ترویج فرهنگ و زبان بومی نخستین رسالت رسانه استانی
گروه اجتماعی:شبکه های استانی روز به روز بیشتر می شوند و دامنه گستردگی آنها اکثر استان های کشور را در برگرفته است. این روزها شاید نتوان از استانی نام برد که فاقد شبکه یی تحت عنوان شبکه تلویزیونی استانی باشد و در مقابل می توان از کمتر استانی نام برد که شبکه تلویزیونی استانی با کارکردی استانی داشته باشد. رشد قارچ گونه شبکه های استانی در سال های اخیر گویای یک چیز است و آن اینکه؛ »بلندگوهای دولتی بیشتر می شوند.«
نخستین انتظاری که از راه اندازی شبکه های استانی شکل می گیرد این است که بتواند با عملکردی بومی فرهنگ و زبان بومی را ترویج دهد و نیازهای محلی را رفع کند. قانون نیز این مساله را تایید می کند و بر اساس اصل پانزدهم قانون اساسی استفاده از زبان های محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی در کنار زبان فارسی آزاد است. حتی اساسنامه سازمان صدا و سیما در خصوص محتوای شبکه های استانی با تاکید بر پخش بیش از ۵۰ درصدی برنامه ها با زمینه های بومی به کارکرد محلی گرایانه شبکه های استانی دامن می زند. بر این اساس بررسی کیفیت شبکه های استانی تلویزیونی راهی برای ارزیابی میزان تعهد صدا و سیما به طرحی است که از سال ها پیش رنگ اجرایی به خود گرفت. اگر در یکی از استان ها بیننده شبکه های تلویزیونی بدون توجه به آرم شبکه ها به بالا و پایین کردن شبکه ها بپردازد چه تمایزی میان محتوای شبکه های استانی می تواند قائل شود؟
یک نویسنده و روزنامه نگار در خصوص عملکرد شبکه های استانی می گوید؛ ؛ »من نمی توانم فرق زیادی میان مثلاً شبکه استانی کرمانشاه (زاگرس) با شبکه استانی کردستان یا آذربایجان غربی قائل شوم چرا که جنبه محلی و بومی محتواهای ارائه شده در شبکه های استانی چندان پررنگ نیست. بنابراین تفاوت چندانی میان برنامه های استانی نیز وجود ندارد. آنچه در وهله نخست از کیفیت شبکه های تلویزیونی استانی برآورد می شود کیفیتی پایین است و مساله دیگر توجه نکردن به زبان محلی منطقه است.
وی معتقد است؛ »این تصور غلطی است که هر چه محلی است باید ضعیف باشد. وظیفه رسانه ارتقای کیفیت فرهنگ است. اما آنچه در عملکرد شبکه های استانی مشاهده می شود این است که رسانه خود را به هم سطحی یا حتی به پایین تر از سطح فرهنگی مردم می رساند.«
این روزنامه نگارمی گوید؛ »مهم ترین انتقادات واردشده بر شبکه های استانی این است که به زبان محلی کمتر می پردازند و اگر هم برنامه هایی با زبان محلی تولید می شود لهجه و زبان اصیل محلی در آنها رعایت نمی شود. از سوی دیگر نپرداختن به فرهنگ محلی و ضعف های فنی و محتوایی، عملکرد شبکه استانی را به چالش می کشد. به طوری که محتوای شبکه استانی از نظر کیفی و کمی با شبکه های سراسری بسیار متفاوت است و بدون هیچ ابتکار و رقابتی با شبکه های سراسری عمل می کند. همین کیفیت پایین موجب می شود شبکه های استانی نتوانند با شبکه های دیگر رقابت کنند.«
به گفته وی جذب نکردن نیروهای متخصص و اعتماد نداشتن به آنها موجب تولید برنامه های کلیشه یی شده است.
یک روزنامه نگار فعالان مدنی زنجان نیز می گوید؛ «وقتی شبکه یی استانی راه اندازی می شود و به زبان بومی اهمیت نمی دهد در واقع بخش عمده یی از فرهنگ محلی در آن رسانه نادیده گرفته شده است. یکی از مشکلات عمده در ساخت و پخش برنامه های شبکه استانی زنجان این است که وقتی قرار می شود از زبان ترکی استفاده شود نگاهی علمی بر به کارگیری این زبان وجود ندارد و این مشکل نه از رسانه بلکه از نظام آموزشی نشأت می گیرد. در مدارس ما نیز ادبیات و زبان ترکی به درستی و علمی آموزش داده نمی شود و موجب شده برنامه نویسان و تهیه کنندگان سیما نیز به زبان ترکی مسلط نباشند.». وظیفه اصلی شبکه استانی پرداختن به سنن، زبان، گویش و مسائل قومی همان استان است.« مخاطبان شبکه های استانی معتقدند برنامه های پخش شده در شبکه های استانی یا برنامه های تکراری تولید شده در شبکه های سراسری هستند که در این صورت هیچ محتوای محلی را دربر نمی گیرند یا تولیدات شبکه استانی با یک رویکرد غیربومی هستند و کمتر پیش می آید که برنامه جذاب محلی در این شبکه ها پخش شود. (البته این بدان معنا نیست که هیچ محتوای محلی قوی تولید نشده بلکه مقصود این است که محتواهای تکراری و ضعیف بر کفه ترازوی شبکه های تلویزیونی استانی سنگینی می کند.)کیفیت ضعیف محتواهای تولید شده غالباً با کم اهمیت دادن به زبان و فرهنگ محلی از سوی مخاطبان محلی عنوان شد اما تکراری و تولیدی نبودن بسیاری از برنامه های شبکه های استانی در جدول عملکرد پخش سیمای مراکز استان ها قابل مشاهده است. ضعف عملکرد شبکه های استانی یادآور ضعف حاکم بر فضای رسانه یی در ایران است. همان فضای غیررقابتی که رسانه خصوصی و محلی جایی در آن ندارند. ساختار فربه و دولتی صداوسیما مجالی برای تنفس رسانه های بومی را نمی دهد و به قولی »ما در ایران تعدد رسانه داریم و نه تکثر رسانه«. در ایران چیزی به نام رسانه محلی نداریم. چرا که هر پنج سال یک بار تحقیقی در این زمینه صورت می گیرد و یافته ها حاکی از آن است که هنوز رسانه یی با کارکردهای محلی در ایران شکل نگرفته است. به گفته این استاد ارتباطات در مطبوعات محلی یا برنامه های شبکه های استانی شاهد این هستیم که مطالب درج شده استخراج شده از سخنان مقامات رسمی است که در رأس هرم هستند یا تقلیدی از محتواهای موجود در شبکه های سراسری یا مطبوعات تهرانی است. رادیو و تلویزیون نیز رسانه ملی سراسری هستند و ما در این زمینه شاهد تعدد رسانه هستیم و نه تکثر رسانه. وقتی در شبکه های استانی همان محتوای تولید شده و پخش شده در تهران و شبکه های سراسری در شبکه های استانی پخش می شوند در این صورت ما با تکثری از رسانه ها روبه رو نیستیم به خصوص آنکه ساختار صدا و سیما در ایران دولتی است. او معتقد است؛ »رسانه ها در شهرستان ها مشکلاتی دارند که این مشکلات قدیمی است؛ فقدان مخاطب. فقدان محتوای جذاب و… از جمله این مشکلات هستند. در همه جای دنیا رسانه های محلی به مسائل محلی می پردازند مثلاً عروسی دختر بقال محله ممکن است دارای ارزش خبری باشد که به آن پرداخته می شود اما در ایران این گونه نیست. مساله تعدد رسانه ها در صدا و سیمای ایران ناشی از ساختار دولتی آن است.
» وی در ادامه می گوید؛ «رسانه های محلی خصلت قومی دارند و حوزه توزیع و مخاطبان مشخصی دارد که آنچه تحت عنوان شبکه های استانی داریم با رسانه محلی فاصله دارد در واقع شعبه یی از صدا و سیما هستند که با محتوای کمی متفاوت تر در اختیار مخاطب قرار می گیرد. مثل این می ماند که لباسی را از فروشگاهی در تهران خریداری کنید و همان لباس را از شعبه دیگر آن فروشگاه در شهرستان دیگر بخرید. ممکن است جنس لباس بر اساس شرایط اقلیمی متفاوت باشد اما شما جنس را از همان فروشگاه گرفته اید. ساختار شبکه های استانی در ایران نیز به همین صورت است.«
مرکز تحقیقات مطالعات و سنجش برنامه یی صدا و سیمای ایران در خصوص کیفیت و عملکرد شبکه های استانی نظرسنجی هایی را انجام می دهد. بر مبنای نظرسنجی های انجام شده متنوع و جذاب شدن برنامه ها، افزایش مدت پخش برنامه ها، پخش بیشتر فیلم های محلی و توجه به مشکلات مردم و جوانان از سوی بسیاری از بینندگان استانی پیشنهاد شده است.اگرچه نوع ساختار صدا و سیما خود مانعی برای بهبود کیفیت محتوا است اما لااقل می توان بر کیفیت محتواهای استانی بیشتر کار کرد. تمرکز بر جنبه فرهنگی، برگزاری دوره های تخصصی تولید محتوا در استان ها و… می توانند راهکارهایی برای بهبود وضعیت کنونی محتوای شبکه های استانی باشند.
نوشته شده توسط admin در سه شنبه, ۱۸ فروردین ۱۳۹۴ ساعت ۴:۴۶ ق.ظ
