کشاورزی از جمله اهداف مکانیزاسیون می‌تواند باشد.
این در حالی است که امروزه طبق برآوردهای انجام شده یک روز تاخیر در تاریخ کشت موجب کاهش یک درصدی محصول می‌شود و بنابراین بخش تحقیقات کشاورزی فراتر و متفاوت‌تر از دیگر بخش‌ها بوده و یک ضرورت است.
اهمیت تحقیقات در بخش کشاورزی متفاوت از سایر بخش‌های اقتصادی است و کاملاً با بخش اجرایی آن درآمیخته است و یک موضوع کاملاً پویا و ادامه‌دار است. در بخش کشاورزی، نتایج تحقیقاتی نمی‌تواند وارداتی باشد و یک نیاز بومی است.
مرکز تحقیقات استان علاوه بر اینکه به صورت مستقل تحقیق می‌کند چون عضو شبکه تحقیقات سازمان است؛ باید برخی کارها را به صورت ملی انجام دهد و بخشی از تحقیقات که در سایر استان‌ها و مربوط به دیگر اقلیم‌هاست در این مرکز مورد مطالعه قرار گیرد.
تمام ارقام اصلاح شده داخلی حاصل فعالیت‌های سازمان تحقیقات است و طبق اولویت‌بندی سازمان تحقیقات در سطح علمی از نظر بیشتر محصولات در صدر قرار داریم.
با اجرای روش استحصال آب باران و آبیاری تکمیلی به صورت زیر قشری با استفاده از ماده معدنی پومیس به عنوان جاذب رطوبت و فیلتر سنگریزها می‌توان در توسعه باغات و فضای سبز شهری از آب کمتری استفاده کرد.
کارشناسان معتقدند که با این روش میزان آب مورد استفاده برای هر نهال ۹۰ تا ۱۰۰ لیتر بوده که در اصل تا ۷۵ درصد در میزان آب مصرفی صرفه‌جویی می‌شود. این روش می‌تواند یکی از راهکارهای عملی در بهبود راندمان آبیاری و کاهش مصرف آب در حوضه آبخیز دریاچه ارومیه باشد.
این در حالی است که برندسازی و تجاری سازی محصولات شاخص بخش کشاورزی استان نیز می‌تواند بسیار راه‌گشا باشد. کارشناسان معتقدند در راستای توسعه بخش کشاورزی استان برندسازی از محصولات شاخص بخش کشاورزی مورد نیاز است تا به سوی تجاری سازی حرکت شود.
این در شرایطی است که پدیده خشک شدن دریاچه ارومیه باعث تبعات جدی در بخش کشاورزی استان شده و در وضعیت کنونی در حال از دست دادن اکو سیستم هستیم و بنابراین از اولویت‌های تحقیقات و پژوهش‌های کشاورزی ایجاد کلکسیون باغی و زراعی است.