بیکاری و مهاجرت، دو روی سکه مشکلات سردشت

گروه گزارش: سردشت که به عنوان سبزترین شهرستان مرزی آذربایجان‌غربی به دلیل داشتن بیشترین مساحت جنگلی مشهور است اکنون به عنوان شهری که بالاترین مهاجرت را دارد شهرت پیدا کرده است، مهاجرتی که بیشترین دلیل آن بیکاری و نبود اشتغال در آن است. این شهرستان با داشتن ۲۷۰ روستا در حوزه زمین‌های زراعی وضعیت مناسبی ندارد و قطعات کوچک یک یا ۲ هکتاری در حاشیه جنگل وجود دارد که دسترسی به آنها آسان نبوده و عملا درآمد چندانی برای کشاورزان و روستانشینان ندارد.
سردشت در بخش صنعت نیز به خاطر مسافت زیادی که با دیگر شهرهای اطراف دارد از پیشرفت خوبی برخوردار نیست و در شهرک صنعتی آن هم اکنون تنها ۵۷واحد فعال وجود دارد که کمتر از ۳۰۰ نفر در آنها اشتغال دارند. این شهرستان در دوران جنگ تحمیلی چندین بار مورد حمله هوایی دشمن بعث قرار گرفت و نخستین شهر قربانی سلاح شیمیایی در جهان به شمار می‌رود.
رژیم بعثی عراق در هفتم تیر ۱۳۶۶ با استفاده از بمب‌های شیمیایی چهار نقطه پرازدحام سردشت را بمباران کرد که در این حمله ناجوانمردانه ۱۱۹ نفر از ساکنان غیرنظامی شهر شهید و بیش از هشت هزار نفر نیز در معرض گازهای سمی قرار گرفتند و دچار مصدومیت شیمیایی شدند.
بمباران شیمیایی شهر مرزی سردشت فجیع‌ترین تهاجم شیمیایی بود که آثار و مشکلات بسیاری به وجود آورد و در پی آن سردشت اولین شهر قربانی جنگ افزارهای شیمیایی در جهان پس از بمباران هسته‌ای هیروشیما نام گرفت.
سردشت با تمام زیبایی‌ها و پتانسیل‌های خوبی که در حوزه گردشگری دارد اکنون با مشکل اشتغال مواجه شده است.
این شهرستان به دلیل شرایط خاصی که دارد عملا در بخش کشاورزی و معدن نتوانسته است توسعه پیدا کند و اشتغال چندانی بوجود آورد و از طرفی دیگر عدم سرمایه گذاری در بخش گردشگری نیز نتوانسته است خلا بیکاری را در این شهرستان پر کند از اینرو بسیاری از ساکنان آن راه مهاجرت را در پیش گرفته‌اند.
این مهاجرت‌ها به صورت انفرادی و یا خانوادگی به مقصد شهرستان‌های مختلفی مانند تهران، تبریز، همدان و ملایر برای برداشت سیب‌زمینی و پیاز، آجرپزی و یا انجام کارهای خدماتی و کاذب است.
برخی دیگر در جستجوی کار و زندگی بهتر راهی اقلیم کردستان عراق شده و برخی نیز با فروش دارایی‌های خود به سمت کشورهای اروپایی مهاجرت می‌کنند و تعدادی از آنان مانند خانواده پنج نفره “ایران‌نژاد” ( هفته قبل در کنال مانش فرانسه غرق شدند) در این راه جان خود را از دست می‌دهند.
از طرفی دیگر با وجود اینکه کشورهای اتحادیه اروپا تلاش می‌کنند درهای خود را به روی پناهجویان بسته نگاه دارند، بحران افزایش موج مهاجرت به سوی این کشور همچنان رو به افزایش است و مهاجران به صورت قاچاق راه کشورهای اروپایی را در پیش می‌گیرند.
یکی از اهالی روستای “ملاشیخ” سردشت که فرزندش به اروپا مهاجرت کرده است اظهار داشت: پسرم به همراه عروس و نوه‌ام از راه قاچاق اقدام به مهاجرت کردند و اکنون در یکی از کشورهای اروپایی ساکن هستند.
با چند نفر از کسانی که در این مدت بستگانشان از شهرستان سردشت به اروپا مهاجرت کرده بودند تماس گرفتم که همگی از هزینه‌ها، رنج و مشکلات زیادی که در راه سفر به قاره سبز متحمل شدند سخن گفتند اما هیچ کدام اجازه درج نام و نشان خود را در این گفت و گو ندادند.
مهاجرت حدود هزار نفر از سردشت به خارج از کشور
در حالی که به گفته مسوولان سردشت، مهاجرت از این شهرستان به خارج از کشور بیشتر به صورت قاچاق بود اما آمار دقیقی در این خصوص وجود ندارد و برخی منابع به تعداد ۸۰۰ تا ‌هزار نفر در طول هشت ماه گذشته در این شهرستان اشاره می‌کنند. نماینده مردم سردشت و پیرانشهر در مجلس شورای اسلامی می‌گوید: امسال حدود هزار نفر از شهرستان مرزی سردشت به امید یک زندگی مناسبتر به خارج از کشور مهاجرت کرده‌اند.
کمال حسین‌پور اظهار داشت: مهاجرت از این شهرستان هرچند در سال های گذشته نیز وجود داشت اما امسال این روند شتاب بیشتری به خود گرفته و شمار زیادی از شهروندان سردشتی که حتی در میان آنها خانواده‌های زیادی نیز وجود دارد، با تمام اعضای خانواده خود اقدام به مهاجرت کرده‌اند.
وی با اظهار تاسف مبنی بر غرق شدن اعضای یک خانواده سردشتی در آب‌های کانال مانش هنگام عبور از آن افزود: به طور قطع چنانچه برای این خانواده و سایر خانواده‌هایی که مهاجرت کرده اند شغل و حداقل درآمدی در شهرستان سردشت وجود داشت آنها به هیچ عنوان اقدام به مهاجرت نکرده و حاضر نبودند جان خود و خانواده شان را به خطر اندازند. نماینده مردم سردشت و پیرانشهر ابراز امیدواری کرد در کنار توجه مسوولان به ایجاد مراکز صنعتی و اقتصادی پایدار جهت اشتغال‌زایی و رفع کمبودها با تقویت زیرساخت‌های سردشت انگیزه زندگی را در میان مرزنشینان این شهرستان تقویت کنند.
مهاجرت خانواده‌های سردشتی به شهرهای عمقی کشور
نبود زمین زراعی مناسب برای فعالیت کشاورزی و کمبود مراکز اشتغالزا در این شهرستان مرزی باعث شده که تعداد زیادی از خانواده‌های سردشتی در جستجوی کار و کسب درآمد به استان‌ها و شهرهای عمقی کشور مهاجرت کنند و به عنوان کارگر روزمزد به فعالیت کشاورزی، ساختمانی و حتی خدماتی بپردازند.فرماندار سردشت در این زمینه گفت: به دلیل نبود اداره گذرنامه در این شهرستان آمار دقیقی در خصوص مهاجرت به خارج از کشور وجود ندارد اما بحث مهاجرت در بین توده‌های مردم وجود دارد و برخی خانواده‌ها از مهاجرت فرزندانشان سخن می‌گویند.
اقصی نخشی‌پور افزود: اما امسال تعداد زیادی از خانواده‌های سردشتی برای کارگری و فعالیت در واحدهای آجرپزی به شهرستان‌ها و استان‌های عمقی کشور رفته‌اند اما بازهم آماری در این خصوص در دسترس نیست.
وی در خصوص برنامه‌های این شهرستان برای کاهش بیکاری اظهار داشت: سعی می‌کنیم با تبدیل اراضی دیم به آبی، توسعه باغات دیم، فعال کردن واحدهای صنعتی راکد و نیمه‌فعال و فعال کردن بازارچه رسمی “اشکان” در کنار بازارچه “کیله” بر کسب درآمد بیشتر و ایجاد اشتغال در این افزوده شود.
فرماندار سردشت گفت: از نیمه دوم سال گذشته تا مهر امسال در مجموع ‌هزار و ۵۰۰ هکتار از مزارع دیم این شهرستان به آبی تبدیل شده است و برنامه اجرای آبیاری تحت فشار در ۵۰۰ هکتار دشت “ربط” در دستور کار قرار دارد. وی با اشاره به فعال‌سازی رویه جدید کولبری در سردشت افزود: در همین راستا پیش بینی شده است تا کارت‌های مرزنشینی در این شهرستان نیز فعال شود تا هر خانواده مرزنشین (ساکن در شعاع ۲۰ کیلومتری مرز) از تخفیف گمرکی هفت میلیون ریالی برای هر عضو خانواده برخوردار شود.
نخشی‌پور گفت: در قالب این طرح که به طرح “مزیت کولبری” نامگذاری شده هر خانواده چهارنفری ساکن در شعاع ۲۰ کیلومتری مرز در ماه ۲۸ میلیون ریال از تخفیف گمرکی ورود کالا برخوردار خواهند شد.
وی افزود: تخفیف طرح مزیت کولبری برای خانواده‌های یک تا چهار نفری ساکن مناطق مرزی بر اساس تعداد اعضای خانواده بوده و برای خانواده‌های با اعضای بیشتر از چهار عضو این افزایش تخفیف امکان ندارد.
۳۰۰ نفر در واحدهای صنعتی سردشت اشتغال دارند
در حالی که فعالیت کشاورزی در سردشت به دلیل جنگلی بودن این شهرستان بسیار محدود است بخش صنعت نیز در این شهرستان بسیار ضعیف است و از ۵۲ واحد دارای پروانه فعالیت در این شهرستان، تعداد کمی فعال هستند.
در سردشت یک شهرک صنعتی نیز دایر شده اما بیشتر واحدهای آن کوچک هستند و تعداد کارگرهای مشغول به فعالیت در آن بسیار کم هستند و این در حالی است که سردشت نزدیک‌ترین مرز زمینی با عراق را دارد که با داشتن ۲ بازارچه مرزی امکان صادرات و واردات کالا در آن وجود دارد.
رییس اداره صنعت، معدن و تجارت سردشت نیز گفت: هم اکنون ۵۲ واحد صنعتی در این شهرستان پروانه فعالیت دارد که ۷۰ درصد آنها فعال و نیمه فعال هستند که در مجموع برای ۳۰۰ نفر شغل ایجاد کرده‌اند.محمد بایزیدی افزود: در این شهرستان نیروی کار برای واحدهای تولیدی وجود دارد اما مسافت زیاد سردشت با دیگر شهرها باعث شده تا هزینه تمام شده واحدهای تولیدی افزایش پیدا کرده و توان رقابت با واحدهای تولیدی شهرهای بزرگ را نداشته باشند.
وی اضافه کرد: چند واحد تولید این شهرستان از جمله واحدهای تولید ظرف پلاستیکی تمامی تولید خود را صادر می‌کنند اما با توجه به هزینه بالای حمل و تامین مواد اولیه باز هم با مشکل مواجه هستند.
بایزیدی با اشاره وجود سه معدن در سردشت نیز گفت: هم‌اکنون سه معدن طلا، آهن و لاشه در این شهرستان فعال است که در صورت فرآوری و خودداری از خام فروشی زمینه اشتغال خوبی را بوجود آورند که این مهم نیز اتفاق نیفتاده است.
وی افزود: معدن طلای سردشت که در نزدیکی روستای باریکان قرار دارد سالانه ۵۰ هزار تن کان‌سنگ طلا و نقره از آن برداشت و ۴۰ تا ۳۰ تن خاک طلا از آن به کارخانه طلای زرشوران تکاب فرستاده می‌شود.
وی اضافه کرد: این واحد از سال ۱۳۸۱ فعالیت خود را آغاز کرده و هم اکنون ۳۵ نفر به صورت مستقیم در آن اشتغال دارند.
صنعت گردشگری پتانسیلی که در سردشت مورد غفلت قرار گرفته است
شهرستان مرزی سردشت با توجه به شرایط خاص جغرافیایی آن از جمله داشتن بیش از ۹۰ هزار هکتار جنگل، عبور رودخانه پرآب زاب از آن و داشتن جاذبه های گردشگری بکری همچون آبشار شلماش به عنوان یکی از زیباترین آبشارهای کشور و دریاچه سد سردشت از پتانسیل بسیار بالایی در امر گردشگری برخوردار است که سرمایه گذاری در این حوزه می‌تواند نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار در این شهرستان مرزی داشته باشد.
فرماندار سردشت می‌گوید: طرح جامع گردشگری این شهرستان در راستای توسعه صنعت گردشگری و شناسایی و معرفی مناطق بکر و بی‌نظیر این منطقه تدوین شده است.
اقصی نخشی‌پور اظهار داشت: این طرح مطالعاتی که از سوی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان‌غربی تهیه شده و شامل نقشه کامل از مناطق گردشگری سردشت است از سال گذشته آغاز شده بود و پس از ساعت‌ها کار کارشناسی در اوایل امسال تدوین و به مراجع استانی ارسال شد.
وی اضافه کرد: اعتبار این طرح همراه با طرح جامع گردشگری شهرستان‌های پیرانشهر و نقده بوده که در مجموع برای آن یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال هزینه شده است.
در چند روز گذشته فوت پنج نفر از اعضای خانواده مهاجر سردشتی بر اثر غرق شدن در کانال مانش فرانسه باعث توجه نگاه‌ها به موضوع سردشت و سیل گسترده مهاجرت از این شهر شده بود.به گزارش آراز آذربایجان به نقل از ایرنا، هر چند در بررسی‌های میدانی مشخص شده که انگیزه تمامی کسانی که از سردشت مهاجرت می‌کنند تنها بیکاری و دست‌یافتن به زندگی جدید نیست اما نبود امنیت شغلی و فرصت برابر برای اشتغال یکی از مهمترین انگیزه‌ها برای این کوچ بدون بازگشت است.