تحلیلی بر مشکلات توسعه معادن آذربایجان غربی

تحلیلی بر مشکلات توسعه معادن آذربایجان غربی

مهدی قلی پور
گروه اقتصادی : نبود برنامه دقیق برای اکتشاف و بهره برداری معادن، بازاریابی و ارتباط بین دانشگاه و معادن این بخش از صنعت کشور را تحت فشار قرار داده است.
نیم نگاهی به وضعیت معادن کشور و نحوه شناسایی و استخراج آنها و همچنین ظرفیت سازی بخش صنعت معدن در کشور نشان می دهد که معادنی که غیر فلزی اند مشکلات عدیده ای در کشور ندارد و بهره برداری این معادن نیاز به دانش فنی دانشگاهی ندارد اما در مقابل، معادن فلزی نیاز به تکنولوژی بالا و به تبع نیاز به سرمایه گذاری بالایی دارند اما به دلیل تحریم و عدم مدیریت صحیح، معادن فلزی ضربه های سنگینی خورده اند.اغلب معادن فلزی مس، سرب و روی، آهن و طلا به دلیل اینکه هزینه اکتشافشان زیاد است در استان آذربایجان غربی ابتر مانده و یا به دلیل مشکلات منابع طبیعی به بهره برداری نرسیده و اکتشافات دقیقی انجام نشده رها می شوند.
معادن فلزی در دو دهه اخیر تحت فشار قرار دارند و این معادن نیازمند ماشین آلات پیشرفته زیادی هستند اما به دلیل تحریم و بالا رفتن قیمت دلار خرید ماشین آلات بسیار دشوار شده و به این سبب معادن یا تعطیلند و یا تنها ۲ ماه از سال کار می کنند.
این در حالی که مشکلات خام فروشی مواد معدنی نیز در استان آذربایجان غربی باعث مشکلات عدیده دیگری شده است و ۵ یا ۶ سال پیش سنگ آهن به چین و هند به صورت خام و یا کنستانتره صادر می شد و در چین و یا خلیج فارس تحویل سرمایه داران چینی می شد اما بعد از مدتی چین ذخیره یک میلیارد تنی سنگ آهن کشف کرد و پروژه هند متوقف شد و قیمت سنگ آهن به شدت نزول پیدا کرد.
در پی این اتفاق اغلب معادن تعطیل و تعداد زیادی از معدن کاران ورشکسته شدند و علت این امر خام فروشی مواد سنگی بود. باید هم و غم وزارت صنعت این باشد که معادن فلزی به درستی شناسایی، درست و اصولی استخراج و خام فروشی نشود.این در شرایطی است که اگر بتوانیم آهن را خام نفروشیم و به آهن اسفنجی تبدیل کرده ،تعداد کارخانجات فولاد را افزایش دهیم به تبع ارزش افزوده افزایش یافته، برای افراد زیادی اشتغال زایی می شود و در طول عمر دچار بحران منطقه ای نمی شویم. این رویه را باید در طلا و مس ادامه دهیم و خام نفروشیم.نبود اتاق فکر در راستای حل مشکلات معادن استان آذربایجان غربی یک ضرورت است و قطعا با تشکیل اتاق فکر اغلب مشکلات معدن کاران و نیز مشکلاتی از قبیل صادرات سنگ هم در داخل و هم به خارج کشور حل می شود.
آذربایجان غربی در حوزه های مختلف اکتشاف و بهره برداری به تناوب رتبه های سوم تا هفتم کشوری را به خود اختصاص داده به طوری که حاصل عملیات اکتشافی انجام شده تاکنون کشف حدود ۱/۴ میلیارد تن ذخیره معدنی بوده است.این استان در تولید باریت، طلا، میکا و سنگ های تزیینی بیشترین تولید کشور را دارد و در تولید باریت، شهرستان مهاباد، ۴۰ درصد کل تولید کشور را به خود اختصاص داده و از ۳۰۰ تن طلای ذخیره شناسایی شده کشور، ۱۲۰ تن در این استان است، همچنین ۱۰۰ نوع سنگ تزیینی در آذربایجان غربی شناسایی شده که در این راستا هم اکنون ۶۸۹ مجوز معدنی در آذربایجان غربی شامل ۴۰۷ فقره مجوز بهره برداری و ۲۸۲ فقره مجوز اکتشاف صادر شده و از ۴۰۷ معدن فعال در سطح استان، یک معدن زیرزمینی و ۴۰۶ معدن به صورت روباز هستند. این در حالی است که استخراج تنها ۵ درصد از ظرفیت اسمی و قطعی بالغ بر ۲ میلیارد تنی معادن، خروج خام مواد معدنی، نابسامانی فعالیتهای معدن کاران، تخریب محیط زیست توسط برخی واحدهای فعال، دست در دست هم دادند تا زنگ هشداری برای مسئولان مبنی بر لزوم برنامه ریزی و ساماندهی وضعیت موجود به صدا درآورند.وجود ۳۱ نوع ماده معدنی تیتان، کان سنگ طلا، باریت، فلدسپات، میکا، کان سنگ نقره و انواع سنگهای تزیینی مانند گرانیت، دولومیت، تراورتن، مرمر، گنگلومرا و بازالت آذربایجان غربی و صدور خام مواد و عدم اکتشاف معادن، حضور دلالان و نبود واحدهای فرآوری زوایای خوب و بد معادن آذربایجان غربی محسوب می شوند.
عدم بهره مندی از ارزش افزوده با فرآوری مواد معدنی در کنار وجود مناطق بلوکه معدنی آذربایجان‌غربی، عدم اکتشاف کامل ظرفیت معدنی و صدور پروانه بهره برداری از معادن به افراد غیر متخصص، نبود نقشه جامع معادن و واحدهای فرآوری همگی دست در دست هم داده تا معادن استان این ظرفیتهای بی بدیل اقتصادی مورد غفلت قرار گیرد.
فعالیت های فرآوری و تبدیل مواد معدنی نسبت به سایر شاخه های صنعتی از ارزش افزوده بالاتر و همچنین اشتغالزایی زیادی برخوردار است بنابراین، حمایت بیشتر مسئولان کشوری و استانی در جهت محدود کردن خروج مواد معدنی بصورت خام از منطقه یک ضرورت است.
این در حالی است که به گفته مسئولان سازمان صنعت، معدن و تجارت آذربایجان غربی، ۹۵ درصد ظرفیت معادن آذربایجان غربی بلا استفاده‌ مانده‌اند. در شرایطی که از ۶۹ ماده معدنی شناخته شده در سطح کشور، بیش از ۵۲ مورد آن به استان آذربایجان غربی اختصاص دارد.
با سرمایه‌گذاری در بخش معدن، با توجه به ظرفیت بالای معادن استان، قادر خواهیم بود به تدریج صادرات غیر نفتی در بخش معدن را توسعه دهیم که این خود می‌تواند رویکرد مناسبی برای فاصله از اقتصاد مبتنی بر نفت در ایران باشد.
اگر معادن کشور به درستی احیا شوند، بدون شک درآمدزایی بیشتری نسبت به نفت برای کشور به همراه خواهند داشت و این ظرفیت و پتانسیل در معادن استان به طور چشمگیری وجود دارد.این در حالی است که تدوین برنامه توسعه معادن استان آذربایجان غربی ضروری است و در این برنامه وضعیت کلی معادن استان باید مطالعه شده و نحوه آغاز به کار بلوک های معدنی اعلام شود.از سوی دیگر، برنامه توسعه معادن استان باید در نظر داشته باشد با اکتشاف اولیه حجم و ظرفیت معادن را شناسایی و در ادامه بهره برداری و صادرات آن را برنامه ریزی کند.کارشناسان اقتصادی مدت زمان اجرای برنامه توسعه معادن را حداقل پنج سال عنوان می کنند و معتقدند که تا زمانی که وضعیت معادن استان به صورت کامل مشخص نشده است نمی توان انتظار ارزش افزوده قابل توجه از حوزه معادن داشت.

نوشته شده توسط admin در یکشنبه, ۳۰ فروردین ۱۳۹۴ ساعت ۴:۴۲ ق.ظ

دیدگاه


هشت − 1 =