توسعه جامعه بدون توجه به نقش و جایگاه دانشگاه ها

توسعه جامعه بدون توجه به نقش و جایگاه دانشگاه ها

گروه اجتماعی: دانشگاه ها درکنار رسالت علمی و پژوهشی خود می توانند در حوزه های مختلف دیگری نیز به ایفای نقش پرداخته و به حل مسائل و چالش های جامعه کمک کنند. البته ایفای چنین نقشی نیازمند فراهم شدن یک سری زمینه ها است.
طبق نظر کارشناسان رشد و توسعه هیچ جامعه ای بدون توجه به نقش و جایگاه دانشگاه ها امکان پذیر نیست. البته این نقش همیشه در راستای توسعه علم و تکنولوژی نبوده و رسالت اجتماعی، فرهنگی و… دانشگاه ها بر کسی پوشیده نیست. دانشگاه ها در دوره های مختلف و با توجه به مسائل و مشکلات موجود می توانند در کنار وظیفه علمی خود در حل این مسائل مشارکتی همه جانبه داشته باشند. از آنجایی که در کشور ما به واسطه توسعه کمی قشر دانشگاهی جمعیت قابل توجهی از جمعیت کشور را تشکیل می دهند این مشارکت به نوعی از اهمیت بیشتری نیز برخوردار است.
طبق نظر کارشناسان و مسوولین کشور در یکی دو دهه اخیر به ویژه از سال ۱۳۸۴ تا ۱۳۹۲ با رشد بی‌رویه دانشگاه‌ها و افزایشی فزاینده غیر قابل باور و غیرمنطقی در پذیرش دانشجو رو به رو بوده است. به عنوان نمونه در دوره مذکور ۴۴ موسسه غیر انتفاعی به ۳۴۰ موسسه غیرانتفاعی افزایش پیدا کرد. در مورد سایر دانشگاه ها و مراکز آموزشی نیز به همین صورت بود. اکنون، بر اساس آمارهای منتشر شده از سوی موسسه پژوهش و برنامه ریزی آموزش عالی وزارت علوم، ایران دارای ۲۵۶۹ دانشگاه است. تعداد ۵۳۰ واحد از این دانشگاه ها متعلق به دانشگاه آزاد اسلامی است. همچنین ۳۰۹ موسسه غیرانتفاعی در میان دانشگاه های کشور وجود دارد. ۱۷۰ مرکز آموزشی متعلق به فنی حرفه ای است. دانشگاه پیام نور نیز ۴۶۶ دانشگاه را به خود اختصاص داده است. تعداد ۹۵۳ واحد علمی کاربردی نیز در کشور وجود دارد. نکته جالب این است که دانشگاه های دولتی با ۱۴۱ واحد کمترین تعداد واحد های آموزی را در میان کل دانشگاه های کشور دارد. همچنین،طبق آمار تعداد ۳ میلیون و ۷۹۴ هزار و ۱۲۰ دانشجو در دانشگاه‌های کشور در حال تحصیل هستند. تعداد یک میلیون و ۷۲۳ هزار و ۲۶۹ نفر از این دانشجویان را زنان و ۲ میلیون و ۷۱ هزار و ۱۵۱ دانشجو را نیز مردان تشکیل می دهند. ۱ میلیون و ۵۵۰ هزار و ۷۰ دانشجو در دانشگاه آزاد اسلامی،‌ ۳۹۳ هزار و ۳۲۵ دانشجو در موسسات آموزش عالی غیر دولتی و غیر انتفاعی، ۱۹۷ هزار و ۳۰۵ دانشجو در دانشگاه فنی‌حرفه‌ای، ۴۷۳ هزار و ۷۹۸ دانشجو در دانشگاه علمی – کاربردی، ۵۴۶ هزار و ۸۸۶ نفر در دانشگاه پیام نور و ۶۸۷ هزار و ۳۶ دانشجو در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری در حال تحصیل هستند.
طبق نظر کارشناسان اگرچه توسعه کمی دانشگاه ها پیامدهای منفی نیز برای کشور داشته است اما ظرفیت خوبی برای تبدیل این توسعه کمی به فرصتی برای کمک به حل مسائل و معضلات کشور و در نهایت کمک به پیشبرد اهداف برنامه های توسعه در وجود دارد. امروزه کشور با یک سری مسائل و چالش هایی روبه رو است که حل آنها عظم و اراده ملی را می طلبد. در این میان دانشگاهیان به عنوان قشر نخبه کشور می توانند در چارچوب فضای علمی دانشگاه ها و مراکز علمی و پژوهشی کشور علاوه بر نقش و جایگاه همیشگی خود می توانند در ابعاد مختلف دیگر ی جهت کمک به برون رفت کشور از مشکلات و چالش های کنونی ایفای نقش کنند.
** دانشگاه محلی برای گفتگوی مداوم و پایدار
امروزه بر کسی پوشیده نیست که گفتگو چه در سطح روابط بین فردی و چه در سطوح بالاتر، بین گروه ها و نهادهای مختلف می توان تسهیل کننده تلاش ها برای حل مسائل و مشکلات کشور باشد. در همین راستا دانشگاه ها می توانند محلی باشند برای گفتگوی مداوم و سازنده میان گروه ها و جناح های مختلف سیاسی، فرهنگی و… کشور. این گفتگوها می تواند در قالب برنامه ها، همایش ها و حتی مناظره های مختلف بین شخصیت های کلیدی و تأثیرگذار گروه ها و جناح های مختلف سیاسی و … باشد.فارغ از این که چه گروه یا جناحی دولت و مجلس را در دست داشته باشد باید دست کم در مقام مشورت و حتی در مقام اجرا افراد شایسته از هر گروه و گرایشی به خدمت گرفته شوند. دانشگاه ها می توانند زمینه گفتگو بر سر مسائل و چالش های کشور و شنیدن راه حل های مختلف از زبان افراد مختلف را فراهم سازد.
** دانشگاه حلقه واسط میان مردم و مسوولین
ارتباط بین مردم و مسوولین از اهمیت زیادی برخوردار است. این امر می تواند به شیوه های مختلفی رخ دهد. از این نظر،دانشگاه ها نیز می توانند ایفای نقش کرده و حلقه واسطی باشند بین مسوولین و مردم. بدین ترتیب که با دعوت از شخصیت های مهم، اصناف و به ویژه سازمان های مردم نهاد از یک طرف و مسوولین و مدیران حوزه های مختلف از طرف دیگر زمینه تعامل سازنده و هم افزایی بین نهادهای مختلف(مجلس، دولت و…) و نمایندگان و فعالین جامعه مدنی را فراهم سازند.
** دانشگاه ها و تشکیل اتاق فکرهای
دانشگاه ها می توانند در مورد انواع سیاست ها و برنامه های مختلف دولت در حوزه های متنوع سیاست خارجی، سیاست ها و برنامه های داخلی در زمینه اقتصاد، فرهنگ،سیاست و…با تشکیل کارگروه های ویژه و اتاق فکرهای متشکل از نخبگان کشور از همه گرایش های فکری زمینه های تصمیم گیری درست تر مسوولین را فراهم سازند. این کارگروه ها می توانند با هدایت رساله ها و پژوهش های دانشگاهی به سمت مهمرین مسائل و چالش های کشور به تولید علم و دانش در باره آنها بپردازند. هرچند این کار هم اکنون نیز صورت می گیرد اما در صورتی که ارتباطی ارگانیک بین بدنه دانشگاه و مدیران کشور برقرار ود بدون شک پژوهش های دانشگاه از کنج کتابخانه ها بیرون آمده و با زدودن گرد و غبار زمان در دست مدیران قرار خواهد گرفت.
** دانشگاه و رسانه ها
نقش و اهمیت رسانه ها در هدایت و جهت دهی به مسیر توسعه و پیشرفت جامعه بر کسی پوشیده نیست. دانشگاه ها باید به رسانه ها و به ویژه فضای مجازی و رسانه های نوین اهمیت قابل توجهی داده و با حضور فعال خود در فضای رسانه ای از یک طرف بر جریان فرهنگ سازی در جامعه اثر بگذارند و از طرف دیگر بر جریان سیاستگذاری در حوزه های مختلف زندگی اجتماعی، اقتصادی و… . برای مثال دانشگاه ها می توانند در همکاری با صدا و سیما و انواع مختلف دیگر رسانه ها در مورد مسائل و مشکلات مختلف کشور دست به روشنگری بزنند و در گفتگویی تخصصی و صادقانه با مردم حقایق لازم را برای جامعه روشن سازند.
** دانشگاه و بنگاه های اقتصادی
یکی از انتقاداتی که همیشه از سوی صاحبنظران به دانشگاه های ما می شود عدم ارتباط آن با صنعت و تولید است. این دو نهاد که باید همواره دارای پیوندی قوی و ناگسستنی باشند به صورت جزیره ای عمل می کنند. بنابر این کارشناسان معتقدند که دانشگاه ها می توانند در ارتباطی فعالانه و سازنده با بنگاه های اقتصادی، به ویژه بنگاه های اقتصادی کوچک و متوسط که نقش بسزایی در اشتغال و تولید کشور دارند به حل مشکلات اقتصادی بیش از پیش کمک نمایند. به گزارش آرازآذربایجان به نقل از ایرنا، بدون شک، علاوه بر موارد فوق دانشگاه ها می توانند کارهای زیاد دیگر نیز انجام دهند. اما ایفای این نقش ها مشروط به فراهم شدن یک سری پیش زمینه ها است. بر اساس دیدگاه کارشناسان مختلفِ حوزه ی فرهنگ و اقتصاد جامعه، ما بیش از هر زمان دیگری در ورطه مادیگرایی و پولگرایی افتاده است. دانشگاه ها می توانند با دوری از این جریان و پرهیز از آفت بزرگ پول گرایی که به شدت پایه های اخلاق جامعه را هدف گرفته است، جامعه را از افتادن در ورطه مادی گرایی و بازگشت به معنویات و اخلاقیات یاری رساند. اگر دانشگاه بتواند خود را از این آفت دور سازد به سرچشمه اخلاق در جامعه بدل خواهد شد. علاوه بر این، ایفای نقش دانشگاه در موارد یاد شده تا حد زیادی بستگی به اراده مسئولین سازمان ها و نهادهای مختلف کشور برای استفاده از ظرفیت آنها دارد.
Arazazarbaijan.ejtemai@gmail.com

نوشته شده توسط admin در دوشنبه, ۲۹ بهمن ۱۳۹۷ ساعت ۱۱:۴۳ ق.ظ

دیدگاه


3 + = هفت