تورک ائللرینده نوروز بایرامی

تورک ائللرینده نوروز بایرامی

آنادیلیمیز: اسکی چاغلاردان یئرین نفس آلیب دوغانین (طبیعت ین) اویاندیغی گون، یعنی گئجه ایله گوندوز برابر اولدوغو، یازین بیرینجی گونو، تورک ائللرینده بایرام و شنلیک گونلریندن اولوب.
دوغالدیر کی، یاشاملاری بوتونلوکله دوغایا باغلی اولان اولو ننه- بابالاریمیزا یازین گلمه سی، دوغانین چیچک لنمه سی و یئرین ایسینمه سی بؤیوک بیر تهلوکه دن قورتولماق و یئنی بیر یاشامین باشلانیشی آنلامیندا ایمیش. بئله لیکله اونلارین شنلیک و سئوینجلری و او گونلری بؤیوک بیر بایرام کیمی دیرلندیرمه لری چوخ دوغال ایمیش.بیلدیییمیز کیمی تورک اولوسو روسیانین دوغوسوندان و چینین قوزئیندن آوروپانین اورتاسینا دک یاییلیب. دوغال دیر کی، بونجا گئنیش بیرجغرافیادا یئرله شن اولوسون ائللرینین و بویلارینین کولتورلری و گلنکلری آز- چوخ بیری- بیریندن چئشیدلی اولاجاق آنجاق نوروز بایرامی کیمی گلنکلر بونلارین آراسیندا اولان اورتاق تؤرنلردن بیریسیدی.
من بورادا قیساجا آذربایجانیمیز و ۶ تورک اؤلکه سینده کئچیریلن بعضی نوروز تؤرنلریندن دانیشماق ایسته ییرم. آنجاق بو تؤرن یالنیزجا بونلاردا دئییل باشقا تورک ائللرینده ده کئچیریلیر.
*نوروز بایرامی آذربایجان بؤلگه سینده:
آذربایجاندا بایرام گلنکلری و حاضیرلیقلاری بایرام آیینین ایلک گونلریندن باشلاییر. اسکی تؤرنلریمیزدن اولان سیرایلا سو، اود، یئل و تورپاق چرشنبه لری بو آیدا کئچیریلیر. بو دؤرد چرشنبه نین ان طنطنه لیسی اولان سون چرشنبه ده شال ساللاما گلنه یی ده کئچیریلیر. بو گونده اره گئتمیش قیزلارا دا پای آپاریلیر. ایلین سون گونلرینده آنالار و قادینلار داها چالیشقان گؤرونورلر. اونلار ائوی یویوب، توز- تورپاقدان آریدیب هیسینی آلیرلار. بوغدا و مرجی گؤیرتمک دبی ده بوتون کند و شهرلرده گورونور. بو گؤیدیرلمیش گؤی، قرآن، بویانمیش یومورتا، مئیوه، گوزگو و باشقا زادلارلا یاناشی بایرام سوفره سینه قویولور. ایل تحویل اولمامیش بوتون عایله اویه لری بیر یئرده توپلاشیر یئنی ایلی ال وئرمک و اؤپوشمکله باشلاییرلار. سونرا بوتون قوم- اقربا بایراملاشماق اوچون بیر- بیرینین گؤروشونه گئدیرلر.بیر بویا (افسانه یه) گؤره ایل دییشیلدیکده بالیقلار قارینلاری اوستونه دونورلر. بیلدیییمیز کیمی بالیقلار یالنیزجا اؤلدوکده قارین اوسته دونورلر. منجه بالیقلارین دونمه سی، اؤلمه سی، اؤلمه سی ایسه بالیقلار آیینین (اسفندین) توکنمه سی و قوچ آیینین (فروردینین) یعنی یئنی ایلین باشلانماسی آنلامیندادیر. یازین ۱۳ ده ده اولو نه نه- بابالاریمیزدان بیزلره گلیب چاتان بیر گلنک ده آذربایجانلی لار گؤیرتدیکلری گؤیو گؤتوررک ائودن دیشاری چیخیب دوغایا گئدیرلر. بو گونده بیر آیدان چوخ سورن نوروز تورنلری سونا چاتیر.
*نوروز بایرامی آذربایجان رسپوبلیکاسیندا:
آذربایجان ساوئتلر بیرلییی (CCCP- USSR) قاتقیسیندا اولدوغو زامان ساوئتلر بیرلییینین باشقا تورک رسپوبلیکالاری و بؤلگه لرینه تای نوروز بایرامینین کئچیریلمه سی یاساقلانمیشدی. آنجاق بو یاساقلاماغا باخمایاراق نوروزلا ایلگیلی اولان تورنلر کئچیریلیردی. ۱۹۹۱ جی ایل یئنی دن اؤزگورلویونو الده ائدن آذربایجان اؤلکه سی اونودولان و اونودولماق تهلوکه سینده اولان گلنک لرینی یاشاتماق دوشونجه سی ایله آذربایجاندا نوروز بایرامی اولوسال بایرام اعلان اولونور.نوروز بایرامینین اسکی گلنک لری و تورنلری بوتونلوکله آرازین اوتای – بوتاییندا بیر ایمیش آنجاق سون ایللرده بونلارین چوخو هم اوتایدا هم ده بوتایدا اونودولوب، آرتیق کئچیریلمه ییر.آذربایجاندا بایرام آیینین سون چرشنبه سینه آخیر چرشنبه، سوندان ایکینجیسینه آخیر چرشنبه، سوندان اوچونجوسونه ایسه قارا چرشنبه دئییلیر. قارا چرشنبه ده اود یاندیریب اوستوندن آتیلیرلار. کوله چرشنبه ده بازارا گئدیب بایرام اوچون یئملیلر و گئییملر آلینیر. سون چرشنبه ده ده کؤیلرده قادینلار سو باشینا گئدیب دوعالار اوخویاراق سهنگلرینی (کؤزلرینی) سو ایله دولدورورلار. هم ده قادینلار بازارا گئدیب بازارلیق ائدیرلر. بو گونده گلینلرله کورکنلره بایراملیق گؤندریلیر. آخشام چاغی دا داملاردا اود یانیریب، اوستوندن آتیلارکن »آغیرلیغیم اوغورلوغوم دوشسون بو اودون اوستونه« دئییرلر. اود سؤنندن سونرا هامی داغیلیر. ائوین قادینی اودون کولونو آپاریب آغاجین دیبینه تؤکور. بایرام گونو بوتون عایله اویه لری بیر یئره توپلاشیب اوجاقلار یاندیریلیر. سونرا بوتون تانیش- بیلیش بیر- بیری ایله گوروشوب بایراملاشیرلار. بایرام گونلرینده تکه اویونو و کوسا اویونو کیمی اویون و یاریشمالارلا دا ایله نیرلر.
*نوروز بایرامی قازاخستاندا:
تورک اؤلکه لرینین ان گئنیشی اولان قازاخستاندا نئچه گون اؤنجه دن نوروز بایرامینی قارشلاییرلار. قازاخ قادینلاری ائولرینی آریدیب، بوتون عاییله اویه لری یئنی و ان گوزل گئییملرینی گئییرلر.بایرام گونو بوتون قازاخلار بیر- بیرینین گوروشونه گئدیر، بوتون کوسولولر باریشیر، دوشمنلیک دوستلوغا، نفرت ایسه سئوگی یه چئوریلیر. اونلار بایرام گونو ۷ ماتریالدان »نوروز کؤجه« آدلی بیر سوپ بیشیریرلر. قازاقلار همین گونده ماهنی اوخوماق، چالغی، یئرلی اویونلار (گؤی بورو یعنی گؤی قوردو، هالای و یاشیل یارپاق کیمی)، اورتا اویون آدلی تئاتر و چئشیدلی یاریشلارلا (آت یاریشی کیمی) ایله نیرلر. قازاخلار بایرام گونو گونش اوچون آت و اؤکوز قوربان کسیب، قوربانلیغین قانیندان اوشاقلارین آلنینا یاخیرمیشلار.
*نوروز بایرامی اوزبکیستان دا:
اوزبکیستاندا ساوئتلر بیرلییی داغیلاندان سونرا نوروز بایرامی اولوسال بایرام اعلان اولونور. بو اؤلکه ده بایرام تؤرنلری بیر هفته سورور.اؤزبک قادینلاری دا بایرام سوفره سی آچاراق، سوفره لرینی چئشیدلی زادلارلا بزه ییرلر. بایرام گونو بوتون عایله سوفره نی چئوره له ییب، سوفره ده کی یئمه لی لردن یئییرلر. اؤزبکلرده بایرام گونو بوتون قوهوم- تانیشلارین گؤروشونه گئدیرلر. بایرام گونلرینده اؤزبکلرده چئشیدلی اویون و یاریشلار اولور.
*نوروز بایرامی تورکمنیستاندا:
تورکمنیستان اؤلکه سینده نوروز بایرامی چئشیدلی تؤرنلرله کئچیریلیر. تورکمن قادینلاری بو چاغلاردا باشقا تورک قادینلارا تای ائولرینی توز- تورپاقدان و کیردن (چرکدن) آریدیرلار. اونلار دا بایرام اوچون گؤی گؤیردیرلر.تورکمنلر بایرامدا یئنی پالتارلارینی گئییب، بوتون عایله اویه لری بیر یئره توپلاشیرلار. بایرام گونو اونلاربیری- بیرینین گؤروشونه گئدرک بایراملاشیرلار. تورکمنلر بایرام گونلرینده چئشیدلی اویونلارلا ایله نیرلر بو اویونلاردان مینجیق آتدی اویونونون آدینی چکمک اولار.
*نوروز بایرامی قیرغیزیستاندا:
قیرغیزلاردا دا باشقا سویداشلارینا تای تونقال قالاییب اود یاندیراراق اوستوندن آتیلما تؤرنی کئچیریلیر. اؤد سؤنندن سونرا هامی ائوینه دؤنوب، پیسلیکلری وبلالاری عایله لریندن اوزاقلاشدیرماق اوچون قاپیدان یا پنجره دن دیشارییا سو سپیرلر.قیرغیزلار نوروز بایرامیندا ایکی تور یئمک بیشیریرلر. بیرینجیسی قونشولارا پایلانیلان آرپا و بوغدادان بیشیریلن کؤچوبوتکو آدلی بیر یئمک دیر.ایکینجیسی ده سؤیلوک آدلیدیر.قیرغیزلار بایرام گونونده آیری- آیری یاریشلار کئچیریرلر. بو اویون و یاریشلاردان گؤی بورو (گؤی قوردو) قیز کومای (قیز قووما)، ار ائنیش (اری ییخماق) کیمی اویونلاردان آد آپارماق اولار.
*نوروز بایرامی تورکیه ده:
بو گون تورک اؤلکه لری ایچینده ان چوخ نفوسو اولان تورکیه ده ده نوروز بایرامی چئشیدلی تؤرنلرله قوتلانیر. تورکیه لی قادینلار دا بایرام اؤنجه سی ائوین هیسینی آلیرلار. تورکیه ده بایرام اوچون چئشیدلی یئملیلر و مئیوه آلینیر.
باشقا تورک ائللرینده اولدوغو کیمی اود یاندیریب اوستوندن آتیلما تؤرنی ده اولور. بایرام گونو بوتون تانیش- بیلیش و قوهوم- اقربا گؤروشورک بایراملاشیرلار. بو گونده »بیشی« آدلی بیر یئمک بیشیریلرک قونشولارا پایلانیلر. بو یئمک داها چوخ کوسولولره و یوخسوللارا وئریلیر.تورکیه ده نوروز بایرامی گونلری چوخ گؤزل و طنطنه لی تؤرنلر کئچیریلیر. »بیردیر بیردن« و یومورتا توقوشدورما کیمی اویونلار، گولش و آت چاپما یاریشلاری، تورکو (خالق ماهنیسی) اوخوماق، هالای و باشقا تؤرنلر.

نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۲۵ اسفند ۱۴۰۱ ساعت ۹:۱۸ ق.ظ

دیدگاه


8 × = چهل