امیر خالق نژاد
گروه گزارش: نام شهرستان تکاب در جنوب استان آذربایجان غربی همان اندازه که با طلا و کارخانه های تولید طلا و صنعت فرش دستباف گره خورده با جاذبه های توریستی و گردشگری نیز عجین شده است.
فضاها و اماکنی که هریک توان بالقوه برای توسعه منطقه ای محروم به شهری توسعه یافته کفایت می کند اماگویا در تکاب داستان محوطه های باستانی و جاذبه های طبیعی ،داستان غفلت و فراموشی وناشناخته ماندن است تا اینکه قصه‌ی توسعه و پیشرفت باشد.تکاب که همواره نام وزین »قطب گردشگری آذربایجان غربی« راباخود یدک کشیده ،هیچگاه طعم توسعه یافتگی در حوزه ی گردشگری را نچشیده است حتی ثبت جهانی مجموعه غرور انگیز »تخت سلیمان «نیز این افتخار رابرای شهری که طلا ،فرش ،صنایع دستی ،محوطه های باستانی جهانی و چشمه های آب درمانی را یکجا دارد به ارمغان نیاورده است.شهرستان تکاب دارای بیش از یکصد اثر ملی گردشگری باستانی و طبیعی ثبت شده است که مهمترین آنها در مجموعه میراث فرهنگی و گردشگری »تخت سلیمان «است که در سال ۱۳۸۲ درفهرست آثار سازمان یونسکو بعنوان چهارمین اثر جهانی کشور ثبت گردید.علاوه براین ده ها اثر تاریخی و طبیعی دیگر در مناطق مختلف تکاب خودنمایی می کنند که چون گنجی در خرابه در انتظار توجه و کشف هستند .
آثار تاریخی تکاب تاکنون مورد توجه لازم قرار نگرفته و آنطور که باید به توسعه و معرفی آنها پرداخته شود ،اقدامی صورت نگرفته است وحتی برخی از اماکن گردشگری تکاب راه دسترسی مناسی نیز ندارند.نداشتن امکانات توریستی وتفریحی مناسب تنها مشکل جاذبه های تاریخی و طبیعی تکاب نیست بلکه عدم معرفی مناسب و مطلوب مسئله ای است که شاید اساس و بنیان بی توجهی به این اماکن محسوب می شود شناسایی آثار تاریخی تکاب حتی با وجود یک ثبت اثر مهم جهانی تاکنون محلی از دغدغه واهمیت را نداشته آنطور که بسیاری از پر اهمیت ترین جاذبه های توریستی تکاب بسیار کمتر از جاذبه های توریستی کم اهمیت سایر شهرها مورد توجه قرار گرفته و معرفی شده اند .همین معرفی نکردن ونشناساندن ،موجب شده ،آثار طبیعی و تاریخی چشم نواز و کم نظیر تکاب در پشت حصار غربت،دچار فراموشی شوند.مسئله ای که علاوه بر ناظران ،گردشگران و کارشناسان حوزه گردشگری ،مسوولان را نیز به واکنش واداشته است.فرماندار شهرستان تکاب از جمله مسوولانی است که تاکنون طی چند مرتبه پنهان ماندن جاذبه های گردشگری تکاب را مطرح کرده است.مهدی قهرمانی از اینکه آثار تاریخی و جاذبه های گردشگری تکاب تاکنون آنچنان که باید، مورد توجه ومعرفی قرار نگرفته اند ابراز ناخرسندی نمود و گفت : ظرفیت ها و پتانسیل های تکاب در حوزه گردشگری و توریسم تاکنون به نحو مطلوب و مناسب معرفی نشده است.وی با بیان اینکه در تکاب برخی آثار گردشگری از چنان اهمیتی برخوردار است که در کل کشور نمی توان نمونه ای از این آثار را یافت، تصریح کرد : باید به دنبال معرفی مطلوب و شایسته ودر خور شان جاذبه های گردشگری تکاب باشیم و فرهنگ غنی سالیان دور مردمان این سرزمین را به سراسر کشور و سایر مناطق دنیا بشناسانیم.
وی ادامه داد : علاوه برمجموعه میراث جهانی تخت سلیمان ،اثر طبیعی شگفت انگیز »چمن متحرک «تکاب جاذبه ای بی نظیر در دنیاست که تاکنون مورد غفلت واقع شده است .فرماندار تکاب با اعلام نارضایتی از شرایطی که منجر شده بازدید کنندگان از آثار تاریخی وطبیعی تکاب از جمله چمن متحرک »چملی گل« این شهرستان مورد بی مهری قرار بگیرداظهار نمود: اگر چنین جاذبه توریستی بی نظیری در هرنقطه ای در دنیا بود ،گردشگران میلیونی به سوی آن سرازیر می شدند در حالیکه در ایران تعداد کمی از مردم وشاید فقط افراد بومی آن را می شناسند .قهرمانی تصریح کرد: حتی در کشور خودمان در برخی مناطق که توجه بیشتری به آنها شده جاذبه های گردشگری وجود دارد که سالانه میلیون ها نفر از آنجا بازدید می کنند و موجب دگرگونی زندگی مردمان آن مناطق شده است واگر آن شهرها رابررسی کنیم می بینیم تنها چند منطقه گردشگری کوچک دارند اما معرفی وشناساندن آنها موجب رونق گردشگری در آن مناطق شده است.وی گفت: برخی شهرها در کشور هستند که جمعیت شان بسیار کمتر از گردشگرانی است که به آنجا می روند و این نشانه توجه و اهمیتی است که به آثار طبیعی و تاریخی آنها شده است و این نوع توجه باید به سمت تکاب نیز روانه شود .
فرماندار تکاب با اشاره به مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان ابراز نمود: مقایسه آثار گردشگران داخلی وخارجی این مجموعه بیانگر این است که حتی در داخل کشور نیز این مجموعه بخوبی معرفی نشده است.وی یادآور شد : توسعه و رونق مجموعه تخت سلیمان و سایر مناطق گردشگری تکاب از جمله چمن متحرک و چشمه های آبگرم این شهرستان می تواند زمینه ساز توسعه پایدار تکاب شود در صورتیکه اقدام جدی در خصوص معرفی آنها صورت گیرد.وی خاطر نشان کرد : سازمان های میراث فرهنگی و صدا و سیما باید نقش عمده و برجسته ای در معرفی آثار تاریخی وطبیعی تکاب به مردم کشور و دنیا ایفا کنند و با تبلیغات مناسب این مجموعه ها را همپای سایر آثار تاریخی کشور به دنیا معرفی نمایند تا کمبودهای سالهای گذشته تکاب در حوزه گردشگری جبران شود .شهرستان تکاب دارای جاذبه های گردشگری منحصر بفردی در سطح کشور است ومجموعه میراث جهانی تخت سلیمان در ۶۰ کیلومتری شمال شرقی این شهرستان در جنوب آذربایجان غربی به عنوان چهارمین اثر ثبت شده ی کشور در فهرست آثار سازمان یونسکو در شهرستان تکاب ،از مهمترین مقاصد گردشگری استان به شمار می رود. مجموعه میراث فرهنگی و گردشگری »تخت سلیمان « که آوازه ی آن جهانی شده ، محوطه ای باستانی به مساحت ۱۲ هکتار مربوط به دوره های اشکانیان ، ساسانیان و ایلخانان است.مجموعه آثار باستانی تخت سلیمان وسیع ترین تاسیسات مذهبی واجتماعی دوره ساسانی است که تاکنون شناسایی و از زیر خاک بیرون آورده شده است.علاوه بر این مجموعه ، بقعه »ایوب انصاری« در ۱۳ کیلومتری جنوب شهرستان تکاب به عنوان یکی از اماکن مهم مذهبی استان آذربایجان غربی محسوب می شود اما تاکنون ناشناخته مانده است.این بقعه برفراز قله کوهی در روستای »دورباش« تکاب واقع شده که مدفن یکی از فقهای قرن نهم هجری قمری به نام »ایوب انصاری«ملقب به »سلطان العارفین« است .
این بقعه از لحاظ معنوی دارای جایگاهی ارزشمند بوده به عنوان زیارتگاهی اهالی منطقه از احترام خاصی بین ساکنین تکاب وروستاهای اطراف برخورداراست اما از نظر جایگاه گردشگری تاکنون در سطح کشور ناشناخته مانده است.این بقعه اکنون به عنوان زیارتگاهی مهم در تکاب مطرح بوده واز جایگاه مذهبی فوق العاده ای در منطقه برخوردار است.چمن متحرک شهرستان تکاب یکی از دیدنی ترین و منحصربفرد ترین جاذبه های گردشگری طبیعی استان آذربایجان غربی در فصل بهار محسوب می گردد.چمن متحرک که در زبان محلی به “چملی”یا “چملی گل” معروف است یکی از آثار طبیعی شگفت انگیز شهرستان تکاب به شمار می رود و هرسال در فصل بهار بسیاری از علاقمندان مناطق طبیعی و گردشگری را بسوی خود جذب می نماید.
:چمن متحرک در ۱۵ کیلومتری شهرستان تکاب در نزدیکی روستای ” بدرلو ” واقع شده که شامل یک منطقه باتلاقی بوده و در وسط و اطراف آن چمنزارها و نی زارها بلندی رشد نموده است که ارتفاع آن به دومتر می رسد. این چمن بصورت جزیره ای متحرک با مساحت هشتاد متر مربع بر روی دریاچه ای کوچک خود نمایی می کند که با وزش باد و جریان هوا و یا تکان خاصی به جهات مختلف تغییر مسیرداده وحرکت می کند وهمین امرموجب منحصر بفرد شدن این جاذبه طبیعی شده است.
کل مساحت این برکه عجیب و باور نکردنی به وسعت یک هکتار است در میان دره ای عمیق قرار گرفته که نیزارها، چمن سر سبزدرختان بلند و گلهای زیبا اطراف آن جلوه ای خاص و طبیعی زیبا به آن بخشیده است. چمن بصورت معلق و شناور در وسط این برکه قرار گرفته و دارای پوشش گیاهی کاملا مطلوب و مناسب است و حتی در فصل زمستان و سرمای هوا نیز چمن آن سبزی خود را از دست نمی دهد که برشگفتی بازدید کنندگان ازاین جاذبه طبیعی افزوده است.کوه میان تهی زندان سلیمان یکی از مهمترین جاذبه های گردشگری شهرستان تکاب است که به دلیل ویژگی های خاص خود همواره مورد توجه گردشگران قرار می گیرد.این کوه میان تهی مخروطی شکل در فاصله ۳ کیلومتری غرب مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان ودر ۴۰ کیلومتری شهر تکاب در جنوب آذربایجان غربی واقع شده است.ارتفاع این کوه میان تهی شگفت انگیز از سطح زمین های مجاور بین ۹۷ تا۱۰۷ متر بوده که برفراز آن دهانه‌ی گودال عمیقی در حدود ۸۰ متر دیده می شود که قطر دهانه آن بطور تقریبی ۶۵ متر است
.این پدیده بی نظیر طبیعی وتاریخی که یکی از جاذبه های مهم وقابل توجه منطقه محسوب می شود وعلاوه بر گودال زیبای آن که زمانی دریاچه ای درون آن وجود داشته که به مرور زمان خشک شده است.در پیرامون طوقه این کوه بقایای معبدی مربوط به هزاره اول قبل از میلاد وقوم مانا وجود دارد که مورد کاوش های علمی وباستان شناسی قرار گرفته است.یکی از جالب ترین مواردی که برجذابیت این کوه میان تهی افزوده این است که در کف گودال کوه زندان سلیمان ،چشمه ای با گازهای گوگردی وجود دارد.
کوه بلقیس با نام محلی «بالقز»یا «هاچاداغی» درهشت کیلومتری مجموعه میراث جهانی تخت سلیمان وآتشکده آذرگشنسب در۶۰ کیلومتری شمال شرقی مرکز شهرستان تکاب درجنوب استان آذربایجانغربی ودر۲۰۰ کیلومتری جنوب غربی شهرزنجان ،با دوقله تقریبا هم اندازه به ارتفاع های ۳۳۵۰ و۳۶۵۵ متر،با جذابیت خاصvشکل خود ازسلسله کوههای شرق دریاچه ارومیه است که از فاصله ی دور خودنمایی کرده واز دوردستها خودنمایی می کند ودرصورت صاف وآفتابی بودن هوا ،ازفراز قله این کوه، قلل مرتفع سهند وسبلان نیز قابل مشاهده است.»اسنوند«قدیمی ترین نام این کوه است وازلحاظ زمین شناسی به کهن ترین دوره کوه زایی یعنی پرکامبرین در حدود ۴میلیاردسال قبل مربوط است که بصورت یک سپر در منطقه برون زدگی دارد و جنس سنگهای آن»آمسی بولیت« از سنگهای دگرگونی است و از دگرگون شدن سنگهای آذرین بازی مثل بازالت در گرما و فشار زیاد تشکیل شده است.کوه بلقیس تکاب که بیشتر بخاطر همسایگی جغرافیایی ونیز قرابت باستان شناسی با مجموعه میراث فرهنگی وگردشگری تخت سلیمان شناخته شده است، به دلیل بارندگی های مداوم درطول سال وشرایط خاص آب وهوایی از پوشش گیاهی منحصربفرد برخوردارست.
وجود دریاچه ای شگفت انگیز و کوچک بین دوقله ی این کوه، اشراف قله این کوه برمجموعه باستانی تخت سلیمان و دریاچه داخل این محوطه باستانی ونیز وجود استحکامات ،ارک ها وحصارهای باستانی دوره ساسانی درقله این کوه که به تخت بلقیس مشهوراست و بنا بر روایات تاریخی برای دیده بانی ونگهبانی از مجموعه تخت سلیمان ،آتشکده آذرگشنسب دوره ساسانی وقلعه ییلاقی پادشاهان ادوار مختلف باستانی ساخته شده همگی موجب اهمیت وجذابیت کوه بلقیس تکاب شده که سالهای گذشته موردتوجه کوهنوردان قرار گرفته است.
جاذبه های گردشگری شهرستان تکاب هریک ویژگی وجذابیت خاص خود رادارد اما علاوه برعدم معرفی مناسب همه آنها در یک ایراد اساسی مشترک هستند و آن نداشتن راه دسترسی وجاده مناسب است