تخریب اراضی کشاروزی حاصل بسط خرده مالکی در آذربایجان غربی

طاهره نویدآرین
گروه اقتصادی: تقسیم اراضی کشاورزی به قطعات کوچک معضلی است که در سال های اخیر اراضی کشاورزی آذربایجان غربی به شدت به آن گرفتار شده اند و موجب شده تا بهره وری در بخش تولیدات کشاورزی به طور چشمگیری کاهش پیدا کند.
آب و خاک همیشه به عنوان منابعی مهم و ارزشمند و میراثی گرانبها برای بشر محسوب می شدند و در هر برهه ای از تاریخ نیز بر این مهم تاکید شده، به گونه ای که هر کشوری که دارای آب فراوان و خاک مساعد بوده به کشوری ثروتمند و خودکفا تبدیل شده است. در این میان زمینهای کشاورزی از جایگاه خاصی برخوردار بوده و می توان از این اراضی به عنوان ثروتهای ملی یاد کرد که زمین خواران و کسانی که طمع بسیاری داشته اند به این اراضی رحم نکرده و با ترفندهای مختلف در صدد بهره برداری از این اراضی برای اهداف مختلف پرداخته اند که از جمله این اقدامات می توان قطعه قطعه کردن اراضی کشاورزی و فروش آنها برای کاربری های دیگری به غیر از کاربری زراعی و یا کاربری زراعی و نیز ویلاسازی نیز اشاره کرد. عوامل دیگری نیز در توسعه خرده مالکی در اراضی کشاورزی تاثیرگذار بوده اند که بعد از اجرای برنامه اصلاحات ارضی و واگذاری زمین به دهقانان در دهه ۴۰ بیشتر مشهود بوده است. عواملی چون قاعده ارث، تغییر کاربری زمینهای کشاورزی در مجاورت شهرها به دلیل گسترش شهری، افزایش قیمت این زمینها و فروش آنها و نیز خرید و فروش زمینهای کشاورزی در مناطق روستایی را می توان در توسعه نظام خرده مالکی در سطح کشور موثر دانست.
منابع موجود در آذربایجان غربی بیانگر این مطلب هستند که اکثر کشاورزان این استان به طور متوسط دارای یک تا یک و نیم هکتار زمین کشاورزی هستند در حالی که در قوانین کشوری و منابع در دسترس کمتر از پنج هکتار زمین جزو خرده مالکی تلقی می شود. خرده مالکان در این استان از سطح زندگی متوسط و پایینی برخوردارند قدرت سرمایه گذاری و حتی سواد کمتری نیز داشته و علیرغم تمام این مشکلات عمده ترین و بیشترین بخش تولید محصولات کشاورزی را با مصرف بیشترین میزان از منابع آبی به خود اختصاص داده اند چرا که هر خرده مالک در اراضی خود را ملزم به تهیه چاه و حتی تهیه برق و سایر ملزومات می کند و این برای استان به عنوان عاملی در تخریب منابع آبی و خاکی نیز محسوب می شود. همچنین در برخی از شهرها و روستاهای استان مشاوران املاک و دلالان اقدام به قطعه قطعه کردن اراضی کشاورزی و ویلاسازی و فروش این اراضی به قیمت بالا می کنند که این نیز به نوبه خود صدمات جدی بر پیکر کشاورزی آذربایجان غربی وارد می کند که نیازمند بررسی مسوولان استان و هماهنگی برای مقابله با این موضوع است. کارشناسان کشاورزی در آذربایجان غربی معتقدند یکپارچگی اراضی باعث افزایش ۲۰ درصدی محصول در مقایسه با کشت در زمین های زراعی خرد است.گرایش به سمت زمین های یکپارچه باعث افزایش درآمد کشاورزان، مکانیزاسیون بیشتر، کاهش هزینه ها و بهبود کیفیت محصولات تولیدی و جلوگیری از ضایع شدن محصول با استفاده از الگوهای مبارزه بیولوژیک و بهره گیری از ظرفیتهای مناسب ترویجی می شود.مدیر امور اراضی سازمان جهاد کشاورزی آذربایجان غربی در این باره گفت: ما به جای اینکه به سوی یکپارچه سازی اراضی و نیز تشکیل تشکلهای تولیدی و شرکتهای کشت و صنعت حرکت کنیم به سوی خرده مالکی حرکت می کنیم و این در حالی است که در اراضی کشاورزی که خرده مالکی بر آنها حاکم است بهره وری کاهش یافته و هرگز نمی توان از مکانیزاسیون نیز بهره گرفت. عبدالحسین داداش پور ادامه داد: این نوع کشاورزی به صورت سنتی و تفننی بوده و حتی میزان بهره وری در آنها نیز بسیار پایین است. وی ادامه داد: اقتصاد کشاورزی کلا از سیاستهای کلی کشور تبعیت می کند و مصوبات نیز برای کل کشور تصویب می شود و باید سعی شود تا در این مناطق که قطب تولیدات کشاورزی هستند طرح های جلوگیری از خرده مالکی را اجرا کرده و یا قانون ارث و کاربری را با توجه به اراضی منطقه تغییر و یا تصویب کرد. وی با بیان اینکه با ادامه این روند دیگر در آینده برای نسل آینده چیزی نخواهیم داشت گفت: روستاها باید آباد شوند تا مشوقی برای ماندن نسل جدید در روستاها وجود داشته باشد. مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی اظهار کرد: کشاورزی ما باید به سوی علمی و صنعتی شدن در حرکت باشد و آمایش سرزمین نیز رعایت شود. وی با بیان اینکه باید قانون خرد شدن اراضی در کشور اصلاح شود افزود: در غیر این صورت ما به سوی نابودی کشاورزی و خرد شدن تدریجی اراضی حرکت می کنیم. وی گفت: در خرده مالکی هرگز الگوی کشت رعایت نمی شود و این امر موجب کاهش بهره وری می شود زیرا از منابع آبی و خاکی به بهترین وجه استفاه نمی شود. داداش پور اضافه کرد: هم اکنون در استان کسی با سند ششدانگ اراضی کشاورزی کاری ندارد زیرا صدور سند مشاعی موجب می شود تا اجازه عملی به افراد در راستای تقسیم اراضی به قطعات کوچکتر داده شود و هرکس هرگونه که دوست دارد اقدام به دیوارکشی و احداث ساختمان می کند و ضروری است تا در عمل از این اقدام پیشگیری کرد. وی اظهار کرد: هم اکنون به علت اینکه در سند مشاعی متراژ ذکر نشده در اخذ سند مشاعی افراد آزاد هستند تا به تفکیک اراضی در متراژهای یک هزار و دو هزار و سه هزار متر هم بپردازند و الان سودجویان بدون محدودیت به این کار اقدام می کنند. مدیر امور اراضی جهاد کشاورزی آذربایجان غربی ادامه داد: هم اکنون در حاشیه شهر با توجیه های قانونی اراضی را قطعه قطعه می کنند و با سود سرشاری به فروش می رسانند. وی اضافه کرد: اگر ریشه ای این مساله حل نشود حتی تخریب ساختمانهای بدون مجور هم کارساز نیست زیرا با اعتراضات مردمی مواجه می شویم و باید اجازه قلع و قمع اراضی به بنگاهداران و دلالان داده نشود. داداش پور افزود: در قانون مصوب سال ۸۵ که با هدف جلوگیری از خرد شدن اراضی کشاورزی تصویب شده حد نصاب برای ارائه سند برای اراضی کشاورزی زراعی آبی ۷٫۵ هکتار، اراضی زراعی دیمی ۲۵ هکتار، اراضی باغی دیم ۵ هکتار و باغی آبی ۱۰ هکتار ذکر شده است. در آذربایجان غربی و به ویژه در شهرستان ارومیه هر راهکاری که برای این امر ارائه شود به علت دانش پایین کشاورزان و بهره برداران و نیز ارزش بالای برخی از اراضی کشاورزی در روستاها و طمع بسیار دلالان از امکان تحقق پایینی برخوردار است، ولی می توان مالکیتهای خرد و کم صرفه را ترغیب به معاوضه و یا فروش اراضی به مالکان بزرگ کرد، همچنین می توان به ایجاد و توسعه تعاونی های تولید و شرکتهای زراعی نیز پرداخت.
در چنین شرایطی ضروری است تا مشخص شود که در اراضی خرده مالک، کشاورزی اقتصادی می خواهیم یا کشاورزی اشتغالزا و یا کشاورزی محصولات استراتژیک، برای برنامه ریزی ها راهگشاتر شود. اراضی خرده مالکی هم اکنون به عنوان ابزار تولید محصولات کشاورزی قلمداد و غیرقابل تفکیک بودن آنها از اقتصاد منطقه آذربایجان غربی باید به درستی درک شود و از سویی نیز حرکت به سوی یکپارچه سازی و تشکیل شرکتهای زراعی را نباید دور از انتظار در نظر گرفت زیرا در غیر این صورت باید نابودی کشاورزی و تخریب منابع آب و خاک را در استان امری محقق در اینده ای نه چندان دور تلقی کرد. با توجه به اینکه تخریب زمینهای کشاورزی و منابع آب و خاک موضوعی است که دامنگیر بسیاری از دستگاهها و مردم استان بوده و جامعه وسیعی را تحت تاثیر قرار می دهد بنابراین باید همه سازمان های ذیربط با هماهنگی یکدیگر در این زمینه اعمال قانون کرده و از گسترش خرده مالکی و تقسیم اراضی کشاورزی برای کابری های مختلف و غیر اقتصادی جلوگیری کنند تا تبعات بعدی این تقسیم اراضی کشاورزی دامنگیر استان نشود.
آذربایجان غربی استانی با ۲۰۰ هزار کشاورز است که بر روی ۷۴۰ هزار هکتار از اراضی استان مشغول به کشاورزی هستند. شاغلان بخش کشاورزی آذربایجان غربی ۳۰ تا ۳۵ درصد جمعیت استان را تشکیل می دهند که سالانه افزون بر شش میلیون تن محصول کشاورزی تولید می کنند.

نوشته شده توسط admin در پنجشنبه, ۱۱ دی ۱۳۹۳ ساعت ۶:۲۵ ق.ظ

• ۰ نظر
• 1100 بازدید
•    تویت
•  چاپ