تفکری بر چاقو و چاقو کشی

رسول النقی پور
گروه اجتماعی: در هر جامعه‌ای یکسری جرایم وجود دارد که به آن جرایم مانع گفته می‌شود. منظور از جرایم مانع هم این است که فلسفه جرم انگاری آن‌ها با هدف جلوگیری از ارتکاب اعمال مجرمانه زیان‌بار دیگری است. به عبارت دیگر این رفتارها به طور ذاتی زیان‌بار نیستند، بلکه از آن جهت که زمینه ارتکاب رفتارهای مجرمانه زیان‌بار دیگری را فراهم می‌نمایند جرم تلقی می‌شود. به عنوان مثال فلسفه جرم انگاری در خصوص حمل سلاح اعم از سلاح گرم یا سرد جلوگیری از ارتکاب جرایم خشونت بار از جمله قتل یا ضرب و جرح است بنابراین در خصوص کارایی جرم انگاری این رفتارها در پیشگیری از وقوع سایر جرایم باید توجه داشت که جرم تلقی نمودن این گونه اقدام‌ها (حمل سلاح سرد) در راستای پیشگیری وضعی از ارتکاب جرم که ناظر بر کاهش فرصت‌های وقوع اعمال مجرمانه است، مثبت تلقی می‌شود.
سلاح سرد به هر نوع سلاحی که برای دفاع یا تهاجم مورد استفاده قرار بگیرد و از حیطه باروت شلیک و انفجار گلوله خارج باشد، می‌گویند. انواع چاقو، زنجیر، پنجه بوکس، قمه، انواع افشانه‌های اشک‌آور، خواب‌آور و بیهوش‌کننده و شوکرهای الکتریکی، تفنگ و کلت بادی شبیه سلاح گرم، انواع پرتاب کننده‌های سوزن‌های سمی و آغشته به مواد شیمیایی و بیولوژیکی و سلاح‌های بی‌حس کننده جانوران سلاح سرد محسوب می‌شوند.
سوابق قانونی
۱-قانون تشدید مجازات مرتکبان قاچاق اسلحه و مهمات مصوب سال ۱۳۵۱، مصادیق سلاح سرد ذکر شده بود.
۲-ماده ۶۱۴ و ۶۱۷ قانون مجازات اسلامی که درباره سلاح سرد می‌تواند مورد استفاده قرار بگیرد، در تبصره ماده ۶۱۴ قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده مصوب ۱۳۷۵ و همچنین ماده ۶۱۷ این قانون به چاقو به عنوان یک سلاح سرد اشاره شده است. در سال ۱۳۸۷ یک تبصره به ماده ۶۵۱ قانون مجازات اسلامی الحاق شد که مصادیق سلاح سرد را گسترش داد و در این ماده به سلاح‌هایی از قبیل شمشیر، پنجه‌بکس و سایر موارد اشاره شد. نگاهی به آمار
بنا به آماری که روابط عمومی سازمان پزشکی قانونی منتشر کرده است، در ۱۱ سال گذشته (۱۳۸۰ تا ۱۳۹۰) در کل کشور، ۱۱ هزار و ۹۹۵ نفر بر اثر اصابت سلاح سرد جان خود را از دست دادند. طی این مدت بیشترین مرگ ناشی از سلاح سرد با یک هزار و ۲۱۹ فوتی در سال ۱۳۸۵ و کم‌ترین آن با ۸۷۶ فوتی در سال ۱۳۹۰ ثبت شده است. ۵۰۰ نفر در هفت ماهه امسال بر اثر اصابت سلاح سرد جان باختند. این رقم در مقایسه با مدت مشابه سال قبل که تعداد فوتی‌های سلاح سرد ۵۵۹ نفر بود، ۱۰٫۶ درصد کمتر شده است. به گزارش اداره کل روابط عمومی و امور بین‌الملل سازمان پزشکی قانونی کشور، در هفت ماهه امسال از کل فوتی‌ها با سلاح سرد ۳۹۷ نفر مرد و ۱۰۳ نفر زن بودند.
همچنین در این مدت بیشترین تعداد فوتی‌های ناشی از اصابت سلاح سرد با ۸۵ مورد در خرداد ماه و کم‌ترین آن با ۴۷ مورد در تیر ماه ثبت شده است. بر اساس این گزارش در هفت ماهه امسال، بیشترین موارد مرگ ناشی از اصابت سلاح سرد با ۶۵ مورد (۵۱ مرد و ۱۴ زن) در تهران ثبت شده که در مقایسه با مدت مشابه سال قبل ۳۲٫۷ درصد افزایش یافته است. پس از تهران بیشترین موارد مرگ با سلاح سرد به ترتیب با ۵۳ مورد (۳۹ مرد و ۱۴ زن) در خراسان رضوی و ۴۰ مورد (۳۰ مرد و ۱۰ زن) در استان فارس وجود دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که اغلب حاملان سلاح سرد را جوانان تشکیل می‌دهند. میانگین سنی اینان کمتر از ۱۸ سال است.
در پنج ماهه اخیر در استان آذربایجان غربی ۷۲ مورد چاقو کشی داشتیم که البته نسبت در مقایسه با سال ۱۳۹۱ با کاهش ۲۷ درصدی مواجه بوده است. با مراجعه به حافظه می‌توانیم وقایع تلخی را در دیارمان درباره نزاع‌های منجر به چاقوکشی از جمله در خیابان امام خمینی (ره) یا در روستای هشتیان یا استفاده از چاقو در خیابان رودکی و کشتن همسر و فرزند و … به خاطر بیاوریم.
چاقو سهم بسزایی در وقوع جرایم در کشور و در استان ما دارد و به جاست که همچون سلاح گرم قوانین و اقدامات خاصی برای آن اتخاذ شود. متاسفانه هنوز قانون مشخصی برای برخورد با فروشندگان، تولیدکنندگان و توزیع کنندگان سلاح سرد در کشور وجود ندارد؛ بنابراین جرم انگاری استفاده از سلاح سرد در قوانین از خلا_هایی بود که منجر به طرح لایحه‌ای به مجلس در خصوص ممنوعیت به کارگیری سلاح سرد و تشدید مجازات خشونت بار، شد که مراحل تصویب آن در دستور کار مجلس است که متاسفانه با مخالفت برخی از نمایندگان روبروست. در خصوص اقدامات اجرایی نیز که توسط نهادها باید انجام می‌پذیرفت اقدامات هماهنگ و سازنده‌ای صورت نگرفته است.
باید متوجه باشیم که در برخی سال‌ها آمار بیانگر آن است که ۴۶ درصد از قتل‌های کشور به وسیله استفاده از چاقو رخ داده است. حدود ۶۸ درصد از قتل‌های کشور بدون برنامه‌ریزی قبلی با چاقو به وقوع می‌پیوندد. متهمان پس از ارتکاب قتل از اقدام خود پشیمان می‌شوند و آرزو می‌کنند که کاش چاقویی به همراه نداشتند. آمارها دلالت بر آن دارد که در برخی نقاط کشور سهم وقوع قتل توسط چاقو و سلاح‌های سرد به ۷۱ درصد می‌رسد.
با توجه به شیوه استفاده از سلاح سرد مرتکبین آن، چگونگی ارتکاب جرایم به وسیله این سلاح، آمارهای وحشتناک جنایات حاصل از آن و جرایم علیه اموال نظیر سرقت‌های به عنف و اخاذی با استفاده از این وسیله و… نیازمند اندیشیدن راهکاری هستیم که با تشکیل اتاق‌های فکر و ایجاد کمیته‌های مشترک پیشگیری با همکاری نهادهای مجری قانون و دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی بتوانند اقدامات اجرایی را در پیشگیری از استفاده گسترده از سلاح‌های سرد و مبارزه با جرایم به عنف را برنامه ریزی نمایند.
راهکارهای پیشنهادی
۱-تعامل با نمایندگان مجلس توسط نهادهای قضایی و دیگر دستگاه‌های ذی‌ربط در خصوص عدم مخالفت با طرح پیشنهادی تشدید مجازات حاملین سلاح سرد، نگهدارندگان و حاملان آن
۲- شناسایی و کنترل و تکمیل شناسنامه افرادی که در این زمینه سابقه ایجاد نزاع‌های فردی، جمعی و خیابانی و یا قدرت نمایی و ایجاد هیاهو و جنجال در سطح شهر را داشته‌اند.
۳-شرکت در کلاس‌های دانش آموزان و توجیه عواقب استفاده و به کارگیری چاقو و اشیای شبیه آن
۴-کنترل مستمر ورود و خروج دانش آموزان و تردد آن‌ها در طول مسیر منزل و مدرسه
۵-همکاری با صدا و سیما در جهت آگاه‌سازی و تنویر افکار عمومی در خصوص پیامدهای جبران ناپذیر سلاح
۶-کنترل اصناف و کسبه و تشکیل جلسات مستمر با آن‌ها در جهت همکاری هر چه بیشتر در جمع آوری آلاتی که فقط در جهت قدرت نمایی کاربرد دارند.